Το Λύκειον των Ελληνίδων Βόλου συμβάλλοντας στον εορτασμό, αλλά και στον αναστοχασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, προετοιμάζει προσεχώς μεταξύ άλλων, τις εξής δρομολογημένες δραστηριότητες με ιστορική, λαογραφική, καλλιτεχνική, εκπαιδευτική και πολιτιστική διάσταση. Οι πιο κάτω δραστηριότητες, σε περίπτωση αδυναμίας πραγματοποίησής τους εντός του τρέχοντος επετειακού έτους λόγω της συγκυρίας, θα μετατεθούν στο προσεχές διάστημα:
– Η κεντητική απόδοση της Χάρτας του Ρήγα:
«Εδώ και έναν περίπου χρόνο δημιουργούμε μέσω των εργαστηρίων των παραδοσιακών τεχνών που λειτουργούμε, ένα μεγάλο κεντητικό έργο. Πρόκειται για τη «Χάρτα της Ελλάδος», τον μεγάλο χάρτη που εξέδωσε στη Βιέννη (1796-1797), ο συντοπίτης μας Ρήγας Βελεστινλής. Ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Nεοελληνικού Διαφωτισμού και σημείο αναφοράς όχι μόνο για την ιστορία της ελληνικής χαρτογραφίας, αλλά και για τη διαμόρφωση των ιδεών που ενέπνευσαν την Επανάσταση. Το έργο απαρτίζεται από 12 φύλλα. Μέχρι στιγμής έχει ήδη ολοκληρωθεί η πρώτη και δυσκολότερη φάση του έργου, που είναι το κέντημα. Τα φύλλα της Χάρτας κεντήθηκαν επιτυχώς από ισάριθμες κεντήστρες με διάφορες ελληνικές παραδοσιακές βελονιές, που κρίθηκαν προσφορότερες για την απόδοση των λεπτομερειών, έτσι που το κέντημα να μοιάζει με ζωγραφική. Υπενθυμίζεται ότι η Χάρτα, που απαρτίζεται από άπειρα σύμβολα και σημειολογικές αναφορές, δεν απεικονίζει μόνο τον ελλαδικό χώρο και τη βαλκανική χερσόνησο, νότια του Δούναβη αλλά περιλαμβάνει και επιπεδογραφίες αρχαίων πόλεων, μεσαιωνικά νομίσματα συνοδευόμενα από σχόλια για την προέλευσή τους, μυθολογικές και συμβολικές παραστάσεις, μια κάτοψη αρχαίου θεάτρου, κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της εποχής και πολλά άλλα.
Τώρα απομένει η φάση της σύνθεσης των κεντημένων 12 φύλλων σε ένα ενιαίο αισθητικά εικαστικό έργο, το οποίο αφού ολοκληρωθεί και παρουσιαστεί, στη συνέχεια προτιθέμαστε να το δωρίσουμε σε μουσείο της χώρας μας. Με τον τρόπο αυτό σκεφθήκαμε να τιμήσουμε κι από την πλευρά μας την κορυφαία αυτή προσωπικότητα του Τόπου μας. Άλλωστε η κεντητική, η οποία κατέχει περίοπτη θέση στα εργαστήριά μας, είναι μια πρωτότυπη μορφή τέχνης, από τους πλουσιότερους κλάδους της λαϊκής χειροτεχνίας και στην παρούσα περίπτωση πιστεύουμε ότι θα δώσει μια ενδιαφέρουσα πτυχή της εθνικής μας αυτογνωσίας, μέσω της λαογραφικής και καλλιτεχνικής αξίας του έργου.
Προς το παρόν επικεντρωνόμαστε στην τελευταία φάση της φιλοτέχνησης του έργου, το οποίο ολοκληρωμένο έχει διαστάσεις 3,86 τετραγωνικά μέτρα, προσεγγίζοντας το φυσικό μέγεθος της Χάρτας. Όταν η Χάρτα-κέντημα θα είναι πλέον έτοιμη για την πρώτη παρουσίασή της σε ανοικτή έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στην πόλη μας και αλλού -εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν- θα παρουσιάσουμε αναλυτικά τους συντελεστές του έργου και ιδιαίτερα όλες εκείνες, που με μεγάλη προσήλωση και ζήλο έσκυψαν στον καμβά με αμέτρητες βελονιές, χωρίς μέτρημα του χρόνου, κεντώντας υπομονετικά τα χνάρια του μεγάλου εθνεγέρτη και τη συναρπαστική διαδρομή του από τον τόπο μας στη Βαλκανική και την Αυστροουγγαρία. Με το σεμνό αυτό εγχείρημά μας πιστεύουμε αφενός, ότι το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου θα συμβάλλει κατ’ ελάχιστο στη δημιουργία έργων που θα παραμείνουν εσαεί ζωντανοί μάρτυρες της μεγάλης επετείου και στο μέλλον, τη στιγμή, που τόσο η Χάρτα όσο και άλλα κεντητικά έργα, που εν γένει φιλοτεχνούνται αυτή την περίοδο θα αποτελέσουν ένα ενδιαφέρον εκθεσιακό υλικό με δυνατότητα επανεκθέσεών τους και στο μέλλον (εθνικοί, ιστορικοί επέτειοι κ.λπ.). Από την άλλη πλευρά, προσδοκούμε να ενθαρρύνουμε ένα ικανό πεδίο ιστορικής και αισθητικής εξερεύνησης του οράματος του Ρήγα που ήταν η πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων, με πολλαπλές εστίες θέασης για το ευρύτερο κοινό, όπως είναι η εκπαίδευση και η λαογραφία.
– Aφιέρωμα στις άγνωστες ηρωίδες του 1821
Προετοιμάζουμε μια τρίπτυχη δράση, που περιλαμβάνει εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ειδική έκδοση και ανοικτή παρουσίασή της, αφιερωμένη στις άγνωστες ηρωίδες του 1821.
Πιο συγκεκριμένα: Mε αφορμή ένα χρυσοκέντητο κοντογούνι του 19ου αιώνα που δωρίθηκε στο Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου από γόνο οικογένειας μεσολογγίτικης καταγωγής και που -κατά την κληρονομημένη προφορική παράδοση- ανήκε στην πρόγονό τους Τασούλα Γυφτογιάννη, μια από τις πρωταγωνίστριες της Εξόδου του Μεσολογγίου και στη βάση ότι η ιστορία της ελληνικής επανάστασης του 1821 δεν έχει συμπεριλάβει στο μερίδιο που αναλογεί την ηρωική συμμετοχή των γυναικών, θελήσαμε να φωτίσουμε τη δράση της άγνωστης σε εμάς αυτής ηρωίδας.
Στη διάρκεια της εξαντλητικής έρευνας τόσο σε πηγές, όπως στα Γενικά Αρχεία του Ν. Αιτωλοκααρνανίας (Μεσολογγίου) όσο στον Τύπο της εποχής και στην πλούσια βιβλιογραφία διαπιστώσαμε ότι η Τασούλα Γυφτογιάννη αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα του γυναικείου μεγαλείου στην εποποιία του Μεσολογγίου. Η δράση της και η συμμετοχή της στον Αγώνα καταγράφεται ανεκτίμητη όπως και πολλών άλλων γυναικών της Επανάστασης είτε Μεσολογγίτισσες «ελεύθερες πολιορκημένες» είτε από άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας μας. Και εμείς θελήσαμε να τη φωτίσουμε αμυδρά όσο μας επέτρεψαν τα εργαλεία και οι υπάρχουσες πηγές, Της αφιερώνουμε με πολύ σεβασμό ένα συμβολικό αντίδωρο στη μνήμη της. Της δικής της και τόσων άλλων αγνοημένων γυναικών της Επανάστασης του 1821. Η αφιερωματική αυτή μονογραφία, η οποία έχει ολοκληρωθεί ερευνητικά και συγγραφικά και έχει τον τίτλο «Μικρό δοξαστικό σε άγνωστες ηρωίδες της Επανάστασης του 1821: Η Μεσολογγίτισσα Τ. Γυφτογιάννη» σύντομα πιστεύουμε ότι θα εκδοθεί με τη βοήθεια χορηγών μας, με σκοπό την ανοικτή παρουσίασή της όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν στον Βόλο και το Μεσολόγγι.
Ταυτόχρονα προετοιμάζουμε ανάλογο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και για τις δυο σχολικές βαθμίδες αφιερωμένο στις άγνωστες ηρωίδες της Επανάστασης με τίτλο «Ηρωίδες με φουστανέλα αντρίκια». Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι συνδεδεμένο με την άλλη σημαντική τοπική ηρωίδα της Επανάστασης του 1878, τη Μαργαρίτα Μπασδέκη, που διακρίθηκε στη Μάχη της Μακρινίτσας. Κοινό χαρακτηριστικό των δυο γυναικών είναι ότι και οι δυο πολέμησαν φορώντας φουστανέλα. Με το πρόγραμμα αυτό αξιοποιούμε τις δυνατότητες που προσφέρει ο «υλικός» πολιτισμός μέσω της εκπαίδευσης και επειδή στο λυκειακό περιβάλλον περιβαλλόμαστε από τεκμήρια με σαφή υλικότητα και κοινωνικοπολιτισμικά νοήματα που χρήζουν «ερμηνείας» δομήσαμε και υλοποιούμε μουσειοπαιδαγωγικά εκπαιδευτικά προγράμματα με αποδέκτες τους μαθητές και των δυο βαθμίδων. Έτσι και το παρόν πρόγραμμα έχει γενικό στόχο την καλλιέργεια την ιστορικής και πολιτιστικής συνείδησης των μαθητών, με επικέντρωση στην ανάδειξη της γυναικείας συμβολής του 1821 και των μετέπειτα επαναστάσεων, όπως η Επανάσταση του 1878. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί όταν πλέον οι εκπαιδευτικές δράσεις εκτός σχολείου θα είναι πλέον γεγονός, εντός του 2021 με τη δυνατότητα να υλοποιείται όχι μόνο στο τρέχον επετειακό έτος αλλά να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο τον Μάρτιο, επ’ ευκαιρία της εθνικής επετείου.
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι και οι δυο παραπάνω προτάσεις μας (Χάρτα και Τ. Γυφτογιάννη) αφού τις υποβάλαμε τεκμηριωμένες στην Εθνική Επιτροπή «Ελλάδα 2021» πριν έναν χρόνο, έχουμε ήδη την καταρχήν έγκρισή της για να ενταχθούν στο εθνικό πρόγραμμα του εορτασμού.
– Η έκθεση «απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών»: Αφιέρωμα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ» θα ξανανοίξει τις πύλες της στην Αθήνα.
Η πετυχημένη έκθεση με τίτλο «απ’ τη μεριά των σοφών και των τρελών»: Αφιέρωμα στον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ», που οργάνωσε το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου με αφορμή την περσινή επέτειο συμπλήρωσης των 100 χρόνων από την ίδρυσή του (1920-2020) συμμετέχει επίσης αναλογικά στον μεγάλο εορτασμό. Η έκθεση, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Αρχείων, Μουσείων και Βιβλιοθηκών του ΔΟΕΠΑΠ-ΔΗΠΕΘΕ, φιλοξενήθηκε στο Μουσείο της Πόλης στο διάστημα 16 Σεπτεμβρίου έως 2 Νοεμβρίου 2020. Την επιμέλεια της έκθεσης είχε η γνωστή ιστορικός τέχνης και ανεξάρτητη επιμελήτρια, Ίρις Κρητικού. Η έκθεση αποτελείται από παλαιότερα και νέα έργα 77 διακεκριμένων σύγχρονων Ελλήνων εικαστικών και αφορά σε έναν οργανικό διάλογο με το φυσικό πρόσωπο και το έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870; -1934), που αναμφισβήτητα αποτελεί μοναδική περίπτωση, καταλαμβάνοντας έναν ξεχωριστό και πρωτογενή χώρο στην ιστορία της νεότερης ελληνικής τέχνης και έναν εμπνευστή κορυφαίων δημιουργών του 20ού αιώνα. Ως γνωστόν, ο Θεόφιλος υπήρξε ένας οραματιστής που παθιάζεται με τους αγωνιστές του Εικοσιένα, ενώ ο ίδιος, όπως σχολίασε ο Ελύτης, ζει «σε μια μικρή γωνιά του Ελληνικού κόσμου που έμεινε μακριά από τους αγώνες για την ανεξαρτησία του». Με το δεδομένο αυτό και το γεγονός ότι ένας μεγάλος θεματικός κύκλος των έργων της έκθεσης είναι επηρεασμένος από τις παραστάσεις του Θεόφιλου γύρω από την Επανάσταση του 1821 και τους πρωταγωνιστές του, όλοι ηρωικοί και παλικαράδες, που αποτελούν αγαπημένο τομέα στη θεματολογία του χωρίς να εντάσσεται σε συμβατικούς κανόνες και στερεότυπα, το σημαντικό αυτό καλλιτεχνικό γεγονός εντάσσεται απολύτως στη φετινή επέτειο.
Koντολογίς, μόλις ανοίξουν τα Μουσεία η έκθεση αυτή πρόκειται να φιλοξενηθεί στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, γεγονός που περιποιεί ιδιαίτερη τιμή για το ιστορικό μας σωματείο. Eυελπιστούμε επίσης, αν όχι το προσεχές, στο επόμενο καλοκαίρι η έκθεση να ταξιδέψει και στη Μυτιλήνη, στο Μουσείο-Βιβλιοθήκη Στρ. Ελευθεριάδη-TÉRIADE στη γενέτειρα του Θεόφιλου.