Η Πόλυ Καρύδη απαντά στο ερωτηματολόγιο του Proust: «Η εργασία και η ζωή στο Παρίσι μού άνοιξαν καινούργιους πνευματικούς ορίζοντες»

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΜΑΙΡΗ ΤΣΑΚΝΑΚΗ – ΓΑΒΑΛΑ

Καλεσμένη μας σήμερα η Πόλυ Καρύδη.

Σε ευχαριστώ Μαίρη μου για την πρόταση σου να συμμετέχω στο ερωτηματολόγιο του Proust. Ξαφνιάστηκα, κολακεύτηκα και αρχίζω λοιπόν να ξετυλίγω το κουβάρι των αναμνήσεων, όπως ο Proust στην «Αναζήτηση του χαμένου χρόνου».
Εμείς οι δύο γνωριστήκαμε στην Ελληνογαλλική Σχολή «Άγιος Ιωσήφ», όπως ήταν το επίσημο όνομα, Ελληνογαλλικό ή σχολή Καλογραιών, όπως το λέγαμε όλοι μας. Εγώ στην 1η τάξη Γυμνασίου, εσύ στην 5η μάς συνέδεσε η αγάπη που μας έδειχνε η mère Berthe, η αείμνηστη διευθύντρια τής Σχολής. Θυμάμαι λοιπόν ότι εγώ, παρόλο που ήμουν στην 1η τάξη, έλαβα μέρος, κατ’ εξαίρεση βέβαια, στο πενθήμερο ταξίδι που οργάνωνε κάθε χρόνο η σχολή για τις μαθήτριες της τελευταίας τάξεως. Και εσύ επίσης κατ’ εξαίρεση, διότι ήσουν στην 5η. Ήμουν το «μικρό» και η mère Berthe σού είχε αναθέσει την προστασία μου. Το ίδιο έγινε και την επόμενη χρονιά, όταν ήμουν στην 2η τάξη και εσύ τελειόφοιτη πια. Είσαι συνδεδεμένη λοιπόν με τα μαθητικά μου χρόνια. Αυτά τα εφηβικά χρόνια είναι ανεξίτηλα στο μυαλό μου και ο Βόλος στη μνήμη μου είναι κυρίως ο Βόλος της δεκαετίας του 1960.

Καταγωγή, παιδικά χρόνια.
Ο πατέρας μου, Αντώνιος Καρύδης, ήταν ένας γνωστός έμπορος του Βόλου. Είχε κατάστημα τροφίμων στην οδό Ιωλκού, λίγο πιο κάτω από τα Δικαστήρια. Εκεί ήταν και είναι ακόμη το σπίτι μας.
Ο πατέρας ήταν έξι χρόνων όταν ήρθε με την οικογένειά του από τη Σμύρνη το 1922 μετά την καταστροφή. Τελείωσε νυχτερινό σχολείο και από μικρό παιδί άρχισε να εργάζεται για να βοηθήσει την οικογένεια. Λάτρευε τη Γαλλία, τη γαλλική κουλτούρα και γενικά ό,τι ήταν γαλλικό. Γι’ αυτόν τον λόγο φρόντισε ώστε εγώ και η αδελφή μου να αρχίσουμε να μαθαίνουμε γαλλικά ήδη πριν αρχίσουμε το ελληνικό δημοτικό σχολείο. Να μην ξεχνάμε ότι τότε τα γαλλικά ήταν η κύρια διεθνής ομιλούμενη γλώσσα πριν παραμεριστούν από τα αγγλικά.
Όταν τελειώσαμε την Ελληνογαλλική Σχολή, πρώτα εγώ και ύστερα η αδελφή μου η Κάτια, ο πατέρας μάς έστειλε να σπουδάσουμε στην Ελβετία. Ήταν τέλος της δεκαετίας του ’60.
Σπουδάσαμε η κάθε μια από την πλευρά της, στην Ελβετία η Κάτια, στη Γαλλία, εγώ λόγω γάμου μου με έναν Γάλλο καθηγητή πανεπιστημίου. Και πόσο σοφό είναι το «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού»! Εγώ στέριωσα στο Παρίσι, η Κάτια στη Ζυρίχη.

Σπουδές.
Σπούδασα Ιστορία, το αγαπημένο μου από πάντοτε μάθημα, στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I). Είχα καθηγήτρια την Ελένη Αρβελερ – Γλύκατζη (Helene Ahrweiler).
Ειδικεύτηκα στην «Ιστορία τής Εκπαίδευσης στη Γαλλία» και είχα τη μεγάλη τύχη να είμαι ερευνήτρια στον τομέα αυτόν στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών ερευνών τής Γαλλίας. Το γραφείο μου ήτανε σε προνομιούχο μέρος, πολύ κοντά στο Πάνθεον και στον κήπο του Λουξεμβούργου. Για τη συγγραφή της ερευνητικής μου εργασίας περνούσα ατέλειωτες ώρες στα αρχεία τής Εθνικής Βιβλιοθήκης τής Γαλλίας. Το τεράστιο και λαμπρό αυτό κτήριο βρίσκεται κοντά στο Λούβρο και στο Βασιλικό Παλάτι. Έγραψα βιβλία και άρθρα που αφορούν στις πηγές και τις εξελίξεις στον τομέα τής Ιστορίας τής Εκπαίδευσης, από το τέλος τού 18ου αιώνος, δηλαδή λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση και μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα. Τα δημοσιεύματά μου χρησιμοποιούνται πολύ συχνά από Γάλλους φοιτητές και ερευνητές και αποτελούν βιβλιογραφία στην Ιστορία της Εκπαίδευσης. Ενέπνευσαν μάλιστα και ανάλογες έρευνες σε πανεπιστήμια εκτός Γαλλίας. Πριν χρόνια, ήμουν καλεσμένη από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στο Πανελλήνιο συνέδριο που αφορούσε στην Ιστορία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Στο τέλος της καριέρας μου, η Γαλλία μού απένειμε τους ακαδημαϊκούς φοίνικες.
Η εργασία και η ζωή στο Παρίσι μού άνοιξαν καινούργιους πνευματικούς ορίζοντες. Αυτή η πόλις, το Παρίσι εννοώ, είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Μετά από τόσες δεκαετίες εκεί, εξακολουθώ να ανακαλύπτω καινούργιες συνοικίες, δρόμους, κτίσματα, πάρκα, μουσεία. Μία πόλις σε διαρκή οργασμό, από περιβάλλον και κατοίκους. Όλοι οι Παριζιάνοι έχουν ένα κοινό πάθος: την πόλη τους. Χάριν στα social media η παραμικρή πράξη τής Δημοτικής Αρχής σχολιάζεται, επικρίνεται ή κατακρίνεται, καταδικάζεται. Όταν π.χ. η δήμαρχος του Παρισιού και οι σύμβουλοί της θέλησαν να αλλάξουν την παλιά αρχοντιά τής πόλεως με άτοπες καινοτομίες που δεν ταιριάζουν, οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν, κατέκριναν τις αποφάσεις και απαίτησαν να επανέρθουν προς τα παλιά. Το οποίο άρχισε σταδιακά να γίνεται.

Οικογένεια.
Έχω έναν γιο, είναι παντρεμένος και εργάζεται στη δυτική Γαλλία. Εγώ ζω στο Παρίσι. Σκεφτόμουνα ότι μετά τη σύνταξη θα γύριζα πίσω στον Βόλο, τελικά συνειδητοποίησα ότι έχω ταυτίσει πολύ τη ζωή μου με τη γαλλική καθημερινότητα και τη νοοτροπία. Και σίγουρα αισθάνομαι και μια «γραφειοκρατική» ασφάλεια και προστασία εκεί. Εδώ στην Ελλάδα οι σχέσεις με τους δημοσίους παράγοντες εξαρτώνται πολύ από το πρόσωπο στο οποίο θα απευθυνθείς. Όλοι το γνωρίζουμε ότι σε μία επαρχιακή πόλη οι προσωπικές γνωριμίες παίζουν μεγάλο ρόλο. Αυτό δημιουργεί μια κάποια ανασφάλεια όσον αφορά τη λύση των τυχόν προβλημάτων, όταν δεν είσαι μέλος τού «κύκλου» των γνωστών.
Έτσι έμεινα στο Παρίσι. Είμαι ευτυχώς περιτριγυρισμένη από ανθρώπους που με αγαπούν, με εκτιμούν και αναγνωρίζουν στο πρόσωπό μου μια διαφορετική ιδιοσυγκρασία. Είμαι η «Ελληνίδα» τής παρέας. Κάπως σαν μια δεύτερη οικογένεια στην αγάπη και στα συναισθήματα.

Η ζωή στο Παρίσι.
Τώρα πια που είμαι συνταξιούχος, ασχολούμαι με συλλόγους και με εθελοντισμό. Έχω δημιουργήσει πνευματικούς και ταξιδιωτικούς κύκλους που βρίσκουν μεγάλη απήχηση. Εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, οργανώνω μόνη μου ταξίδια. Ένα ταξίδι τον χρόνο, πάντα στην Ελλάδα και πάντα με τα μέλη του συλλόγου και τους φίλους τους. Ταξιδεύουμε για να ανακαλύψουμε κάτω από τις καλύτερες συνθήκες τις φυσικές ομορφιές των ελληνικών περιοχών και επιπλέον να γνωρίσουν οι συνταξιδιώτες τα ιστορικά και τα θρησκευτικά μας μνημεία. Σε όλα αυτά τα χρόνια έχουμε επισκεφθεί την Πελοπόννησο, τη Μακεδονία, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο, την Κέρκυρα, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, την Κρήτη. Το γκρουπ κυμαίνεται από 35 μέχρι 40 άτομα, έχουμε μεταξύ μας μια θερμή σχέση φιλίας η οποία είναι απαραίτητη για ένα ευχάριστο ταξίδι με πανέμορφες αναμνήσεις.
Άλλες δραστηριότητές μου στο Παρίσι είναι «ο Κύκλος φιλίας». Οργανώνω επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις, καλλιτεχνικά γεγονότα, καθώς και διαλέξεις στον χώρο τού συλλόγου μας ο οποίος είναι κοντά στον κήπο του Λουξεμβούργου. Το θέμα των διαλέξεων είναι ποικίλο όπως η υδρολογία, το Συμβούλιο του Κράτους, η γεωπολιτική. Αυτό το τελευταίο θέμα είναι αυτό, που μαζί με την ιστορία, με ελκύει το περισσότερο. Πριν λίγα χρόνια είχα καλέσει τον κ. Olivier Delorme, ιστορικό της Ελλάδος, ο οποίος μάς τίμησε με τη συναρπαστική διάλεξη του για την Ελλάδα τού τότε και την Ελλάδα τού σήμερα. Και ο γνωστός Γάλλος – Αρμένιος δημοσιογράφος κ. Christian Makarian αποδέχθηκε το κάλεσμά μου και μάς μίλησε για την Αρμενία. Έχω οργανώσει πολλές ομιλίες με θέματα που μάς ενδιαφέρουν, όπως η ζωή των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή ή ταξιδιωτικές εντυπώσεις από χώρες που δεν είναι τουριστικοί προορισμοί όπως η Βόρεια Κορέα.

Πολιτική και κοινωνική ζωή στη Γαλλία.
Η σημερινή πολιτική εξέλιξη στη Γαλλία είναι μπερδεμένη. Το μέλλον θα δείξει ποιες είναι οι σταθερές αξίες και αν οι Γάλλοι θα μπορέσουν να διαχειριστούν λογικά το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών.
Περιμένουμε και ελπίζουμε να λυθούν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Γαλλία. Τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η ακρίβεια, το τεράστιο δημόσιο χρέος και το μεταναστευτικό. Κυρίως αυτά τα προβλήματα συνετέλεσαν στην άνοδο της άκρας δεξιάς, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι Έλληνες που παραπονούνται συνεχώς για την ακρίβεια τής ζωής ας σκεφτούν ότι οι Γάλλοι κάνουν ακριβώς το ίδιο. Μεγάλη ακρίβεια στα προϊόντα, χαμηλοί μισθοί και φόβος για κοινωνικό υποβιβασμό.
Η κοινωνική ανεκτικότητα είναι πια, σε μεγάλα στρώματα πληθυσμού, παρελθόν. Το μεταναστευτικό κύμα έχει παρασύρει τα πάντα στον δημόσιο και οικογενειακό χώρο. Η βία έχει αυξηθεί συνδεδεμένη με τα ναρκωτικά και την απόρριψη των θεσμών, όπως η Αστυνομία ή η Παιδεία. Θυμάμαι ότι όταν πρωτογνώρισα τη Γαλλία, πάνω από 50 χρόνια τώρα, μου έκανε φοβερή εντύπωση η έλλειψη θρησκευτικής αναφοράς. Ούτε θρησκευτικές παρελάσεις στον δρόμο, ούτε σταυρούς, ούτε εικόνες στον δημόσιο χώρο όπως στα δικαστήρια, σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες. Για τη θρησκεία δεν μιλούσε κανείς, ήταν ένα τελείως προσωπικό θέμα. Το θρησκευτικό στοιχείο ήταν παρών μόνο με το χριστουγεννιάτικο φολκλόρ. Τώρα δεν υπάρχει ημέρα χωρίς να γίνει λόγος για τα σχολεία και για τις δημόσιες υπηρεσίες όπου ο μεταναστευτικός πληθυσμός προσπαθεί με κάθε μέσον να δηλώσει και να επιβάλει δημοσίως την πίστη του. Ακόμα και στα σχολεία οι γονείς θέλουν να επιλέγουν τα μαθήματα που θα παρακολουθούν τα κορίτσια τους με γνώμονα τις θρησκευτικές και οικογενειακές παραδόσεις του τόπου προέλευσης. Αναφέρω επίσης, ότι δεν βλέπουμε πια χριστουγεννιάτικες φάτνες σε εξωτερικούς χώρους και ότι το Πάσχα η αστυνομία περιπολεί έξω από τις εκκλησίες. Οι συναγωγές φρουρούνται όλο το εικοσιτετράωρο (σημειώνω ότι η Γαλλία έχει τον μεγαλύτερο εβραϊκό πληθυσμό της Ευρώπης).
Στο τελευταίο ταξίδι στην Ελλάδα με τον σύλλογό μου, τον Μάιο μήνα, οι Γάλλοι έδειξαν έκπληξη για την ομοιογένεια του ελληνικού πληθυσμού. Δεν είδαν ανθρώπους να κυκλοφορούν στον δρόμο με σκισμένα ρούχα, αλυσίδες, τατουάζ, κελεμπίες, μαντήλες, φερετζέδες…
Εκείνο που γενικά μπορώ να πω για τους Γάλλους είναι η μετριοφροσύνη και η ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής. Δεν καυχιόνται για σπουδές, θέσεις, ταξίδια, περιουσία. Οι γονείς δεν διστάζουν να μιλήσουν για τα προβλήματα των παιδιών τους ή για τις άσχημες σχολικές επιδόσεις τους. Είναι μία κοινωνία που δεν επιζητεί να εντυπωσιάσει, αντίθετα με την ελληνική κοινωνία.

Και λίγα λόγια ακόμη…
Ας τελειώσω αυτό το ερωτηματολόγιο με τον Βόλο, την πρώτη, τη μεγάλη πατρίδα.
Τι όμορφη η λέξη «πατριδογνωσία» που χρησιμοποιούσαμε στο δημοτικό σχολείο !
Ο Βόλος είναι η πατρίδα τής καρδιάς μου και μιλώ γι’ αυτόν σε όλους τους Γάλλους φίλους και γνωστούς μου. Και όταν έρχομαι εδώ είναι σαν να μην έχω φύγει ποτέ, σαν να ήμουν πάντα εδώ. Οι πραγματικές φιλίες παραμένουν παρόλα τα χρόνια που πέρασαν. Απευθύνω πάντα ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτούς που με θυμούνται ακόμη.