Η συλλογή διηγημάτων «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων & άλλα διηγήματα», το πρώτο της βιβλίο από τις εκδόσεις Πνοή είναι η αφορμή της συζήτησής μας με την Κατερίνα Ευαγγέλου – Κίσσα. Η Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Πλέον ζει μόνιμα με την οικογένειά της στο Μουζάκι Καρδίτσας. Σπούδασε Κοινωνιολογία και Management Organizational Behavior. Διευθύνει τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής» (www.logografis.gr). Έχει συμμετάσχει σε τέσσερις συλλογικές εκδόσεις.
Οι «απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων», δηλαδή οι δέκα πρώτες αυτής της συλλογής, διαδραματίζονται στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας, από όπου έχει και τις πιο πολλές αναμνήσεις ως παιδί. Όλοι οι πρωταγωνιστές των ιστοριών της, μαζί με τα υπόλοιπα δώδεκα διηγήματα της συλλογής, έχουν κοινά γνωρίσματα ως χαρακτήρες, ζουν με πάθος και ένταση, παλεύουν χωρίς κανέναν συμβιβασμό. Οι άνθρωποι που δίνουν σάρκα και οστά στις ιστορίες της προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Άλλοτε όμως είναι φτωχοί στην τσέπη, στο μυαλό ή στην καρδιά και άλλοτε όχι σχεδόν κραυγαλέα.
Συνέντευξη: ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε με τα συγκεκριμένα πρόσωπα;
Αυτά ήρθαν και με βρήκαν. Δεν με άφηναν σε ησυχία μέχρι να καταγράψω την ιστορία του καθενός, που ανακαλούσα σαν μια ανεπαίσθητη ανάμνηση. Μια ταμπακιέρα, ένα χαμάμ, ένα προξενιό, ένας πίνακας ζωγραφικής, κομμάτια πρόσφορο. Πράγματα που λειτούργησαν για μένα καταλυτικά. Μικρά κομμάτια πραγματικότητας που ωρίμασαν μέσα μου και περίμεναν την ώρα τους να γεννηθούν. Για κάποιον που γράφει η έμπνευση είναι μονόδρομος. Πρέπει να εκτονωθεί, αλλιώς τον στοιχειώνει. Πρέπει να γράψει και να επέλθει μέσα του μια κάθαρση, να δημιουργηθεί και πάλι η γαλήνη που θα προσκαλέσει την επόμενη καταιγίδα, την επόμενη έμπνευση, την επόμενη ιστορία. Τουλάχιστον εγώ έτσι το βιώνω.
Χειρίζεστε την ντοπιολαλιά της περιοχής της Θεσσαλίας και τις ιδιαιτερότητές της πολύ ορθά. Σας δυσκόλεψε, αφού εσείς έχετε γεννηθεί στην Αθήνα;
Θεωρώ την Ελλάδα μας την ομορφότερη χώρα από όλες όσες έχω δει. Και αυτό δεν έγκειται μόνο στη φυσική της ομορφιά, αλλά κυρίως στους ανθρώπους της. Λατρεύω τις μικρές ή μεγάλες διαφοροποιήσεις μας στη γλώσσα μας, στα έθιμά μας. Όχι, καθόλου δεν με δυσκόλεψε η ντοπιολαλιά μας, παρόλο που δεν μπορώ να τη μιλήσω. Από παιδί όμως έχω μάθει να την ακούω και να την καταλαβαίνω σε βάθος. Με τη σοβαρότητά της, με τα χωρατά της, με το ηχόχρωμά της.
Διαβάζοντας το βιβλίο διέκρινα μια επιρροή Παπαδιαμαντικού λόγου. Θέλετε να σχολιάσετε;
Με τιμά αυτό που λέτε μιας και μόνο τιμή θα μπορούσε να είναι έστω και η ελάχιστη σύγκριση με τον μεγάλο μας Παπαδιαμάντη. Όμως πιστεύω πως σε αυτό βοηθά περισσότερο η χρήση της ντοπιολαλιάς παρά το ύφος της συγγραφής μου. Σε κάθε περίπτωση, η ανάγνωση και η μελέτη βοηθούν πάρα πολύ στο να οξύνουμε το αισθητήριό μας και ως αναγνώστες, αλλά και την τεχνική μας ως γραφιάδες. Γενικότερα όμως πρεσβεύω πως ό,τι έχει να γράψει κάποιος συγγραφέας, καλό θα ήταν να πηγάζει ανεπιτήδευτα από μέσα του και όχι κατόπιν προσπάθειας να ακολουθήσει μια κάποια πεπατημένη οδό που έχει αποδειχτεί επιτυχημένη. Εγώ στις ιστορίες μου καταθέτω τη δική μου ψυχή.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς που ενδεχομένως σας κινητοποίησαν να γράψετε;
Έχω πολλούς αγαπημένους! Πώς θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποιους; Από μικρό παιδί προσχολικής ηλικίας καταπιάνομαι με τα βιβλία! Οι πρώτες μου βάσεις στηρίχτηκαν πάνω στην καλπάζουσα φαντασία των παραμυθιών. Λατρεύω τα παραμύθια ακόμα και τώρα. Μετά κατέτρωγα με μανία ό,τι βιβλίο και λογοτεχνικό ή μη ανάγνωσμα έπεφτε στα χέρια μου, από τα σχολικά μου βιβλία, της βιβλιοθήκης του τόπου μου, δύο βιβλιοπωλείων των οποίων είχα γίνει σχεδόν ένοικος γιατί καθόμουν εκεί και διάβαζα πολλές φορές, ελλείψει χρημάτων για την αγορά τόσων βιβλίων.
Οι εικόνες, οι γνώσεις που αποκτάς διαβάζοντας βιβλία, κατασταλάζουν μέσα σου, γίνονται κτήμα σου. Ζεις πολλές ζωές διαβάζοντας. Δεν μπορώ να πω πως οι αγαπημένοι μου συγγραφείς με κινητοποίησαν να γράψω ή αυτοί που μου άρεσαν λιγότερο με απέτρεψαν. Θυμάμαι τον εαυτό μου από παιδί να παρατηρεί τον κόσμο με μια ματιά καταγραφική, όπως ένα παιδί που ασυνείδητα προσπαθεί να «χωνέψει» έννοιες αφηρημένες. Αυτό το έχω ακόμα. Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, τους αγαπώ, προσπαθώ να τους κατανοήσω. Γιατί αυτό και όχι εκείνο, γιατί έτσι και όχι αλλιώς… Ίσως αυτό με οδήγησε να σπουδάσω κοινωνιολογία. Σίγουρα όμως κάποια στιγμή με οδήγησε στο να γράψω, κάνοντας την αρχή πριν πολλά χρόνια, σαν μια προσπάθεια αποτύπωσης, αποταμίευσης όσων προσλάμβανα.
Ασχολείστε με τη λογοτεχνία εδώ και καιρό, όμως αποφασίσατε τώρα να εκδώσετε δικό σας βιβλίο. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να το κάνετε;
Ο χρόνος. Μεγαλώνοντας άρχισα να αντιμετωπίζω διαφορετικά την πάροδο του χρόνου. Αντιλαμβάνομαι ότι πολλές φορές ο χρόνος αποφασίζει πότε εμείς θα κάνουμε κάτι, παρά εμείς σε ποιο χρόνο θα το κάνουμε. Υπάρχει ένας συγχρονισμός πραγμάτων, που όταν ωριμάσει και γίνει ιδανικός τότε υλοποιούνται οι σκέψεις μας, οι επιθυμίες μας, οι ευχές μας.
Διαμένετε μόνιμα στο Μουζάκι Καρδίτσας. Σας εκφράζει ο τόπος αυτός;
Αγαπώ το κάθε τι που έχει να κάνει με αυτόν τον τόπο. Τον νιώθω ιδιαίτερη πατρίδα μου κι ας έχω γεννηθεί και περάσει μεγάλο μέρος της ζωής μου στην Αθήνα. Τούτος ο τόπος μου προσφέρει την άμεση και καθημερινή επαφή με τη φύση -που λατρεύω- και θεωρώ πως η διαβίωσή μας κοντά στο φυσικό μας περιβάλλον μάς γειώνει και μας φορτίζει με την ενέργεια που χρειαζόμαστε ως άνθρωποι για να ζούμε πιο ισορροπημένα. Η ζωή στην επαρχία βοηθά την αμεσότητα στις κοινωνικές επαφές, εξοικονομεί χρόνο, προσφέρει ποιότητα σε πολλά επίπεδα. Αγαπώ αυτόν τον τόπο, ναι. Αγαπώ τους ανθρώπους του. Και τις καλοσύνες τους, αλλά και τις ιδιαιτερότητές τους. Ο τόπος αυτός μου δίνει τη δυνατότητα να παρατηρώ τα πάντα πιο στοχευμένα μιας και τα πάντα εδώ αποκτούν πιο ευδιάκριτες διαστάσεις.
Το διαδίκτυο βοηθά στο να μην υπάρχουν σήμερα σύνορα στη διάδοση της γνώσης και στην καταξίωση κάποιου, είτε διαμένει στο κλεινόν άστυ είτε κάπου πιο μακριά;
Η διάδοση της γνώσης είναι κάτι που επιτυγχανόταν ακόμα και όταν δεν υπήρχε στον πλανήτη καν ο ηλεκτρισμός. Σαφώς σήμερα πια, με τη χρήση του διαδικτύου, όλοι έχουν πρόσβαση σε όλα. Μεγάλο το όφελος, αλλά χρειάζεται σωστή διαχείριση. Η καταξίωση κάποιου όμως δεν οφείλεται στο διαδίκτυο. Οφείλεται στο έργο του.
Ποια αξία θεωρείτε αδιαπραγμάτευτη;
Παρατηρώ ότι σε μια πορεία παγκοσμιοποίησης, οι αξίες διαφοροποιούνται σε σχέση με το παρελθόν. «Χαλαρώνουν» ας το πούμε. Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό μας οδηγεί σε κάτι καλύτερο όμως.
Αν προσπαθούσα να ιεραρχήσω τις αξίες μου, πάνω απ’ όλα θα έθετα την αγάπη μου για το παιδί μου και το «ου φονεύσεις», την αξία της ανθρώπινης ζωής.
Και τι είναι χειρότερο και από τη φτώχεια;
Δεν θεωρώ ότι η φτώχεια είναι από τα μεγαλύτερα δεινά στη ζωή μας. Αν και όπως λένε, το χρήμα κινεί τον κόσμο μας, ό,τι είναι να επιτύχει κανείς, θα το κάνει, φτωχός ή μη. Ο καθένας έχει το δικό του άστρο. Επίσης, το αν θα είσαι καλός ή κακός άνθρωπος είναι επιλογή, ό,τι κι αν τύχει στη ζωή σου, απ’ όπου κι αν ξεκινήσεις. Κατ’ εμέ η πνευματική ένδεια είναι χειρότερη. Η συναισθηματική στειρότητα. Η αναλγησία.