Κινηματογραφική ματιά στον Βόλο του μέλλοντος από τον Νεοκλή Μαντά

Η πρόσφατη αναγόρευση του Νεοκλή Μαντά σε διδάκτορα Πολεοδομίας – Ψυχογεωγραφίας της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αφ’ ενός μεν έκλεισε έναν μεγάλο κύκλο σπουδών σε Βόλο και Λονδίνο, αφ’ ετέρου δε ολοκλήρωσε την επιστημονική του αναζήτηση πάνω στο αντικείμενο της σύγχρονης ψηφιοποιημένης εκδοχής της ιδανικής πόλης.
Ο Βολιώτης ερευνητής αποφοίτησε πριν από έξι χρόνια από το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ακολούθησαν οι μεταπτυχιακές σπουδές του στην Αγγλία, μετά το πέρας των οποίων επέστρεψε στον Βόλο και ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή του πάνω στη φιλοσοφία και την ψυχογεωγραφία των πόλεων, με τίτλο: «Αναδυόμενες ονειροτοπίες στη σύγχρονη πόλη: Αναζητώντας τη διαμοντέρνα ταυτότητα και εικόνα της πόλης μέσα από το κινηματογραφικό της παλίμψηστο».

«Στις 320 σελίδες της διδακτορικής διατριβής, οι οποίες αποτελούν και το αποτύπωμα της αναζήτησής μου για τη σύγχρονη ψηφιοποιημένη εκδοχή της ιδανικής πόλης, δύο βασικά ερευνητικά πεδία «κάθονται» επιτέλους στο ίδιο τραπέζι και συνομιλούν. Η πολεολογία, δηλαδή ο λόγος σχετικά με τις ιδανικές πόλεις και η ψυχογεωγραφία, ο βιωματικός περίπατος στις πραγματικές πόλεις. Σ’ αυτό το ταξίδι, σημαντική ήταν η συνεισφορά του κινηματογράφου, της έβδομης Τέχνης που από τις αρχές του περασμένου αιώνα συνεχίζει να προσφέρει απλόχερα τεκμήρια μιας πολυδιάστατης καταγραφής των πόλεων», εξήγησε σε αδρές γραμμές ο κ. Μαντάς για το διδακτορικό του, ενώ αναφερόμενος στα κινηματογραφικά βιώματα της πόλης που γεννήθηκε και μεγάλωσε, υπογράμμισε πως «είμαστε καταδικασμένοι να περπατάμε στις αληθινές μας πόλεις, αναζητώντας ψήγματα των κινηματογραφικών πόλεων από το συλλογικό μας φαντασιακό. Πάντα πίστευα ότι οι κινηματογραφημένες πόλεις που πρωταγωνιστούσαν στο «Lido» της δεκαετίας του ’90, βρίσκονταν τόσο μακριά και τόσο κοντά στον Βόλο, που με περίμενε κατά την έξοδο από τη σκοτεινή αίθουσα. Έπιανα τον εαυτό μου να εντοπίζει αποσπάσματα της Νέας Υόρκης, του Παρισιού ή του Λονδίνου σε απίθανες γωνιές της μικρής μας πόλης. Ακόμη κι όταν η σφοδρή «νεοελληνικότητα» προσπαθούσε να με επαναφέρει σε μια πραγματικότητα γεμάτη neon επιγραφές, πλαστικά διακοσμητικά φυτά, ηλεκτρονικά μπουζούκια, κακότεχνες βιντεοκασέτες και τσιμεντένια οδοστρώματα, η ονειροβασία μου έβρισκε καταφύγιο στις εικονογραφημένες μυθολογίες των Εκδόσεων Πατάκη που κοσμούσαν τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία της Ερμού ή στην παραισθησιογόνο επικαιρότητα των ιδιωτικών καναλιών της Αττικής που κατέγραφαν οι ιλουστρασιόν σελίδες των εγχώριων μαγκαζίνων που φύτρωναν στα κέντρα Τύπου της οδού Καρτάλη».

Ποιες είναι, όμως, οι διαμοντέρνες ονειροτοπίες, οι οποίες σύμφωνα με τον τίτλο της διατριβής, αναδύονται σήμερα στις πόλεις κάθε γωνιάς του πλανήτη; «Αποτελούνται από μικρές ψηφιακές στιγμές αποκάλυψης του ιδανικού -εκτός τόπου- καταμεσής της σύγχρονης βάναυσης συγκυρίας. Είναι οι στιγμές που υπάρχουμε ολομόναχοι μαζί. Αυτές οι ψηφιακές ονειροτοπίες χαρακτηρίζονται ως διαμοντέρνες, καθώς αντιτίθενται τόσο στη μοντέρνα ιδεαλογική αφέλεια, όσο και στη μεταμοντέρνα κουλτούρα του κυνικού σχετικισμού και της αποκαρδιωτικής ειρωνείας, ακριβώς την ίδια στιγμή που επιστρατεύουν την ενσυναίσθηση και το storytelling για να μπορέσουν να ενταχθούν σε μεγάλα ανοιχτά συστήματα επικοινωνώντας την εμπειρία τους. Μια τέτοια διαμοντέρνα συλλογή ονειροτοπικών στιγμών αποτελεί και το προσωπικό μου ιστολόγιο «Stigmography», γεμάτο με ιστορίες και φωτογραφίες μιας ιδανικής πόλης, πάντα απούσας εντός του κάδρου», τόνισε ο Βολιώτης ακαδημαϊκός.

Όσον αφορά στις μελλοντικές σκέψεις του; «Συνεχίζω ως επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Μηχανικών, Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην εκπόνηση μελετών και σχεδίων σχετικών με την εικόνα και την ταυτότητα πόλεων και τουριστικών περιοχών, ενώ λαμβάνω μέρος σε διεθνή και εθνικά συνέδρια. Επιπλέον, σχεδιάζω σεμινάρια για την ψυχογεωγραφική αντίληψη των πόλεων, προσεχείς διαλέξεις σε πανεπιστήμια για την πολιτισμική λογική του διαμοντερνισμού (metamodernism) ως μεθόδου αναστοχασμού του ιστορικού παρόντος ή ακόμα και την έκδοση μιας σειράς δοκιμίων για το ρημαγμένο φαντασιακό της γενιάς μου. Στα διαλείμματά μου, ίσως με δείτε με έναν καφέ στο χέρι να περπατώ την πόλη μας και να μαζεύω εικόνες και λόγια. Μιλήστε μου», κατέληξε με νόημα ο Νεοκλής Μαντάς.