Tου Γεώργιου Καπουρνιώτη
Η πανδημία του covid-19 έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία μας και κατά συνέπεια στη ζωή της πλειονότητας των ανθρώπων. Ξαφνικά τα πάντα άρχισαν να γίνονται ηλεκτρονικά, ξεκινώντας από την εργασία. Η πανδημία επηρεάζει το μέλλον της εργασίας οδηγώντας τους περισσότερους εργαζόμενους να δουλεύουν από το σπίτι χρησιμοποιώντας έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, με βασική προϋπόθεση την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Πιθανότατα αυτή η πανδημία να αλλάξει οριστικά τα μέχρι τώρα δεδομένα. Το γραφείο θα τείνει να αφανιστεί. Ολοένα και περισσότερο τα ηλεκτρονικά μέσα θα διευκολύνουν τη δουλειά από το σπίτι, την παρακολούθησή της από προϊσταμένους και εργοδότες και την αποτίμηση του συγκριτικού οικονομικού κόστους.
Η κατάσταση αυτή απαιτεί αλλαγές και στον χώρο της εκπαίδευσης. Τα σχολικά μαθήματα έγιναν ηλεκτρονικά. Από μικρή ηλικία πρέπει τα παιδιά να εκπαιδεύονται για να αποκτήσουν τις ανάλογες τεχνολογικές γνώσεις. Τα πάντα δείχνουν πως το μέλλον θα στροβιλίζεται γύρω από την προχωρημένη γνώση και δεν είναι μόνο η επαγγελματική αποκατάσταση που θα απαιτεί υψηλά επίπεδα παιδείας, αλλά ακόμη και η απλή καθημερινότητα. Δύσκολα θα υπάρχουν δουλειές δίχως βασικές τεχνολογικές γνώσεις.
Ένα θέμα το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα την εκπαιδευτική κοινότητα είναι η ηλεκτρονική ψηφοφορία, έπειτα από την απόφαση του υπουργείου Παιδείας για την υλοποίηση εκλογών για τα υπηρεσιακά συμβούλια μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Η εκλογική διαδικασία στον χώρο του σχολείου αποτελεί δικαίωμα και βασική ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού σύμφωνα με τα δημοκρατικά δεδομένα. Ζούμε σε ένα κράτος δικαίου που κυριαρχούν αξίες, όπως η ισονομία, η αξιοκρατία, η ελευθερία του λόγου και το δικαίωμα συμμετοχής σε κάθε εκλογική διαδικασία.
Ωστόσο υπάρχουν συνάδελφοι εκπαιδευτικοί που καλοπροαίρετα δήλωσαν: «Είναι κακή η ηλεκτρονική ψηφοφορία; Με την ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν θα είμαστε πιο ασφαλείς από τον covid-19; Και επιπλέον, δεν είναι πιο εύκολος τρόπος να ψηφίσουμε; Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί ένα βήμα εκσυγχρονισμού της διαδικασίας ή μία ευελιξία που παρέχεται από την κυβέρνηση λόγω των περιοριστικών μέτρων; Έτσι δε δίνεται η δυνατότητα και στους πιο χαλαρούς (όχι στρατευμένους) ψηφοφόρους να ψηφίσουν χωρίς να αισθάνονται πίεση; »
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η υγεία μας είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχουμε. Μένοντας σπίτι προστατευόμαστε από κάθε δυνητικό κίνδυνο. Όμως η ζωή δεν σταματά λόγω της πανδημίας. Πρέπει να ακολουθούμε το υγειονομικό πρωτόκολλο, να φοράμε μάσκες, να κρατάμε τις απαραίτητες αποστάσεις, να απολυμαίνουμε και να πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας. Μπορούμε τηρώντας όσα προαναφέρθηκαν να συμμετέχουμε στην εκλογική διαδικασία. Η διά ζώσης ψηφοφορία διαφέρει εν συγκρίσει με την ηλεκτρονική. Συναντώντας τον υπεύθυνο μίας παράταξης μάς δίνεται η δυνατότητα να εκθέσουμε τα παράπονά μας και να τονίσουμε τις παρατηρήσεις μας. Η συνομιλία είναι διαφορετική όταν είναι άμεση, δηλαδή πρόσωπο με πρόσωπο από την έμμεση (αποστολή e – mail, sms ή τηλεφωνικά).
Πιθανότατα το επόμενο στάδιο να είναι να μην ψηφίσουμε καθόλου, όμως αυτό δεν είναι δημοκρατία. Σε κάποια πράγματα, βλέπετε, η μορφή δίνει σημασία στο περιεχόμενο. Η δημοκρατία έχει να κάνει με την παρουσία των ανθρώπων στους χώρους λήψης αποφάσεων, τη μεταξύ τους ώσμωση, τη συζήτηση. Ακόμα και την αντιπαράθεση. Η έλλειψη δημοκρατίας απομονώνει τους εργαζόμενους από τις δια ζώσης συλλογικές διαδικασίες και αποδυναμώνει τις βασικές λειτουργίες των συνδικαλιστικών οργάνων, όπως τις γενικές συνελεύσεις και τις εκλογικές διαδικασίες – ελάχιστοι πλέον, συμμετέχουν στις γενικές συνελεύσεις και, πολύ περισσότερο, στις απεργιακές κινητοποιήσεις. Επομένως, όσο υλοποιούνται αποφάσεις όπως αυτής που συζητάμε, τόσο ανοίγεται ο δρόμος για τη « δημοκρατία του υπολογιστή».
Δεν θα επιχειρηματολογήσω καν περί του αδιάβλητου ή μη της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ή της προστασίας μυστικότητας της ψήφου ή περί πιθανής αντισυνταγματικότητας. Αυτό ας μάς το πουν οι ειδικοί… Ένα ακόμα βασικό θέμα είναι πως η δημοκρατική διαδικασία της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας απαιτεί και πρέπει να εγγυάται ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Κατά πόσο αυτό μπορεί να διασφαλιστεί, δεν ξέρω αν είμαστε ακόμα σε θέση να το γνωρίζουμε με ακρίβεια. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να τονίσουμε πως στη συμμετοχική δημοκρατία, υπάρχουν οι περιορισμοί αλλά και οι κίνδυνοι και αδυναμίες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού αποτελεί η πιθανότητα κακόβουλης επίθεσης εναντίον υπολογιστικών συστημάτων συνδεδεμένων στο διαδίκτυο που χρησιμοποιούνται για την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να οδηγήσει στην αδυναμία σύνδεσης στο δίκτυο, με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία άσκησης του εκλογικού δικαιώματος.
Ειδικότερα, οι εκλογές των υπηρεσιακών συμβουλίων στον χώρο της εκπαίδευσης με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ίσως οδηγήσει στην υπονόμευση και απαξίωση του θεσμού του αιρετού. Και αυτό γιατί όσο το δυνατόν μικρότερη είναι η συμμετοχή των συναδέλφων στις εκλογικές διαδικασίες τόσο αυτό οδηγεί στον ευτελισμό του αιρετού εκπροσώπου και τον δραστικό περιορισμό του ρόλου του.
Κλείνοντας, θα πρέπει όλοι μας να κατανοήσουμε ότι o αιρετός δεν είναι ασχολία, επάγγελμα ή χόμπι αλλά υποχρέωση και προνόμιο που αφορά όλους τους ανθρώπους. Έχουμε όλοι τεράστια ευθύνη απέναντι στην εγκαθίδρυση των αξιών που θεμελίωσαν οι προηγούμενες γενιές με αίμα και κόπο. Από τη δια ζώσης ψηφοφορία, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν επιδέχεται νοθεία σε σύγκριση με την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να επιτευχθεί η κατάλληλη ισορροπία μεταξύ ασφάλειας, προσβασιμότητας και ευκολίας χρήσης πριν ένα σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας επιτραπεί να χρησιμοποιηθεί σε πραγματικές συνθήκες ψηφοφορίας.