Μια ατελείωτη περιπέτεια είναι για τη Θεσσαλία το έργο του Αχελώου. Τα τελευταία χρόνια η εντατική εκμετάλλευση των υπόγειων νερών της Θεσσαλίας και της θερινής απορροής του Πηνειού για την άρδευση του κάμπου έχει υποβιβάσει επικίνδυνα τόσο την ποσότητα, όσο και την ποιότητα των υπόγειων υδροφορέων (υφαλμύρωση στην περιοχή Κάρλας και Πηνειού, καθιζήσεις στο Ριζόμυλο) και έχει ξηράνει τα φυσικά ρέματα (συμπεριλαμβανομένου και του Πηνειού, του οποίου η θερινή παροχή μηδενίζεται σχεδόν), με επιπτώσεις στο ποτάμιο οικοσύστημα και στη δυνατότητα αυτοκαθαρισμού των επιφανειακών αποδεκτών που δέχονται μεγάλα ρυπαντικά φορτία αστικής, αγροτικής και αγροτοβιομηχανικής προέλευσης. Επίσης, η εντατική εκμετάλλευση του υπόγειου υδροφορέα έχει συντελέσει στην εξαφάνιση πολλών πηγών και μικρολιμνών. Η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να είναι άλλη από τη μερική μεταφορά υδάτων του Θεσσαλικού ορεινού χώρου (Αργιθέας – Μεσοχώρας) που η γεωμορφολογία τα κατευθύνει δυτικά στην Αιτωλοακαρνανία, προς το Θεσσαλικό λεκανοπέδιο.
Το ξαναζωντάνεμα του Πηνειού είναι ζωτική ανάγκη για τη Θεσσαλία. Η μεταφορά μέρους των υδάτων του Άνω Ρου του Αχελώου, από απλό εγγειοβελτιωτικό έργο, έγινε έργο οικολογικής ισορροπίας και περιβαλλοντικής προστασίας για τη Θεσσαλία. Απόκτησε με λίγα λόγια πολλαπλή σκοπιμότητα.
Για την ολοκλήρωση του έργου απομένουν:
Οι οριστικές μελέτες των έργων μεταφοράς του νερού κατάντη του Πευκοφύτου, δηλαδή από την έξοδο της σήραγγας εκτροπής προς τον Πηνειό και τις διάφορες περιοχές που προβλέπεται να αρδευτούν με μικρότερης κλίμακας έργα. Σύμφωνα με προμελέτη Λ. Λαζαρίδη, απαιτούνται 30 εκ. ευρώ.
Τα έργα της ΔΕΗ (ΥΗΣ): Άγνωστο πότε θα δημοπρατηθούν (αφού εξαρτώνται άμεσα από την πορεία των άλλων έργων).
Τα αρδευτικά δίκτυα στον κάμπο της Θεσσαλίας.
Θα πρέπει χρονολογικά να ολοκληρωθούν κατά προτεραιότητα τα έργα της Συκιάς και η σήραγγα εκτροπής. Μέχρις ότου κατασκευαστούν τα έργα Πύλης – Μουζακίου – Μαυροματίου θα γίνεται προσωρινά η μεταφορά του νερού διαμέσου της κοίτης του ποταμού Πάμισου σε μικρό μήκος ( 8 χλμ.), ενώ στη συνέχεια η μεταφορά νερού θα γίνεται σε μόνιμη βάση διαμέσου της κοίτης του ποταμού Πάμισου και του Πηνειού επί μήκους περίπου 110 χλμ.
Από το 1985 μέχρι σήμερα έχουν γίνει εργασίες σε διάφορα τμήματα του έργου. Άλλα από αυτά έχουν ήδη ολοκληρωθεί, άλλα βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν διακοπεί και άλλα είναι υπό μελέτη ή στο στάδιο του σχεδιασμού. Ειδικότερα:
1) Το υδροηλεκτρικό έργο Μεσοχώρας
Το φράγμα της Μεσοχώρας. Το φράγμα είναι λιθόρριπτο με ανάντη πλάκα από σκυρόδεμα με ύψος 150 μ.
Η σήραγγα προσαγωγής μήκους 8 χιλιομέτρων.
Ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός (ΥΗΣ) Γλύστρας.
Το υδροηλεκτρικό έργο Μεσοχώρας είναι το πρώτο από τα έργα που ξεκίνησαν στον άνω ρου του Αχελώου το 1985 και ολοκληρώθηκε το 1996. Το έργο δεν συνδέεται άμεσα με τα υπόλοιπα έργα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο και μπορεί να λειτουργήσει για την παραγωγή ενέργειας ανεξάρτητα από αυτά. Δαπανήθηκαν συνολικά μέχρι σήμερα 270 εκ. ευρώ., ενώ υπολείπονται ορισμένα συμπληρωματικά έργα για το κλείσιμο του φράγματος, καθώς και η μεταφορά του οικισμού Μεσοχώρας, μαζί με τις αποζημιώσεις κοινωνικής αποκατάστασης και τις απαλλοτριώσεις, ύψους 50 εκ. ευρώ. Το φράγμα δεν έκλεισε και ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός (ΥΗΣ) Γλύστρας που ολοκληρώθηκε το 2002 δεν λειτουργεί επειδή δεν έγινε η μετεγκατάσταση του οικισμού Μεσοχώρας.
2) Το φράγμα Συκιάς
Έχουν γίνει εργασίες ύψους 107,1 εκ. ευρώ (που αντιστοιχούν σε 182 εκ. ευρώ σε σημερινές τιμές). Την περίοδο 2008-2009 συνεχίστηκαν με την νέα εργολαβία οι εργασίες στο φράγμα, με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Ο προβλεπόμενος ρεαλιστικός χρόνος ολοκλήρωσης των εργασιών ήταν τέλη του 2012 για τα υπόλοιπα 59 εκ. ευρώ της σύμβασης, όμως η εργολαβία διαλύθηκε μετά την έκδοση της απόφασης 141/2010 του ΣτΕ.
Απομένουν επίσης η κατασκευή του έργου (φράγμα) προστασίας της μονής Αγ. Γεωργίου Μυροφύλλου, ύψους 40 εκ. ευρώ και οι απαλλοτριώσεις των 8.000 στρ. που θα καταληφθούν στη λεκάνη κατάκλισης, ύψους 40-50 εκ. ευρώ.
3) Η σήραγγα εκτροπής
Η σήραγγα εκτροπής έχει μήκος 17.504 μ. Η υδροληψία της σήραγγας βρίσκεται στον ταμιευτήρα του έργου Συκιάς και αφού διασχίσει την οροσειρά της Πίνδου, πλησιάζει την επιφάνεια του εδάφους στη Θεσσαλία στην περιοχή Δρακότρυπας.
Έχουν γίνει εργασίες ύψους 178 εκ. ευρώ (που αντιστοιχούν σε 210 εκατ. ευρώ σε σημερινές τιμές), ολοκληρώθηκε η διάτρηση των 17.504 μέτρων, ενώ απομένει η επένδυση 12.500 μέτρων της σήραγγας καθώς και ορισμένα άλλα έργα (το φρέαρ ανάπλασης και τα έργα εξόδου). Η δημοπράτηση της νέας εργολαβία ύψους 35 εκ. ευρώ (επένδυση της σήραγγας, κ.ά.), έγινε στις 22-9-2009 με έκπτωση 47,25% και αναμενόταν η υπογραφή της σύμβασης με προβλεπόμενο χρόνο ολοκλήρωσης περίπου 30 μήνες. Η σύμβαση όμως δεν υπογράφτηκε εξαιτίας της απόφασης 141/2010 του ΣτΕ.
Οι συνολικές πληρωμές για τα έργα της μεταφοράς νερού από τον άνω ρου του Αχελώου (εκτός της Μεσοχώρας) ανέρχονται σε 335 εκ. ευρώ., ενώ υπολείπονται περίπου 160-200 εκ. ευρώ.
Η κοινή διαπίστωση είναι ότι οι καθυστερήσεις στο έργο οφείλονται τόσο στις τεχνικές δυσκολίες του εγχειρήματος, όσο και στην περιορισμένη ή ελλιπή χρηματοδότηση και στα νομικά προβλήματα (4 προσφυγές στο ΣτΕ). Υπήρξαν επίσης σοβαρές καθυστερήσεις, παραλείψεις και έλλειψη συντονισμού μεταξύ των εμπλεκομένων Υπουργείων (ΥΒΕΤ – ΔΕΗ, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΥΠΕΘΟ κ.λπ.).
Παρότι έχουν γίνει αρκετά βήματα για το σημαντικό και σύνθετο αυτό έργο, για να ολοκληρωθεί μέσα σε ένα ορατό ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα 4 – 5 ετών και να τρέξει στον Πηνειό ποταμό, νερό από τον Άνω ρου του Αχελώου, απαιτείται πολιτική βούληση, ομαλή ροή χρηματοδότησης (η μέση ετήσια εκταμίευση την τριετία 2007-2009 ήταν 36 εκατ. ευρώ) και νομική στήριξη, ιδιαίτερα μετά την απόφαση του ΣτΕ 999/2007 να υποβάλλει «προδικαστικά ερωτήματα» στο ΔΕΚ, καθώς και μετά την πρόσφατη προσφυγή (ασφαλιστικά μέτρα) της WWF κατά της συνέχισης των έργων.