Η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «Ίωνες» ιδρύθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1994, ως πρωτοβουλία της 2ης και της 3ης, κυρίως, γενιάς προσφύγων από τη Νέα Ιωνία, να διασώσουν και να προβάλλουν την πνευματική κληρονομιά των προγόνων τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού μικρασιατικού πολιτισμού.
Η Εστία με την πολύπλευρη δράση της, που ξεδιπλώθηκε με μεράκι, υπό την άγρυπνη καθοδήγηση της επί 20ετία αειμνήστου προέδρου Άννας Αϊβαζόγλου, τη συνέπεια των μελών των Δ.Σ. και τη στήριξη των φίλων της Εστίας έχει σημειώσει ισχυρή παρέμβαση στα πολιτιστικά δρώμενα, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά και πανελλαδικά.
Με στόχους πολλαπλούς και διευρυμένους στην υπηρεσία των μικρασιατικών ιδεωδών έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στο σκέλος της έρευνας, με τη δημιουργία αξιόλογων αρχείων, όσο και στο σκέλος των πολιτιστικών εκδηλώσεων ευρύτατης εμβέλειας και κύρους, συνεργαζόμενη με όλους τους τοπικούς φορείς.
Η Εστία παρουσιάζει δύο μεγάλους ετήσιους θεσμούς, «Μικρασιατικά» και «Μνήμη Βυζαντίου», που προβάλλουν πλούσια θεματική και στους οποίους συμμετέχουν επιστήμονες και λογοτέχνες πανελλήνιας εμβέλειας.
Εξέχουσα θέση στο έργο της Εστίας κατέχει το πλούσιο εκδοτικό της έργο. Επιπλέον παρουσιάζει κάθε χρόνο ημερολόγιο – ατζέντα με ειδικό κάθε φορά αφιέρωμα στο ιστορικό-πολιτισμικό γίγνεσθαι της Μικρασίας.
Ένας ακόμη στόχος της είναι η δημιουργία επικοινωνιακής σχέσης και πολιτιστικών ανταλλαγών με μικρασιατικούς πληθυσμιακούς πυρήνες, αλλά και το «άνοιγμα» της Εστίας στην κοινωνία και ιδιαίτερα στους νέους.
Η Εστία στεγάζεται σε ιδιόκτητα γραφεία στην οδό Γ. Σίνα 16, στη Ν. Ιωνία Μαγνησίας. Ωστόσο ο σχεδιασμός και η δρομολόγηση ενός ευπρόσωπου κτιρίου, σε χώρο που ανήκει στην Εστία, ενός ευρύχωρου Κέντρου Έρευνας Μικρασιατικού Πολιτισμού, που θα στεγάσει παράλληλα και όλες τις δραστηριότητές της, παραμένει όραμα και βασική επιδίωξη.
Η Εστία διαθέτει: Αρχείο φωτογραφιών, Αρχείο εγγράφων, Αρχείο πρωτογενούς υλικού από αφηγήσεις, Μουσειακό υλικό (κειμήλια, αυθεντικές φορεσιές κ.ά.), Ιματιοθήκη, Βιβλιοθήκη Μικρασιατικού Βιβλίου.
Στην Εστία λειτουργούν Τμήμα παιδικής χορωδίας και Τμήματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών παίδων, εφήβων, ενηλίκων.
Το «σπίτι» της Εστίας
Η Εστία από την ίδρυσή της και έπειτα συνοικούσε με την «Επιτροπή Εθνικού Σταδίου», σε γραφείο επί της οδού Μαιάνδρου αριθμ. 75, στη Νέα Ιωνία, το οποίο παραχωρήθηκε από τον τότε Δήμο Νέας Ιωνίας. Στον ανεπαρκή αυτό χώρο, που η Εστία παρέμεινε για 19 ολόκληρα χρόνια, βρίσκονταν στοιβαγμένα σε κάθε σπιθαμή το Διοικητικό – Οικονομικό Αρχείο, το Αρχείο Φωτογραφιών και Εγγράφων, η Βιβλιοθήκη, οι Εκδόσεις και άλλα πολύτιμα υλικά.
Στις 15 Νοεμβρίου 2006, σε μία ιστορική για την Εστία, έκτακτη γενική συνέλευση, κατά την οποία ανεγράφησαν στα πρακτικά όλα τα ονόματα των συμμετεχόντων μελών, αποφασίστηκε η αγορά ακινήτου για την κατασκευή ενός ευπρόσωπου κτιρίου, στο οποίο να στεγαστούν το γραφείο και οι δραστηριότητες της Εστίας, ενώ παράλληλα να λειτουργήσει ως Μουσείο και Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού.
Πρόκειται για το ακίνητο, έκτασης 147,26 τ.μ., που βρίσκεται επί της οδού Χρήστου Λούλη αριθμ. 70. Το εν λόγω ακίνητο ήταν ιδιοκτησία της μακαριστής Λιλής Μακαρονά, η οποία το κληροδότησε στην ανιψιά της Αικατερίνη Μπαλή, κόρη του πρώην δημάρχου της Ν. Ιωνίας Γ. Μπαλή. Η κ. Μπαλή, μέλος των «Ιώνων», το πρόσφερε ουσιαστικά στην Εστία, στη χαμηλή τιμή των 38.151 ευρώ.
Τα μέλη Ευφροσύνη Πετσιάβα (συμβολαιογράφος), Γιώργος Κυρίτσης και Λαμπρινή Παρασκευά (δικηγόροι) προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, ενώ τη μεθόδευση των μελετών και την πορεία της κατασκευής ανέλαβε εθελοντικά ο αρχιτέκτονας Ιωάννης Νασιούλας. Έκτοτε πολλοί δωρητές προσφέρουν χρηματικά ποσά προς ανέγερση της «Στέγης», με την ελπίδα όλων να αποπερατωθεί και να στεγάσει τη μικρασιατική κληρονομιά.
Επειδή όμως η ολοκλήρωση του κτιρίου καθυστερούσε και η ανάγκη μόνιμης και λειτουργικής στέγης για την Εστία παρέμενε επιτακτική, σε έκτακτη γενική συνέλευση, στις 29 Δεκεμβρίου 2011, αποφασίστηκε η απόκτηση νέου ακινήτου, του ισογείου διαμερίσματος επί της οδού Γ. Σίνα αριθμ. 16, στη Ν. Ιωνία.
Τα εγκαίνια των νέων ιδιόκτητων γραφείων πραγματοποιήθηκαν σε κλίμα χαράς και συγκίνησης, στις 5 Ιουνίου 2013. Ακολούθησε γλέντι με πλούσια εδέσματα, που παρασκεύασαν κυρίες – μέλη της Εστίας. Η χαρά και η συγκίνηση όλων ήταν διάχυτη και κορυφώθηκε, όταν η πρόεδρος Άννα Αϊβαζόγλου στην ομιλία της ανέφερε: «Οι «Ίωνες» εγκαινιάζουν μετά από 20 χρόνια ταλαιπώριας, ομηρίας και «νεοπροσφυγιάς» τα ιδιόκτητα γραφεία τους, μία δική τους Εστία, που θα στεγάσει τη δουλειά τους, τα όνειρα, τα οράματά τους και θα απελευθερώσει τις κινητήριες δυνάμεις και τον τρόπο δουλειάς «επί τω βελτίω». Σ’ αυτό το γιορτάσι είναι κοντά μας οι ψυχές και τα πνεύματα των πατέρων μας, που χαίρονται κι αγάλλονται με τα χαΐρια των παιδιών τους…».
Δομές και τμήματα
Παιδική – Εφηβική Χορωδία:
Η παιδική χορωδία των Ιώνων ιδρύθηκε το 1994, με σκοπό την ανάδειξη του μουσικού πολιτισμού, αλλά και τη διάδοση των αξιών των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση της Χορωδίας είχαν η εκπαιδευτικός Μαριάννα Χατζηαντωνίου και ο Νίκος Θεολόγος, ένας από τους παλιότερους και σημαντικότερους εκπροσώπους του μικρασιατικού τραγουδιού. Με υψηλό παιδευτικό ήθος, γνώση και πάθος για τον πολιτισμό της Μικρασίας, δημιούργησαν αφιλοκερδώς, υπό τη διεύθυνση της κ. Χατζηαντωνίου, ένα μουσικό σύνολο, που έφτασε σε υψηλό επίπεδο. Επίσης, τη διεύθυνση της χορωδίας ανέλαβαν σε σημαντικό αριθμό εμφανίσεων και οι κυρίες Κορνηλία Φραγκογιάννη, Μαριάννα Σαμαρτζή, Βάλμη Παπαδοπούλου, Μαρία Αναστασοπούλου, Ελένη Λεφάκη και Μαρία Σταμοπούλου. Σήμερα συνεχίζει τη δράση της υπό τη διεύθυνση της Βάλμης Παπαδοπούλου.
Τμήματα Χορού:
Σε σύντομο διάστημα από την ίδρυσή τους οι «Ίωνες» προχώρησαν στην οργάνωση χορευτικού τμήματος. Σταδιακά δημιουργήθηκαν πολυμελή τμήματα για όλες τις ηλικίες, υπό την καθοδήγηση άξιων δασκάλων, που αφιλοκερδώς και με μεράκι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, όπως των κ.κ. Μαρίας Μαντζάρη, Αικατερίνης Κατσάνη, Αντιγόνης Ιωάννου, Κατερίνας Κατσιαρδάνη και της τωρινής Μαρίας Κατσιαρδάνη. Πολλά από τα μέλη, φορώντας τις τοπικές ενδυμασίες της Ιωνίας γης, παρελαύνουν κατά τις εθνικές επετείους, ακολουθούν σε πομπή ή παρευρίσκονται στο σολέα με το λάβαρο της Εστίας κατά τις λατρευτικές εκδηλώσεις του Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας.
Βιβλιοθήκη Μικρασιατικού Βιβλίου-Αρχείο φωτογραφιών – Μουσειακό υλικό:
Η Εστία διαθέτει ένα σημαντικό αριθμό από μικρασιατικά και άλλα βιβλία. Όμως λόγω έλλειψης χώρου, δεν βρίσκονται όλα τα βιβλία στα Γραφεία και επομένως η βιβλιοθήκη δεν μπορεί να λειτουργήσει ως δανειστική.
Επίσης διαθέτει ένα πλούσιο αρχείο φωτογραφιών, ενώ φυλάσσονται αρχεία εγγράφων, όπως το Αρχείο Καρύδη με συμβολαιογραφικά έγγραφα, το Ημερολόγιο του στρατιώτη Παναγιώτη Παναγιώτου, το Αρχείο Χωραφά κ.ά.
Θεσμοί και δρώμενα
Η Εστία έχει καθιερώσει ετησίως δύο θεσμικούς επετειακούς κύκλους εκδηλώσεων. Ο πρώτος θεσμός, «Τα Μικρασιατικά», εγκαινιάστηκε το έτος 1996, καλύπτει το φθινόπωρο και αντλεί το θέμα από τα πρόσωπα, τα γεγονότα και την ιστορία γενικότερα της Μικρασίας.
Ο δεύτερος θεσμός, «Μνήμη Βυζαντίου», καθιερώθηκε το έτος 2000, παρουσιάζεται την άνοιξη και αφιερώνεται στη ζωή και τον πολιτισμό της Κωνσταντινούπολης και των περιχώρων της.
Οι ετήσιες θεσμικές εκδηλώσεις των Ιώνων, περιλαμβάνοντας ημερίδες, εκθέσεις, συναυλίες, προβολές, ραδιοφωνικές εκπομπές, έχουν αναδείξει πλούσια θεματική και συνδυάζουν με τον πολύπτυχο χαρακτήρα τους το ωφέλιμον (ιστορική γνώση, προβληματισμός) και το τερπνόν (μουσικές, χοροί, τραγούδι).
Στα δρώμενα υπάρχει μία σειρά από συνθετικές εργασίες, με αρμονική διαπλοκή λόγου, χορού, τραγουδιού και πολλές φορές εικόνας, με συντελεστές μέλη και συνεργάτες της Εστίας. Η σκηνοθεσία αυτών των θεατρικών δρώμενων ανήκε κυρίως στην Κική Δανιηλίδου, η επιμέλεια στην Αναστασία Αθανασιάδου και η σύνθεση κειμένων στην Άννα Αϊβαζόγλου και την Αργυρώ Μάμαλη – Κοπάνου.
Άλλες δράσεις
Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος μακαριστός Χριστόδουλος ήταν ο πρώτος που άνοιξε την πολιτιστική αυλαία της Εστίας, στις 28/2/1994, μιλώντας ο ίδιος στην πρώτη εκδήλωσή της, με θέμα «Μικρασιάτες Άγιοι».
Μέσα στην ποικιλία των δράσεων των «Ιώνων», αξιοπρόσεχτη θέση κατέχουν και οι βιβλιοπαρουσιάσεις.
Ο Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας, «Βαγγελίστρα» για τους περισσότερους, χτισμένος από τους πρόσφυγες στο κέντρο του συνοικισμού εξακολουθεί να αποτελεί έως σήμερα το σημείο αναφοράς της ζωής των κατοίκων της Νέας Ιωνίας και τα μέλη των «Ιώνων» σταθερά και με συνέπεια συμμετέχουν στις λατρευτικές εκδηλώσεις του αγαπημένου τους ναού.
Από το πρώτο έτος της σύστασης της Εστίας αποφασίστηκε να τιμάται με ιδιαίτερη έμφαση η Αγία Φωτεινή, στην οποία ήταν αφιερωμένος ο μητροπολιτικός ναός της Σμύρνης.
Ένα σημαντικό κομμάτι της δραστηριότητας της Εστίας αποτελεί η εξόρμηση των μελών και φίλων σε μέρη που συνδέονται με το προσφυγικό στοιχείο ή με τόπους προέλευσης του μικρασιατικού ελληνισμού. Από την ίδρυσή τους οι «Ίωνες» οργάνωσαν συναντήσεις με αντίστοιχους Συλλόγους από όλη την Ελλάδα, προσκυνηματικές επισκέψεις σε ιστορικές μονές, αλλά και εκδρομές σε προσφυγικά χωριά.
Η «Θ» θα παρουσιάσει τις επόμενες εβδομάδες και άλλους πολιτιστικούς συλλόγους.
Λοΐζος Ασβεστάς