Λιθουανία: Βίλνιους – Η πλατεία του καθεδρικού ναού

Της Άννας Μαρίας Κουτσιρίμπα – Σεμιλιέτωφ,
φιλολόγου – συγγραφέα*

Σήμερα θα περιηγηθούμε στην πλατεία του καθεδρικού ναού που ανακαινίστηκε το 2000 με πλακίδια από γρανίτη και αποτελεί την κεντρική πλατεία της παλιάς πόλης. Βρίσκεται στη διασταύρωση κεντρικών δρόμων και στον χώρο της πραγματοποιούνται εκθέσεις, παρελάσεις, δημόσιες εκδηλώσεις και συναυλίες. Εδώ στήνεται ένα από τα μεγάλα χριστουγεννιάτικα δέντρα. Είναι ένα από τα πιο ζωντανά μέρη της πόλης και αποτελεί ένα από τα σύμβολα του Βίλνιους.
Η πλατεία αποτελεί το σημείο συνάντησης των κατοίκων της πόλης. Μας πρότειναν να εντοπίσουμε το χαρακτηριστικό πλακάκι με το σημάδι Stebuklas για να πραγματοποιηθούν τα όνειρά μας. Για να πραγματοποιηθεί η ευχή μας θα πρέπει να το στρέψουμε κατά 360 μοίρες με τη φορά του ρολογιού. Το σημείο αυτό είναι σημαντικό, γιατί εδώ κατέληγε το 1989 η ανθρώπινη αλυσίδα που συνέδεε το Βίλνιους με το Τάλιν, όταν τα δυο εκατομμύρια Λιθουανών διαμαρτυρήθηκαν εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο νεοκλασικός ναός που δεσπόζει στο κέντρο της πλατείας αποτελεί τον κύριο ρωμαιοκαθολικό καθεδρικό ναό της Λιθουανίας. Χτίστηκε πάνω στον πρώτο ξύλινο ναό του 14ου αιώνα, έναν αιώνα αργότερα από τον Μεγάλο Δούκα Βιτάουτας. Η βασιλική είναι αφιερωμένη στους Αγίους Στανισλάου και Λαντισλάου. Λόγω καταστροφών με την πάροδο των αιώνων ξαναχτίστηκε αρκετές φορές με μια μίξη θα λέγαμε αρχιτεκτονικών ρυθμών. Η πρόσοψή του νεοκλασική με μεγάλους κίονες και γλυπτά με τους τέσσερις Ευαγγελιστές. Θα έλεγα πως με την πρώτη ματιά δεν παραπέμπει σε εκκλησία, αλλά σε πανεπιστήμιο ή δικαστικό μέγαρο. Τα λευκά μπρούτζινα αγάλματα της Αγίας Ελένης και των Αγίων Στάνισλαβ και Καζίμιρ στην κορυφή του ναού αποτελούν αντίγραφα των ξύλινων πρωτοτύπων τους. Δημιουργήθηκαν στα τέλη του 18ου αιώνα, αλλά καταστράφηκαν το 1956 από τον Στάλιν και τοποθετήθηκαν νέα στη θέση τους μόλις το 1996. Η Αγία Ελένη κρατά στα χέρια της ένα χρυσό σταυρό μήκους 9 μέτρων και οι Άγιοι τη συνοδεύουν. Λόγω του ύψους του ο σταυρός διακρίνεται από μεγάλο μέρος της πόλης και αποτελεί σύμβολό της. Θα περάσουμε στο εσωτερικό της παρατηρώντας τον διάκοσμό της, τα παρεκκλήσια, τα αγάλματα. Θα προσέξουμε ιδιαίτερα το Παρεκκλήσι του Αγίου Καζίμηρου, που είναι και ο προστάτης της πόλης με τη σαρκοφάγο του στο κέντρο. Σε αυτόν τον ναό πραγματοποιούνταν οι στέψεις των Μεγάλων Δουκών της Λιθουανίας. Θα αντικρίσουμε πάνω από 40 έργα τέχνης, ζωγραφικής, αλλά και τοιχογραφίες διαφόρων μεγεθών που χρονολογούνται από τον 16ο ώς τον 19ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια του σοβιετικού καθεστώτος ο ναός είχε μετατραπεί σε αποθήκη. Οι θρησκευτικές λειτουργίες τελέστηκαν και πάλι το 1988. Ο καθεδρικός ναός και το καμπαναριό ανακαινίστηκε από το 2006 ώς το 2008. Μάλιστα λέγεται πως στον ναό βρέθηκαν κοσμήματα αξίας αρκετών εκατομμυρίων που τα είχαν κρύψει Ρώσοι στρατιώτες στους τοίχους, αλλά επειδή φοβήθηκαν ότι θα κατασχεθούν από τη Σοβιετική Ένωση και θα τα πάρουν από την πόλη, δεν το ανέφεραν στους Σοβιετικούς και όταν ανεξαρτητοποιήθηκε ως κράτος βρέθηκαν και σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο Εφαρμοσμένης Τέχνης. Ένα Μουσείο που αξίζει να επισκεφτούμε και να θαυμάσουμε πραγματικά τους πολύτιμους λίθους.

Ο καθεδρικός ναός διαθέτει κατακόμβες που είναι προσβάσιμες όταν υπάρχει κάποιος ξεναγός και αποτελεί τόπο ταφής για σημαντικές προσωπικότητες της χώρας. Κατά τον 20ό αιώνα υπέστη ζημιές από τις πλημμύρες και χρειάστηκε να επέμβουν εμπειρογνώμονες και αρχαιολόγοι που έσωσαν ό,τι μπορούσαν από τις τοιχογραφίες.
Ξεχωρίζει το καμπαναριό του καθεδρικού ναού που βρίσκεται σε κάποια μέτρα από τον ναό και έχει ύψος 52 μέτρα και 57 αν συμπεριλάβουμε και τον Σταυρό. Το καμπαναριό στην πραγματικότητα ήταν ένας από τους πύργους του αρχαίου κάστρου της πόλης. Το παλαιότερο τμήμα του χτίστηκε κατά τον 13ο αιώνα ενώ τα ανώτερα τμήματα προστέθηκαν κατά τον 18ο αιώνα και την τελική του μορφή την πήρε τον 19ο αιώνα. Η είσοδος στον καθεδρικό ναό είναι ελεύθερη, αλλά η είσοδος στον πύργο είναι κλειστή.
Πίσω από τον καθεδρικό ναό βρίσκεται το Βασιλικό Παλάτι του Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας. Το αρχικό κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα. Για αιώνες αποτέλεσε πολιτικό, διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο, αλλά στις αρχές του 19ου αιώνα κατεδαφίστηκε και στη θέση του άρχισαν οι εργασίες για το καινούργιο παλάτι το 2002, που οι εργασίες του δεν είχαν ακόμη ολοκληρωθεί όταν το επισκεφτήκαμε.

Στην πλατεία θα αντικρίσουμε το χάλκινο μνημείο του Μεγάλου Δούκα Γκεντιμίνας του 1996. Προκαλεί εντύπωση και απεικονίζει τον Δούκα Γκεντιμίνας, τον ιδρυτή του Μεγάλου Δουκάτου. Στο αριστερό του χέρι κρατά ένα σπαθί και στο δεξί ευλογεί την πόλη και πίσω του το άλογό του. Ο Γκεντιμίνας ήταν ο ιδρυτής του Τρακάι και του Βίλνιους, από τους πιο διάσημους ηγεμόνες της χώρας. Έζησε κατά το τελευταίο τέταρτο του 13ου αιώνα ώς το 1341 και κυβέρνησε τη Λιθουανία για 25 χρόνια. Έγινε Δούκας το 1316 σε ηλικία 40 χρονών. Κατά την ηγεμονία του η Λιθουανία διπλασιάστηκε σε έκταση, αφού επεκτάθηκε προς την Ανατολή και τον Νότο.

Συνεχίζεται…
*Οι φωτογραφίες είναι του Μιλτιάδη Σεμιλιέτωφ.