Κύπρος 1974 – «To Βουνό τη Σιωπής»

του Απόστολου Σδρόλια

To «Βουνό τη Σιωπής» είναι μια ταινία-ντοκιμαντέρ του ΡΙΚ-1 (Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου) αφιερωμένη στην ηρωική θυσία του Αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Στυλιανού Καλμπουρτζή και των ανδρών του, οι οποίοι προδομένοι από τη στρατιωτική ηγεσία, πολέμησαν και χάθηκαν στην περιοχή της Ασιεντρούσας στον Πενταδάκτυλο. Είναι ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ το οποίο περιγράφει την τραγική κατάληξη των ηρωικών μονάδων της 181 ΜΠΠ (Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού) και της 191 ΠΟΠ (Πυροβολαρχίας Ορεινού Πυροβολικού).

Οι δύο μονάδες, στις 23 Ιουλίου 1974, έπεσαν σε ενέδρα – ενώ ίσχυε η κατάπαυση του πυρός – και καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Το μεγαλύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ, περιλαμβάνει μοναδικής ιστορικής αξίας μαρτυρίες των επιζώντων πολεμιστών των ηρωικών μονάδων και έχει γυριστεί στον χώρο της φοβερής μάχης, στις κατεχόμενες από τον Αττίλα περιοχές της Ασιεντρούσας, Συγχαρί, Τρίκωμο και στην περιοχή Πέντε Μίλι, απ’ όπου ξεκίνησε η τουρκική εισβολή τον Ιούλιο του 1974. Στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται πλάνα και από τουρκική ταινία, η οποία δείχνει την κατεστραμμένη φάλαγγα λίγες μέρες μετά το ολοκαύτωμά της, προβάλλοντας άταφα πτώματα και κατεστραμμένα όπλα των μονάδων πυροβολικού. Το ντοκιμαντέρ καταπιάνεται με τα «ΓΙΑΤΙ» της τραγωδίας που στιγμάτισαν και στοίχειωσαν τις ψυχές των πολεμιστών που επέζησαν. Ποιος όμως ήταν ο ήρωας Άνχης (ΠΒ) Στυλιανός Καλμπουρτζής; Ο Σ. Καλμπουρτζής, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1921. Το 1949 εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοίτησε και τοποθετήθηκε στο Πεζικό. Το 1958 μετατάχθηκε στο Πυροβολικό. Τον Αύγουστο του 1973 μετατέθηκε στην Κύπρο και ανέλαβε διοικητής της 181 ΜΠΠ, η οποία είχε την έδρα της στο χωριό Τρίκωμο της Αμμοχώστου. Η Μοίρα διέθετε 12 πυροβόλα των 25 λιβρών, ενταγμένα σε τρεις πυροβολαρχίες. Στις 20 Ιουλίου 1974, με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής, η Μοίρα αναπτύχθηκε στην περιοχή Ασιεντρούσα, στη διάβαση Πέλλα-Πάις, κοντά στο χωριό Συγχαρί στον Πενταδάκτυλο. Κατά την κίνησή της προς τον χώρο τάξης, προσβλήθηκε από την τουρκική αεροπορία, με αποτέλεσμα να έχει τους δύο πρώτους νεκρούς της. Στην περιοχή όπου τάχθηκε, έθεσε υπό την διοίκησή της, την 191 ΠΟΠ. Κατά την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής, η 181 ΜΠΠ προκάλεσε μεγάλες απώλειες στις τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες την αναζητούσαν απεγνωσμένα για να την καταστρέψουν. Με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 22 Ιουλίου, η Μονάδα παρέμενε ταγμένη στην ίδια περίπου περιοχή. Οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι την εκεχειρία, συνέχισαν να προωθούνται και να ενεργούν επιθετικά. Οι φίλιες μονάδες Πεζικού και Καταδρομών, άρχισαν να απαγκιστρώνονται από τις προωθημένες θέσεις τους σε πιο ασφαλέστερες με αποτέλεσμα η 181 ΜΠΠ και η 191 ΠΟΠ να βρεθούν χωρίς στοιχειώδη κάλυψη.

Δυστυχώς όμως, ο Διοικητής της Διοίκησης Πυροβολικού του ΓΕΕΦ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς) Συνταγματάρχης Πούλος Γεώργιος, επέδειξε εγκληματική αδράνεια, μη δίνοντας έγκαιρα διαταγή μετακίνησης, με αποτέλεσμα η Μοίρα να εγκλωβιστεί, να κυκλωθεί και να προσβληθεί από τουρκικά τμήματα, συνεπικουρούμενα από καταδρομείς. Οι Τούρκοι είχαν οργανώσει ενέδρες βάλλοντας τα φίλια τμήματα με όλμους, πολυβόλα και ελεύθερους σκοπευτές. Τα οχήματα και τα πυροβόλα της 181 ΜΠΠ ακινητοποιήθηκαν και τότε ακολούθησε μια σκληρή και ανελέητη μάχη εκ του συστάδην με πρωτοφανή αγριότητα για δυο περίπου ώρες, με τους πυροβολητές να αρνούνται πεισματικά να εγκαταλείψουν τα πυροβόλα τους και να πέφτουν νεκροί πάνω σε αυτά. Στην πρόσφατη Ελληνική Ιστορία, υπάρχει καταγεγραμμένη άλλη μια παρόμοια μάχη απαράμιλλου θάρρους και ηρωισμού. Εξήντα χρόνια πριν, το 1912, οι πυροβολητές του Υπολοχαγού Κοσκινά κατά την μάχη της Πτολεμαΐδας, αρνούμενοι να παραδοθούν εξοντώθηκαν μέχρι ενός από μονάδες του Τουρκικού πεζικού. Μαρτυρίες επιζώντων αναφέρουν τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που κατέβαλε τις κρίσιμες εκείνες στιγμές ο Άνχης (ΠΒ) Καλμπουρτζής Στυλιανός, βάλλοντας από προωθημένη θέση με σκοπό να καλύψει την ασφαλή απαγκίστρωση των ανδρών του. Δυστυχώς όμως, η μοίρα είχε αποφασίσει διαφορετικά. Η 181 ΜΠΠ και η 191 ΠΟΠ καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Οι Τούρκοι επέδειξαν απίστευτη αγριότητα, εκτελώντας με τις ξιφολόγχες τους πολλούς από τους ανυπεράσπιστους τραυματίες που κείτονταν δίπλα στα πυροβόλα. Όσοι δεν εκτελέστηκαν, συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και μεταφέρθηκαν σε φυλακές στα Άδανα της Τουρκίας και αλλού. Ο Άνχης (ΠΒ) Στυλιανός Καλμπουρτζής, Διοικητής της 181 ΜΠΠ έπεσε ηρωικά μαχόμενος μαζί με 37 από τους άνδρες του, στη διάβαση Πέλλα Πάις – Συγχαρί στις 23 Ιουλίου 1974. Επέδειξε σπάνια χαρίσματα ηγήτορος όπως ανδρεία, ηρωισμό και αυτοθυσία. Τα λείψανά του, βρέθηκαν πριν λίγα χρόνια σε χώρο ταφής στην περιοχή της μάχης, στο πλαίσιο εκταφών της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους. Το 2021, σαράντα επτά χρόνια μετά τον ηρωικό του θάνατο, «επέστρεψε» στην Ελλάδα, με όλες τις τιμές που αρμόζουν σε έναν Ήρωα. Στην τελετή ταφής, παρευρέθηκαν εκτός από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, συγγενείς και επιζώντες συμπολεμιστές του, που υπηρέτησαν υπό τη Διοίκησή του. Η Ελληνική Πολιτεία, απένειμε μετά θάνατον στον Άνχη (ΠΒ) Στυλιανό Καλμπουρτζή για την ηρωική του θυσία, τον βαθμό του Αντιστρατήγου. «ΑΘΑΝΑΤΟΣ»