Κόμβων ανάγνωσμα πρόσχωμεν

Του Βασίλη Καλλία,
παιδαγωγού κυκλοφορίας- εκπαιδευτή οδηγών

Είναι αναμφισβήτητη η πρόοδος που έχει παρατηρηθεί στην κυκλοφορία των οχημάτων στους κυκλικούς κόμβους της πόλης μας. Δυστυχώς, αν και δεν μας ξαφνιάζει, ακολουθήθηκε η κλασσική ελληνική συνταγή τού «αν δεν πάθεις, δεν θα μάθεις». Μικροτρακαρίσματα με υλικές ζημιές κυρίως, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία οφείλονται στην έλλειψη απόστασης ασφαλείας. Ήταν καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι οι κανόνες που διέπουν την κίνηση των οχημάτων στους κυκλικούς κόμβους είτε σαν θέση στο οδόστρωμα είτε σαν προτεραιότητες, είναι ακριβώς οι ίδιες με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο. Πολλοί οι επικριτές του κυκλικού κόμβου παγκοσμίως με δυνατό επιχείρημά «γιατί πρέπει να κάνω κύκλο για να πάω ευθεία;». Λίγο εγωιστικό το παραπάνω και χωρίς πρακτική βάση, καθώς εύκολα αποβάλουμε από τη μνήμη μας ότι στο σχόλασμα από την εργασία ή στον γυρισμό από την οποιαδήποτε μετακίνηση προς το σπίτι, θα είμαστε ο απέναντί μας ή ο αριστερά ή ο από δεξιά μας, που και αυτοί με τη σειρά τους θα μπορούσαν να έχουν την ίδια στιγμή τις ίδιες σκέψεις με μας.

Ο κυκλικός κόμβος, όπως συνηθίζουμε να τον αποκαλούμε σήμερα, εφευρέθηκε από τον Γάλλο πολεοδόμο Eugène Hénard το 1877, με σκοπό να κατευθύνει τα οχήματα σε μια μόνο κατεύθυνση και να διευκολύνει το μεγάλο πληθυσμό των πεζών εκείνης της εποχής. Μελέτησα και σύγκρινα τακτικές και πληροφορίες στην εκπαίδευση της κυκλοφορίας των κόμβων σε άλλα κράτη και διαπίστωσα εμμέσως πλην σαφώς ότι ακόμα και η επιβράδυνση του οχήματος προς τον κυκλικό κόμβο αποτελεί μια τακτική ενεργητικών βημάτων σκέψης και αξιοποίησης της πληροφορίας για τις συνθήκες εισόδου και διασταύρωσης με τα υπόλοιπα οχήματα και τους πεζούς, σε αντίθεση με την παρουσία του ερυθρού σηματοδότη που καθηλώνει τον οδηγό και τον περιορίζει σε ακινητοποίηση, ακόμα και αν είναι το όχημά του εκείνη τη στιγμή είναι το μοναδικό σε ακτίνα χιλιομέτρων. Εδώ να σας θυμίσω τις συνέπειες του επικίνδυνου εγχειρήματος να παραβιάσουμε ερυθρό σηματοδότη, ίσως επειδή μέσα μας επικράτησε η αντίδραση και η βιασύνη. Αφαίρεση εξήντα ημερών άδειας κυκλοφορίας, είκοσι μέρες άδειας οδήγησης, χρηματικό πρόστιμο επτακοσίων ευρώ και εννιά βαθμοί στο Point System.

Συνεχίζω, αγαπητοί αναγνώστες και θέλω να δεχτούμε ότι το πλησίασμα σε κυκλικό κόμβο με πολλά χιλιόμετρα στο κοντέρ και ταχύτητα μεγαλύτερης της δευτέρας ξεπερνά τα ανθρώπινα όρια στην ορθή αξιολόγηση της κατάστασης και είναι αν μη τι άλλο επικίνδυνο. Η προοδευτική επιβράδυνση πλησιάζοντας, μας βοηθά να πάρουμε τον χρόνο μας, να επικεντρωθούμε στην κυκλοφορία εντός του κόμβου, να προϊδεάσουμε τους ακολουθούντες για τον ρυθμό που θα προσεγγίσουμε και στην ανάγκη προοδευτικά να καταλήξουμε με χιλιόμετρα βήματος πεζού που είναι και ο προάγγελος μιας πιθανής ακινητοποίησης. Σας διαβεβαιώ ότι αν ακολουθήσετε με ηρεμία και μεράκι την παραπάνω ακολουθία δεν κινδυνεύει κανείς και εσείς θα το ευχαριστηθείτε, καθώς θα ξετυλιχθούν όλα τα προνόμια και οι λόγοι της κατασκευής και ύπαρξης του κυκλικού κόμβου στο συγκεκριμένο σημείο. Να μην επιτρέψουμε «αμαρτωλούς» λογισμούς όπως «βαριέμαι να αλλάξω… ας μείνω με τρίτη», «μπήκε ο δίπλα ας μπω και εγώ αφού με καλύπτει», «δεν σταματώ γιατί η εξωτερική είναι ελεύθερη αυτός που είναι μέσα κινείται στην εσωτερική», «ας μην στρίψω το τιμόνι, μια ευθεία είναι, ας μπω και λίγο στην άλλη λωρίδα». Έπειτα, ας διαχωρίσουμε στο μυαλό μας τα οχήματα σε αυτοκίνητα και δίκυκλα γενικώς. Συμπεραίνουμε ότι πολλές φορές ο δικυκλιστής που μας ακολουθεί, θεώρησε λανθασμένα ότι αντιληφθήκαμε το ίδιο και πόσο μάλλον στον ίδιο χρόνο της συνθήκες κυκλοφορίας στον κόμβο που πλησιάζουμε. Αποτέλεσμα, ένα επικίνδυνο ακροβατικό παιχνίδι μεταξύ πίσω προφυλαχτήρα και μπροστινής ρόδας μηχανής και… να φυλάει ο θεός.

Το έχω τονίσει αρκετές φορές ότι ο κάθε ένας από εμάς (και ο πεζός), πρέπει να «μπαίνει» στη θέση του άλλου και από εκείνη τη θέση να αξιολογεί τον εαυτό του. Επίσης, όσο και να σας φαίνεται παράξενο, στον κυκλικό κόμβο δεν υπάρχει περιορισμός (με βάσει τη νομοθεσία) για το ποια λωρίδα θα ακολουθήσω. Αυτό που υπάρχει είναι μια παλιά και πρακτική συνταγή που εγώ προσωπικά ως εκπαιδευτής ακολουθώ πιστά, τόσο πιστά που πολλές φορές οι μαθητές μου θεωρούν ότι οτιδήποτε άλλο σαν θέση μέσα στον κόμβο είναι παράνομο. Δεν είναι παράνομο να χρησιμοποιήσεις την εσωτερική λωρίδα για να βγεις από την πρώτη ή δεύτερη έξοδο. Δεν είναι παράνομο να παραμείνεις στην εξωτερική λωρίδα για να βγεις από την τρίτη ή την τέταρτη λωρίδα. Απλά δεν είναι πρακτικό και ας μου επιτραπεί να πω… επικίνδυνο. Ναι, είναι επικίνδυνο, καθώς δεν έχει μεστώσει μέσα μας σε ικανοποιητικό βαθμό η υποχρέωση που έχει ο κάθε οδηγός να κινεί το όχημά του εντός των ορίων της λωρίδας του και επίσης όταν θελήσει να αλλάξει λωρίδα, να ειδοποιεί εγκαίρως με φλας και να σέβεται στο απόλυτο την προτεραιότητα εκείνων των οχημάτων που κινούνται ήδη στην λωρίδα που θέλει να εισέλθει. Υπάρχουν πρώην μαθητές μου με δίπλωμα και καλές επιδόσεις στην εκπαίδευση και στις εξετάσεις, που ακόμα και τώρα επιλέγουν ένα δρομολόγιο μετακίνησης χωρίς κόμβους. Ακόμα και όλα τα παραπάνω που ανέφερα να τηρούνταν κατά γράμμα, πάλι το περιβάλλον από τη φύση του είναι εχθρικό για έναν άπειρο ή λιγότερο εξοικειωμένο με κόμβους οδηγό, καθώς καλείται να επεξεργαστεί ταυτόχρονα αρκετά δεδομένα και να πάρει μια σειρά σωστών αποφάσεων. Ας φροντίσουμε λοιπόν εμείς οι υπόλοιποι, οι έμπειροι, συνετοί και με ενσυναίσθηση οδηγοί να τους κάνουμε την ζωή εύκολη.