Καφεΐνη, κοκαΐνη και αγχολυτικά: Ψάρια με κατάθλιψη κι εθισμένα στα ναρκωτικά

Σε περισσότερο από το 40% των ποταμών σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να «κολυμπούν» φάρμακα, ναρκωτικά και επιβλαβείς ουσίες για τα ψάρια και το περιβάλλον. Σύμφωνα με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μεγάλης Βρετανίας η… γκάμα ποικίλλει από τα κοινά φάρμακα, όπως αντιφλεγμονώδη και αντιβιώσεις, μέχρι παράνομες ουσίες όπως κοκαΐνη που απελευθερώνονται στο υδάτινο δίκτυο με σοβαρές επιπτώσεις στη συμπεριφορά των ψαριών και τη φύση. Αναλυτικότερα, ανιχνεύθηκαν 61 διαφορετικά φάρμακα σε περισσότερες από 1.000 διαφορετικές τοποθεσίες, 104 διαφορετικών χωρών με τα επίπεδα των ουσιών να ξεπερνούν τα όρια ασφαλείας.

Στην περίπτωση των ΗΠΑ, δε, εθνική μελέτη της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας στις αρχές του 2000 αποκάλυψε πως το 80% των ρεμάτων στις ΗΠΑ έφεραν ίχνη φαρμακευτικών ουσιών, από παυσίπονα μέχρι αντισυλληπτικά και αντικαταθλιπτικά.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παλαιότερη μελέτη του Πανεπιστημίου της Νάπολης Φεντερίκο II, απέδειξε πως τα ναρκωτικά και συγκεκριμένα η κοκαΐνη καταλήγει στους υδροβιότοπους επιδρώντας σε τέτοιο βαθμό στη συμπεριφορά των χελιών που τα καθιστά ανίκανα να αναπαραχθούν.

Τώρα, νεότερη έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει όλες τις παραπάνω και να προσθέσει επιπλέον στοιχεία για τον εθισμό ψαριών σε ουσίες και την… κατάθλιψη πτηνών.

Καθώς το σώμα μεταβολίζει τα φάρμακα που καταναλώνουμε, ένα σημαντικό μέρος αποβάλλεται με τα ούρα, τα κόπρανα και την εφίδρωση, καταλήγοντας μέσω των οικιακών λυμάτων σε αγωγούς που με τη σειρά τους φτάνουν στο υδάτινο δίκτυο και από εκεί απελευθερώνονται στο περιβάλλον όπου στο περάσμά τους συναντούν ψάρια, πτηνά, φυτά.

Τα ζώα, λοιπόν όταν έρχονται σε επαφή με τις ουσίες αλλάζουν ριζικά συμπεριφορά, καθώς παρατηρήθηκε ότι εθίζονται σε αυτές, εμφανίζοντας μεταξύ άλλων αγχώδη διαταραχή και χαμηλή λίμπιντο, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν ότι η φαρμακευτική ρύπανση λαμβάνει σημαντικές διαστάσεις απειλώντας τη φύση.

Αναλυτικότερα, στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Sustainability, αποκαλύπτεται ότι οι καστανές πέστροφες παρουσίασαν ενδείξεις εθισμού στη μεθαμφεταμίνη, ενώ τα θηλυκά ψαρόνια που είχαν αντικαταθλιπτικά στο σύστημά τους διαπιστώθηκε ότι ήταν λιγότερο ελκυστικά στους πιθανούς συντρόφους τους. Όσο για τα αρσενικά, αυτά ανέπτυξαν πιο επιθετική συμπεριφορά και περιόρισαν το «τραγούδι» τους για να προσελκύσουν ταίρι. Παράλληλα, σε ψάρια που είχαν εκτεθεί σε καφεΐνη παρατηρήθηκε αυξημένη ανησυχία, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ψαριών που είχαν… λάβει αντικαταθλιπτική αγωγή ήταν απαθή και δεν εκδήλωναν φόβο όταν τα προσέγγιζαν αρπακτικά.

Εντυπωσιακή, όμως, είναι και η αλλαγή που παρατηρήθηκε σε πληθυσμούς ψαριών που είχαν έρθει σε επαφή με αντισυλληπτικά χάπια, καθώς προκλήθηκε αντιστροφή φύλου σε ορισμένα είδη με αποτέλεσμα να καταγραφεί συντριπτική μείωση στον αριθμό των πληθυσμών τους και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και εξαφάνιση σε συγκεκριμένα σημεία, καθώς τα αρσενικά εμφάνισαν θηλυκά γεννητικά όργανα.

Σχετικά με αυτό, ο καθηγητής Μπομπ Γουόνγκ από το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μόνας στη Μελβούρνη και ένας εκ των συντακτών της μελέτης εξήγησε πως τα αρσενικά ψάρια που εκτίθενται σε οιστρογόνα, τα οποία εμπεριέχονται σε αντισυλληπτικά, «παρουσιάζουν θηλυκοποίηση και αναπαραγωγική αποτυχία, οδηγώντας σε κατάρρευση του πληθυσμού».

Ο Γουόνγκ τόνισε ότι πληθαίνουν οι ενδείξεις για τις σοβαρές αναπτυξιακές, φυσιολογικές, μορφολογικές και συμπεριφορικές αλλαγές που επιφέρουν οι φαρμακευτικοί ρύποι στην άγρια πανίδα.

Άλλωστε, ουσίες όπως η καφεΐνη, τα αγχολυτικά, τα αντικαταθλιπτικά και τα αντιψυχωσικά βρίσκονται ολοένα περισσότερο στα οικοσυστήματα, καθώς και ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη απειλώντας τη βιοποικιλότητα αλλά και τη δημόσια υγεία, αν σκεφτεί κανείς ότι κάποια από αυτά τα ψάρια μπορεί να καταναλωθούν από τον άνθρωπο.

Ο Μάικλ Μπέρτραμ, επίκουρος καθηγητής στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωργικών Επιστημών που συμμετείχε στη μελέτη, είπε σχετικά: «Δραστικά φαρμακευτικά συστατικά βρίσκονται σε υδάτινες οδούς σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών που θα μπορούσαμε να φάμε».

Οι επιστήμονες, επομένως, ζητούν να ληφθεί άμεση δράση για το σχεδιασμό πιο «πράσινων» φαρμάκων που διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους, αλλά παράλληλα ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Μιλώντας στη Pharmaceutical Technology, ο Τσαρλς Τάιλερ, καθηγητής Περιβαλλοντικής Βιολογίας και Οικοτοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ στη Μεγάλη Βρετανία εξήγησε ότι ο σχεδιασμός και η παρασκευή πιο «πράσινων» φαρμάκων θα συμβάλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας της φαρμακευτικής βιομηχανίας και στον περιορισμό των συνεπειών στη φύση.

Οι ερευνητές επισημαίνουν πως η ιατρική κοινότητα αλλά και οι φαρμακοποιοί δεν ενημερώνονται επαρκώς για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φαρμάκων που συνταγογραφούν και ζητούν πέρα από την παραγωγή πιο οικολογικών ουσιών, καλύτερη επεξεργασία λυμάτων ώστε να αποφεύγεται η απελευθέρωση χημικών αποβλήτων στο περιβάλλον.

Photo: Pixabay
Πηγή: newmoney.gr