Το αρχιτεκτονικό σενάριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και οι εικόνες που δημιουργεί, παραπέμπουν στους εξωτικούς προορισμούς του πλανήτη. Η Κάρλα μαγική, μπορεί να «κατοικηθεί», καθώς η ταυτότητα του επισκέπτη του τοπίου της λίμνης ανήκει σε ένα ευρύ φάσμα ατόμων που επιθυμούν να τη βιώσουν. Στόχος τους είναι να ξεφύγουν από τα δεδομένα του καθημερινού τρόπου ζωής τους και να βρεθούν σε μια διαφορετική γι’ αυτούς συνθήκη. Η περιπλάνηση στον χώρο της λίμνης είναι αναπαραστατική και εφικτή μέσα από τη διπλωματική της Ιωάννας Ζαχαριάδου με επιβλέποντες τους καθηγητές Αρχιτεκτονικής Λόη Παπαδόπουλο και Ιορδάνη Στυλίδη.
Μέσα στη λίμνη οι μονάδες κατοίκησης, σύμφωνα με τον σχεδιασμό, δημιουργούν ένα χωρικό δίκτυο, το οποίο μετασχηματίζεται ανάλογα με το «τώρα» της κάθε στιγμής. Το τοπίο βρίσκεται παντού προς όλες τις κατευθύνσεις. Εκεί ο άνθρωπος μπορεί να στοχαστεί, να ονειρευτεί, να βιώσει το νερό και να φύγει από το μοτίβο της καθημερινής ζωής του.
Πριν από την αποξήρανσή της, γύρω από τη λίμνη Κάρλα, είχε αναπτυχθεί ένας πολιτισμός που ως πυρήνα του είχε το νερό. Οι παρακάρλιοι κάτοικοι αναφέρονταν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο στις πρακτικές της καθημερινής ζωής στη λίμνη, μέχρι το 1962. Η βιωματική σχέση των ψαράδων της περιοχής είχε έντονο συναισθηματισμό. Ζούσαν για εννιά μήνες σε ξυλοπαγείς καλύβες μέσα στη λίμνη, από τις 15 Αυγούστου μέχρι την Κυριακή των Βαΐων, δηλαδή όλο τον χρόνο εκτός από το διάστημα εκείνο που είναι απαραίτητο για την προστασία του γόνου των ψαριών. Οι καλύβες, στις οποίες ζούσαν, ήταν μπαζωμένες μέσα στο νερό, σε βάθος 30 πόντων, και αποτελούνταν από καλάμια. Η μορφή τους ήταν κωνική και τοποθετούσαν έναν σταυρό στην κορυφή, ενώ μέσα σε κάθε νεροκαλύβα έμεναν 3 έως 8 άτομα. Στο κέντρο του δαπέδου της καλύβας τοποθετούσαν πλάκες για να πλαισιώνουν τη φωτιά. Πάνω από τη «φωτοκαγιά», την εστία δηλαδή, κρεμόταν από έναν γάντζο στην κορυφή της ψαροκαλύβας το κακάβι, το οποίο αποτελούσε και το κύριο μαγειρικό σκεύος. Οι περιγραφές από τη ζωή μέσα στη λίμνη εστιάζονται στις βραδινές στιγμές, όπου οι αλιείς περιμένοντας το ψήσιμο της σούπας, αφηγούνταν ιστορίες, τραγουδούσαν και διάβαζαν λαϊκά διηγήματα.
Δεν θα έπρεπε να παραληφθεί η μνήμη της γεύσης και της όσφρησης, που οι κάτοικοι της περιοχής έχουν αποτυπώσει βαθιά μέσα τους, από τον τρόπο παρασκευής των τοπικών ψαριών. Το κεντρικό τμήμα της λίμνης λειτουργούσε σαν φυσικό κάτοπτρο και πολλοί την χαρακτήριζαν ως γήινο καθρέφτη.
Η ταυτότητα των «κατοίκων» και το σχέδιο
Η ταυτότητα του επισκέπτη του τοπίου της λίμνης Κάρλας ανήκει σε ένα ευρύ φάσμα ατόμων που επιθυμούν να τη βιώσουν, όπως ειδικούς, μελετητές, αναλυτές που ασχολούνται με το τοπίο, ομάδες yoga, ομάδες φοιτητών που στόχο έχουν να ερευνήσουν από τη δική τους οπτική το τοπίο της λίμνης, μεμονωμένοι αλιείς ή σε ομάδες που επιθυμούν να ψαρέψουν, θεατρικές ομάδες που θα ήθελαν να παρουσιάσουν έργα στην ύπαιθρο, ερασιτέχνες επισκέπτες, για τους οποίους το συγκεκριμένο τοπίο αποτελεί σημείο αναφοράς. Στόχος τους θα είναι να ξεφύγουν από τα δεδομένα του καθημερινού τρόπου ζωής τους και να βρεθούν σε μια διαφορετική γι’ αυτούς συνθήκη.
Η περιπλάνηση στον χώρο της λίμνης ξεκινά από έναν άξονα υποδοχής, συνεχίζει μέσω μιας διαδρομής σε ένα υπαίθριο θέατρο που βρίσκεται πάνω στο ανάχωμα, συναντά ένα επίπεδο όπου οι θεατές παρακολουθούν την ανατολή και καταλήγει σε ένα παρατηρητήριο φύσης. Μέσα στη λίμνη οι μονάδες κατοίκησης δημιουργούν ένα χωρικό δίκτυο, το οποίο μετασχηματίζεται ανάλογα με το «τώρα» της κάθε στιγμής. Ερχόμενος στο σημείο εκκίνησης και αφού έχει αφήσει το όχημά του ο επισκέπτης συναντά έναν χώρο υποδοχής και ενημέρωσης. Στη συνέχεια, βρίσκεται στο σημείο από όπου θα παραλάβει τη μονάδα του και θα ξεκινήσει το ταξίδι του μέσα στη λίμνη. Όλες οι μονάδες κατοίκησης και οι βοηθητικοί χώροι τροφοδοτούνται με πόσιμο νερό από τον υδατόπυργο που βρίσκεται στην αρχή της διαδρομής. Αντιδιαμετρικά του υδατόπουργου χωροθετείται μια μικρή ξενοδοχειακή μονάδα που απαρτίζεται από πέντε μονάδες κατοικίας κάθετα τοποθετημένες και απευθύνεται σε εκείνους που επιθυμούν να απολαύσουν τη λίμνη από απόσταση.
Πιο συγκεκριμένα, δίπλα στον χώρο υποδοχής βρίσκεται μια τυπολογία 30 μονάδες κατοίκησης, 100 decks, 20 τουαλέτες, 20 ντουζιέρες, 2 κουζίνες, 10 στέγαστρα, 2 παρατηρητήρια και 4 πλωτούς χώρους για μπάνιο, από όπου ο μεμονωμένος επισκέπτης ή οι ομάδες επισκεπτών μπορούν να επιλέξουν ποιες μονάδες θα χρειαστούν για την προσωρινή κατοίκησή τους στη λίμνη. Ένας γερανός τοποθετεί τις μονάδες αυτές πάνω στις πλωτές βάσεις τους και τις σέρνει μέσα στο νερό, ώστε να πλεύσουν με τη βοήθεια μιας μικρής μηχανής στο σημείο εκείνο που οι κάτοικοί τους επιθυμούν. Ως αποτέλεσμα αυτού του τρόπου λειτουργίας, μέσα στη λίμνη δημιουργείται ένα χωρικό δίκτυο, το οποίο μπορεί να μεταβάλλεται την κάθε στιγμή, ανάλογα με τον αριθμό των χρηστών, τη σχέση που έχουν αυτοί μεταξύ τους και τον τρόπο με τον οποίο θέλουν να κατοικήσουν μέσα στο νερό. Έτσι το δίκτυο αυτό μπορεί να συνθέτεται, να αποσυνθέτεται και να επανασυνθέτεται σε άπειρους συνδυασμούς, ανάλογα με τη στιγμιαία χρήση. Ο μέγιστος αριθμός των ατόμων που μπορούν να κατοικήσουν προσωρινά στη λίμνη είναι 60, όμως μπορούν να διημερεύσουν στον χώρο πολλά περισσότερα άτομα που έρχονται στο σημείο της λίμνης για κάποια εκδήλωση ή για να περάσουν τη μέρα τους δίπλα στο νερό.
Προχωρώντας μετά τον άξονα υποδοχής, μέσω μιας διαδρομής περιμετρικά της λίμνης και πάνω στο ανάχωμα, συναντά κανείς ένα υπαίθριο θέατρο που είναι δομημένο σε επίπεδα, με τη σκηνή του τοποθετημένη σε πασσάλους μέσα στο νερό, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει θεατρικές εκδηλώσεις ή και άλλα γεγονότα. Συνεχίζοντας τη διαδρομή αυτή, βρίσκεται κανείς σε ένα επίπεδο όπου μπορεί να καθίσει και να παρακολουθήσει την ανατολή, καθώς επίσης και το καθρέφτισμα του τοπίου στη λίμνη. Τέλος, η περιπλάνηση στη λίμνη ολοκληρώνεται με ένα παρατηρητήριο, όπου ο περιηγητής μπορεί να δει τα διάφορα είδη αποδημητικών πουλιών ή τη νύχτα με ένα τηλεσκόπιο να παρατηρήσει τα διάφορα αστρικά φαινόμενα.
Το σκεπτικό της Ιωάννας Ζαχαριάδου είναι ότι η μονάδα κατοίκησης οργανώνεται γύρω από έναν πυρήνα νερού. Το νερό διαθέτει μια ονειρική δύναμη πέρα από τις αντικειμενικές εμπειρίες. Η επενέργεια του νερού δεν περιορίζεται στην επίδραση των χημικών του στοιχείων στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά πρόκειται για αλληλεπίδραση των δύο οντοτήτων, νερού και ανθρώπου, με δυναμική που πλησιάζει τη βαθύτερη ουσία τους. Τα βιώματα, τα όνειρα και η φαντασία είναι αυτά που υποβάλλουν στον επισκέπτη τον τρόπο, μέσω του οποίου αναπτύσσεται η μύηση στην εμπειρία του νερού. Τα πλαίσια που περικλείουν τη μονάδα, προκύπτουν από ένα συνεχές «καδράρισμα» του τοπίου, και λειτουργούν ως συνεχή δυναμικά στιγμιότυπα της φύσης για τον παρατηρητή. Το τοπίο βρίσκεται παντού προς όλες τις κατευθύνσεις. Εκεί ο άνθρωπος μπορεί να στοχαστεί, να ονειρευτεί, να βιώσει το νερό και να φύγει από το μοτίβο της καθημερινής ζωής του. Η μονάδα κατοίκησης μπορεί εκτός από το να πλέει, να τοποθετηθεί πάνω στο ανάχωμα, ή ακόμη και να αποτελέσει ένα αγροτικό καταφύγιο στην ξηρά. Επίσης έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλεται σε ένα απλό στέγαστρο, ή να συμπτύσσεται σε ένα πέτασμα, με αποτέλεσμα να μπορεί εύκολα να αποθηκευτεί και να μεταφερθεί.
Οι μονάδες κατοίκησης απαρτίζονται από ξύλινα πλαίσια, τα οποία διαθέτουν επάλληλα φύλλα για σκιασμό. Ένα φύλλο για την προστασία από τα έντομα, καθώς επίσης και ένα πέτασμα για την προστασία από τη βροχή. Πιο συγκεκριμένα σε κάθε πλαίσιο του κελύφους της μονάδας τοποθετούνται τρία φύλλα, όπως καραβόπανο, καλαμιές και τούλι. Επίσης, υπάρχουν υποδοχές για την τοποθέτηση πολυκαρβονικών πετασμάτων, με σκοπό την προστασία από καιρικά φαινόμενα, όπως βροχή, κρύο και άλλα. Οι πλωτοί φορείς, πάνω στους οποίους αναπτύσσονται οι κατοικίες και άλλοι βοηθητικοί χώροι, αποτελούνται από έναν συνδυασμό πλωτήρων Styrofoam (διογκωμένης πολυστερίνης) με ανθυγρή προστασία, σε αποστάσεις μεταξύ τους, για την παραλαβή των κυμάνσεων. Πάνω στους πλωτήρες τοποθετείται ένα σύστημα ξύλινων πλαισίων που φέρει το ξύλινο δάπεδο. Οι 4 κατακόρυφοι στύλοι των μονάδων κατοίκησης είναι κενοί εσωτερικά στο τελευταίο προς τα κάτω τμήμα τους, έτσι ώστε να ενσωματώνουν μεταλλικό σύστημα προσαρμογής στα ανώμαλα εδάφη. Οι πλωτοί φορείς περιλαμβάνουν κρίκους πρόσδεσης στις 4 κορυφές τους, για την ένωσή τους στα διάφορα decks, και ανά 2 απέναντι πλευρές υπάρχουν συνδετήριες ζώνες για να συνθέτονται με ανάλογες μονάδες. Σε κάθε ανοιχτό deck που συνοδεύει τη μονάδα κατοίκησης μπορεί να τοποθετηθεί μικρή εξωλέμβια μηχανή, για τη μετακίνηση της μονάδας, καθώς και μεταλλικό βαρίδιο, το οποίο μπορεί να ακινητοποιήσει τη μονάδα σε όποιο σημείο της λίμνης επιθυμεί ο χρήστης.