Για επανάκαμψη των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή με έναν πιο δραστήριο και παρεμβατικό ρόλο, κάνει λόγο ο Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομκών και Διοικητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Χρήστος Κόλλιας ο οποίος αναφέρεται σε όλο το πλέγμα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων περιγράφοντας παράλληλα τις προκλήσεις για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ. Συγχρόνως αξιολογεί τις επιπτώσεις της πολιτικής Τραμπ λέγοντας χαρακτηριστικά πως μπορεί να έφυγε ο Τραμπ, ο τραμπισμός, όμως παραμένει.
Γεφύρωση των ρηγμάτων σε μια διχασμένη κοινωνία
Ο κ. Κόλλιας τόνισε αρχικά πως «η γεφύρωση των βαθύτατων ρηγμάτων στην διχασμένη αμερικανική κοινωνία θα είναι η βασική προτεραιότητα του νέου Προέδρου. Αυτό εξάλλου ήταν το κεντρικό μήνυμα που εξέπεμψε όσο πιο εμφατικά μπορούσε στην ομιλία του μετά την τελετή ορκωμοσίας. Δεν θα είναι ένα εύκολο έργο. Ο Τραμπ και ο τραμπισμός είναι το οξύτερο σύμπτωμα βαθύτερων και χρόνιων αιτίων. Ο Τραμπ, ως γνήσιος λαϊκιστής, εκμεταλλεύθηκε την διάχυτη δυσαρέσκεια από την οικονομική δυσπραγία της «ξεχασμένης Αμερικής», τις έντονες πολιτισμικές διαφορές των μεσοδυτικών πολιτειών σε σχέση με τα κοσμοπολίτικα μεγάλα αστικά κέντρα των δύο ακτών, τους φόβους πολιτισμικής εκτόπισης από τις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές που διακατέχει σημαντικά τμήματα τόσο της λευκής εργατικής τάξης όσο και κατώτερα μεσαία και λαϊκά στρώματα. Προβλήθηκε ως ο αντισυστημικός που μπορεί να αναμετρηθεί με το «διεφθαρμένο κατεστημένο». Η θητεία του στιγματίστηκε από την άξεστη και φαιδρή συμπεριφορά του, την διαστρέβλωση της πραγματικότητας, την απαξίωση της επιστήμης στην αντιμετώπιση της πανδημίας, την διχαστική ρητορική («τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν» το καθ’ ημάς αντίστοιχο), την ρητορική μίσους και φυσικά τον χλευασμό και απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών και της συντεταγμένης λειτουργίας τους».
Επανασύνδεση και επιβεβαίωση των δεσμών με την Ευρώπη
Ο καθηγητής πρόσθεσε πως «Εξίσου ισχυρό είναι το αποτύπωμα Τραμπ στη διεθνή σκηνή. Ο απελθών Πρόεδρος αμφισβήτησε με έντονο και έμπρακτο τρόπο την αξία της διεθνούς συνεργασίας. Έθεσε σε δοκιμασία τις διατλαντικές σχέσεις που μεταπολεμικά αποτέλεσαν μία εξέχουσας σπουδαιότητας σταθερά της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής. Η Προεδρία Μπάιντεν αναμένεται να κινηθεί με γοργούς ρυθμούς με στόχο να επιδιορθώσει τις ζημιές που προκάλεσε η διεθνής πολιτική του προκατόχου του εγκαταλείποντας τα έντονα στοιχεία του νεοαπομονωτισμού της προηγούμενης κυβέρνησης. Ήδη ένα από τα πρώτα εκτελεστικά διατάγματα που υπέγραψε αφορά στην επαναφορά των ΗΠΑ στη Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Κορυφαίας προτεραιότητας στην διεθνή πολιτική του Μπάιντεν θα είναι η επανασύνδεση και επιβεβαίωση των δεσμών με την Ευρώπη, απαραίτητο στοιχείο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αποτελούν πρωτίστως η Κίνα και δευτερευόντως η Ρωσία. Η με ταχύτατους ρυθμούς στρατιωτική ενδυνάμωση της πρώτης, είναι αναμφίβολα μία σημαντικότατη παράμετρος που ήδη επηρεάζει τους διεθνείς συσχετισμούς ισχύος».
Πώς θα διαμορφωθούν οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις
Ο Καθηγητής επισήμανε πως «Εν ολίγοις, υπό τον νέο Πρόεδρο οι ΗΠΑ θα επανακάμψουν με πιο δραστήριο και παρεμβατικό τρόπο στην διεθνή σκηνή, συμπεριλαμβανομένης και της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Στο ευρύτερο γεωπολιτικό ψηφιδωτό της περιοχής εντάσσονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και προφανώς η πολιτική των ΗΠΑ έναντι των δύο χωρών στα πλαίσια πάντοτε της ευρύτερης στρατηγικής θεώρησης και πολιτικής που έχουν για το συγκεκριμένο γεωπολιτικό σύστημα. Σε ότι αφορά τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν θα διαταράξει την υφιστάμενη θετική και αμοιβαία επωφελή δυναμική τους. Δηλαδή, θα συνεχισθεί η μακροχρόνιου ορίζοντα στρατηγική επένδυση – πολιτική, στρατιωτική και οικονομική – στην Ελλάδα ως αξιόπιστου συμμαχικού παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή. Πιο δύσκολη είναι η εκτίμηση σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ. Οι σχέσεις αυτές θα επηρεασθούν όχι μόνο από τα αμιγώς αμερικανοτουρκικά ζητήματα όπως οι S-400, αλλά και από την πολιτική που θα θελήσουν να υλοποιήσουν οι ΗΠΑ σε άλλα ανοικτά θέματα όπως λόγου χάρη το μέτωπο της Λιβύης όπου η Τουρκία έχει ισχυρή παρουσία και επιρροή την οποία θα επιχειρήσει να εξαργυρώσει. Ήδη η τουρκική εξωτερική πολιτική επιχειρεί να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα με διορθωτικές κινήσεις αρχικά προς την Ευρώπη και εν αναμονή για τις πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν στην περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία παραμένει μία ιδιαιτέρως σημαντική οντότητα. Συνεπώς, η νέα αμερικανική διοίκηση θα επιχειρήσει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μερικής έστω επαναπροσέγγισης προσφέροντας ίσως στον Πρόεδρο Ερντογάν διεξόδους διασώζοντας τα προσχήματα έναντι της τουρκικής κοινής γνώμης. Φυσικά η Τουρκία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τις ηγεμονικές φιλοδοξίες της. Θα προσαρμόσει τα εργαλεία και τις μεθόδους που χρησιμοποιεί στα υπό διαμόρφωση νέα δεδομένα».
Ο τραμπισμός παραμένει
Ερωτηθείς τι αφήνει πίσω της η προεδρία Τραμπ, ο κ. Κόλλιας τόνισε πως «Χωρίς αμφιβολία, η τελετή ορκωμοσίας του 46ου Προέδρου των ΗΠΑ, του Τζο Μπάιντεν είχε, εκτός από την συνήθη για ορκωμοσίες Προέδρων των ΗΠΑ σπουδαιότητα, μεγάλη συμβολική βαρύτητα. Επισφράγισε το αποτέλεσμα μίας σκληρής αναμέτρησης. Όχι όμως της συνήθους μεταξύ του Δημοκρατικού και του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, αλλά μίας αντιπαράθεσης με τον τραμπισμό και ό,τι αυτός κόμισε στην εγχώρια αλλά και διεθνή σκηνή. Όμως, μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να ηττήθηκε, εντούτοις δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας ότι έλαβε περί τα έντεκα εκατομμύρια περισσότερους ψήφους σε σχέση με το 2016 οπότε και εξελέγη Πρόεδρος (74,2 εκατ. το 2020 έναντι 62,9 εκατ. το 2016). Εν ολίγοις, ο Τραμπ αποχώρησε από την ηγεσία των ΗΠΑ, ο τραμπισμός όμως παραμένει ισχυρότατο ρεύμα στο εσωτερικό των ΗΠΑ χωρίς φυσικά να υπονοείται ότι όλα τα εκατομμύρια των ψηφοφόρων του υποψηφίου του ρεπουμπλικανικού κόμματος είναι αφοσιωμένοι οπαδοί του. Όμως η ισχυρή απήχηση που έχει ο Τραμπ σε σημαντικό αριθμό πολιτών, μπορεί να συνεχίσει να παράγει τριγμούς στην πολιτική και κομματική σκηνή των ΗΠΑ».
Η Ελλάδα να παραμείνει σε εγρήγορση
Πώς πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα από δω και πέρα; Ο κ. Κόλλιας απάντησε πως «στο ρευστό σκηνικό της ευρύτερης Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα πρέπει να είναι σε εγρήγορση. Αφενός, να συνεχίσει να σφυρηλατεί ισχυρούς δεσμούς με άλλους σημαντικούς δρώντες της περιοχής. Τα υπό τις ευλογίες των ΗΠΑ συγκροτούμενα τριμερή σχήματα συνεργασιών θα αποτελέσουν την βάση της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή καθώς το κέντρο βάρους της παγκόσμιας στρατηγικής των ΗΠΑ μετατοπίζεται ανατολικά και εστιάζεται στην ανερχόμενη Κίνα. Αφετέρου όμως, είναι απαραίτητο η χώρα μας να συνεχίσει με εργώδεις ρυθμούς την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος της την οποία δυστυχώς είχε επί μακρόν παραμελήσει».