Κινηματοθέατρον Λυρικόν

Της Βασιλείας Γιασιράνη Κυρίτση

Μέρος Β’

Το Λυρικόν ήταν χώρος πολιτιστικής, κοινωνικής και πολιτικής προβολής και ανάδειξης τοπικών γεγονότων. Πολλές φορές η μεγάλη αίθουσα με τις απλίκες στους τοίχους και στο θεωρείο, με τις κολόνες-κίονες, τις καρέκλες πολυτελείας και την εξαίρετη ατμόσφαιρα φιλοξενούσε και συναυλίες σπουδαίων μουσικών. Ο Χαράλαμπος Κεχαΐδης εκεί ανέδειξε τα ταλέντα που ετοίμαζε, αλλά και τη δική του μουσική παιδεία.
Στον χώρο του Λυρικού οργανώθηκε από τις πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη φιλανθρωπική εκδήλωση «υπέρ των απόρων κορασίδων» όπου δόθηκαν βιβλιάρια προίκας με χρηματικό ποσό για ενίσχυση.
Το 1960 έγινε απονομή των βραβείων του μαθητικού διαγωνισμού για την αποταμίευση των τελευταίων τάξεων των δημοτικών σχολείων 7 και 8, στον οποίο έπαθλο ήταν κουμπαράς με ένα χρηματικό ποσό.
Όμως ούτε η Καίτη Μπαλή, ούτε η Ουρανία Σταματιάδου πήραν τον κουμπαρά, η μεν πρώτη ως κόρη δημάρχου, η δεύτερη ως κόρη κρεοπώλη… (συνέβαιναν τότε και αυτά).
Στη μεγάλη σκηνή του ανέβασαν οι μαθητές του Γυμνασίου της «Παράγκας», έδωσαν την ψυχή τους σε διάφορες παραστάσεις, όπως η «Σταχομαζώχτρα», «Ο γελωτοποιός του βασιλέως», «Η Σταχτοπούτα», «Οι τρεις μάγοι», κάποια από τα οποία ετοίμαζαν στο κατηχητικό της Ευαγγελίστριας με τον πατέρα Δαμασκηνό Δημητρίου.
Δεν ήταν όμως μόνον οι μαθητές του Γυμνασίου της Νέας Ιωνίας. Ήταν εκεί και ο τόπος όπου πρόβαλε τη δράση του και ο Οδηγισμός.
Το 1970 δόθηκε ο «Ματωμένος γάμος» του Λόρκα με την Κική Δανιηλίδου στον ρόλο της ζητιάνας, τον Σπύρο Μαβίδη, τη Λέλα Μιχοπούλου, τον Θοδωρή Θεοδωρίδη, τον Μιχάλη Οικονόμου και άλλους.

Τα πρωινά της Κυριακής ήταν αξέχαστα για τον μικρό μαθητόκοσμο που περίμενε να δει και να θαυμάσει τον Γκιαούρ Ταρζάν, αλλά και να γελάσει με τον Καραγκιόζη σε όλους τους ρόλους εκείνης της εποχής.
Κάποιες φορές έπαιζε το πρωί δύο έργα τον Σαρλώ και κινούμενα σχέδια από τις 9 έως τη 1 το μεσημέρι. Ακόμη δίνονταν και παραστάσεις κουκλοθέατρου με φτηνό εισιτήριο να μπορούν οι γονείς να φέρνουν τα παιδιά τους.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 γινόταν κοσμοσυρροή όταν έπαιζε τούρκικα (Χούλια Κούσγιγιτ – Εντίζ Χουν) το αντίστοιχο ζευγάρι Βουγιουκλάκη – Παπαμηχαήλ της Τουρκίας και οι παλιοί πρόσφυγες έβλεπαν σ’ αυτά τις χαμένες πατρίδες τους.
Τις καθημερινές με τις ταινίες υπήρχαν δύο προβολές, η μία άρχιζε στις 8 και η άλλη στις 10 και ήταν η βραδινή που τελείωνε στις 12 τα μεσάνυχτα. Στο τέλος ο κόσμος έφευγε, τα φώτα έσβηναν και έξω η ζωή συνεχιζόταν καλύτερη ή χειρότερη.

Σπουδαίοι και σημαντικοί ήταν και οι θίασοι που πέρασαν από το Λυρικό. Στην αρχή η σκηνή του φιλοξένησε τα περίφημα μπουλούκια των ηθοποιών.
Η λέξη μπουλούκια (από την τουρκική λέξη bölük) σήμαινε ουσιαστικά ομάδα ανθρώπων. Ήταν μία ομάδα ηθοποιών, ένας μικρός περιφερόμενος θίασος, αυτάρκης από άποψη στέγασης και εξοπλισμού, με σταθερή σύνθεση και ρεπερτόριο, ο οποίος ταξίδευε είτε με μέσα είτε με τα πόδια για να παρουσιάσει μία παράσταση από τη μία άκρη της χώρας σε μία άλλη. Οι θεατρίνοι των μπουλουκιών έπαιζαν ακόμα και για να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαγητό. Υπήρχε εισιτήριο της τάξεως των 2-5 δραχμών, αλλά στα πολύ μικρά χωριά δεν υπήρχε ούτε αυτό! Ο κόσμος πλήρωνε με …τον τρόπο του: Ψωμί, ζώα, αυγά κ.λπ., κ.λπ.
Τα έξοδα μετακίνησης καλύπτονταν, καθώς ταξίδευαν με όποιον τρόπο μπορούσαν: Οτοστόπ, τρένα και λεωφορεία με τις φθηνότερες θέσεις, με γαϊδούρια και πολλές φορές, με τα πόδια!
Με ελάχιστα μέσα, πρόχειρα σκηνικά, φτωχικά κοστούμια, αλλά με πολλή αγάπη και με στόχο να προσφέρουν θέαμα στον κόσμο, οι μπουλουξήδες περιφέρονταν σε κωμοπόλεις και χωριά της επαρχιακής Ελλάδας. «Κλασικά» έργα τους ήταν «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», «Γκόλφω», «Η ωραία του Πέραν», «Ο κουρσάρος», «Εσμέ η Τουρκοπούλα» «Μαρία Πενταγιώτισα» και άλλα.

Τέτοιοι ηθοποιοί ήταν ο Νάνος Αποστολάκης, ο Βροντάκης και η Άντζελα Πέτερ, ο Άλκης Προβελέγγιος, ο Ζανίνο, ο Τάσος Κυπαρίσσιος, ο Γιώργος Τζίφος, ο Νίκος Αθερίδης με τη Νότα Παρίση, η Κική Βασιλάκου, οι τραγουδίστριες Γωγώ Χρέλια και Μαριάνα Χατζοπούλου. Τα επόμενα χρόνια φιλοξενήθηκαν γνωστοί τραγουδιστές Καζαντζίδης, Θεοδωράκης, Μπιθικώτσης, γνωστοί του Θανάση Ξάνθη, που έδωσαν με τις συναυλίες τους μια ξεχωριστή λάμψη και αίγλη στον χώρο.
Ακόμη η Αλίκη Βουγιουκλάκη με τον θίασό της (Γιώργο Πάντζα, Δέσπω Διαμαντίδου, Στέφανο Στρατηγό, Γιώργο Κωνσταντίνου, Λίλη Παπαγιάννη), ο Δημήτρης Χορν, ο Θανάσης Μυλωνάς με την Κατερίνα Βασιλάκου, ο Αλέκος Αλεξανδράκης με τη Νόνικα Γαληνέα, ο Βύρων Πάλης με την Αφροδίτη Γρηγοριάδου, ο Μάνος Κατράκης, φίλος του Θανάση Ξάνθη από την εξορία, η Έλλη Λαμπέτη, ο Κώστας Καζάκος με την Τζένη Καρέζη, Κώστας Βουτσάς με Μάρθα Καραγιάννη, θίασοι σοβαροί που άφησαν εποχή στον Βόλο, αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα, που ψυχαγώγησαν και εκπαίδευσαν με τα μηνύματά τους, που έκαψαν καρδιές με τους ρόλους τους, που έδωσαν μηνύματα κοινωνικής ισότητας, που ανάδειξαν το μεγάλο πρόβλημα της εποχής, την ξενιτιά, τον χωρισμό των οικογενειών, που πρόβαλαν ειδύλλια ραμμένα στη νοοτροπία της εποχής, με ειδύλλια αγάπης που έμειναν στην ψυχή των θεατών εκείνης της εποχής.

Μέχρι το 1980 είχαν το Λυρικόν όλοι οι συνεταίροι. Και για ένα διάστημα ανέλαβε ο γιος του γιατρού Σούρα, ο Δημήτρης να φέρνει τις ταινίες προβολής, πριν φύγει για σπουδές στο εξωτερικό. Μετά ανέλαβε ο Κων/νος Κλημεντόπουλος με ταινίες πάλι α’ προβολής και με περισσότερα ξένα έργα.
Το Λυρικόν γνώρισε μεγάλες δόξες στην περίοδο που άνθιζε ο ελληνικός κινηματογράφος, αλλά και ο ξένος, με τις μεγάλες παραγωγές και τα μεγάλα ονόματα των ηθοποιών. Από την οθόνη του πέρασαν γενιές αστέρων και από τα καθίσματά του πλήθος θεατών, κυρίως της Νέας Ιωνίας, που έζησε μοναδικές βραδιές σινεμά.

Έπειτα, ήλθε η εποχή της βιντεοκασέτας, άνοιξαν πολλά μαγαζιά, μπορούσε ο κόσμος να τις νοικιάσει και να δει όποτε ήθελε μια ταινία, οπότε άρχισε η παρακμή. Το Λυρικόν δούλεψε μέχρι το 1980 έστω και με λίγους θεατές, οι ιδιοκτήτες το κράτησαν με νύχια και με δόντια μέχρι το 1985, έκαναν προσπάθειες, ιδιαίτερα ο Θανάσης, μέσω προγραμμάτων της Μελίνας Μερκούρη, που ήταν τότε υπουργός Πολιτισμού, αλλά δεν κατάφεραν να το σώσουν. Ο τοίχος της εισόδου γκρεμίστηκε και ο μηχανικός Όμηρος Κολτσιδόπουλος που ανέλαβε τη διαμόρφωση του χώρου, τον σεβάστηκε. Την ώρα που γκρεμιζόταν έβλεπε συναισθηματικά φορτισμένος να γκρεμίζεται με δυσκολία και να χάνεται ένα μέρος του ονείρου των ανθρώπων του συνοικισμού.

Η σκηνή και οι εξώστες δεν γκρεμίστηκαν, καλύφθηκαν πίσω από γυψοσανίδες και έγινε σούπερ μάρκετ πάνω σε ένα τοπικό σημείο αναφοράς της Νέας Ιωνίας.
Έμειναν μόνο χαρτιά ιδιοκτησίας, παλιές αφίσες, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων και άλλα στους απογόνους των οικογενειών Ελένη Ξάνθη, κόρη του Θανάση Ξάνθη και Τάσου Καραγιάννη, γιο του Λευτέρη Καραγιάννη, φυλαγμένα σαν πολύτιμο υλικό της οικογένειας, και στους λάτρεις του παλιού σινεμά, να θυμούνται το ένδοξο παρελθόν, αφήνοντας μία γλυκιά ανάμνηση από τα παλιά ανέμελα κινηματογραφικά χρόνια της Νέας Ιωνίας.
Και μια σκέψη με βασάνισε… αφού στην ουσία το κτίριο υπάρχει, δεν υπάρχει ελπίδα να γίνει χώρος πολιτισμού στη Νέα Ιωνία, αυτός ο τόσο πρωτοποριακός και μοναδικός για την εποχή του κινηματογράφος;

Πηγές: Προσωπικές μαρτυρίες, Ελένης Ξάνθη, Δημήτρη Σούρα, Νίκου Γκαντίνα, Ουρανίας Σταματιάδου, Αναστασίου Καραγιάννη, Κικής Δανιηλίδου, Γιώργου Βλαχόπουλου, https://ipolizei.gr/, Αρχείο φωτογραφιών Ελένης Ξάνθη, Αναστασίου Καραγιάννη.