Του Εμμανουήλ Μάριου Οικονόμου*
Η ένταξη του γαλλικής προελεύσεως μαχητικού Rafale στην υπηρεσία της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) θα συμβάλει σημαντικά στην ποιοτική αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της. Σε προηγούμενο φύλλο («ΘΕΣΣΑΛΙΑ» 28/02/21) αναφερθήκαμε στην οικονομική παράμετρο της αγοράς τους. Εδώ αναφερόμαστε με συντομία στην επιχειρησιακή.
To Dassault Rafale στη διαμόρφωση F3R προσφέρει ποιοτική αναβάθμιση στο οπλοστάσιο της ΠΑ για μια σειρά από λόγους. Αναφερόμαστε εδώ στους σημαντικότερους.
Πρώτον, υπερέχει έναντι όλων των τύπων που επί του παρόντος χρησιμοποιεί τόσο η Ελλάδα, όσο και η Τουρκία αναφορικά με το ραντάρ του. Το ραντάρ RBE2 είναι τύπου ενεργητικής ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), παρέχει πολύ υψηλότερες δυνατότητες ανίχνευσης εχθρικών στόχων και φυσικά διαθέτει μεγάλη ακτίνα σάρωσης για ανίχνευση αεροσκαφών σε μεγάλες αποστάσεις. Ο μέγιστος αριθμός εναέριων στόχων που μπορεί να παρακολουθήσει ταυτόχρονα είναι 40, ενώ ο αριθμός εναέριων στόχων που μπορεί να εμπλέξει ταυτόχρονα είναι 8. Εκτιμάται ότι το ραντάρ έχει μέγιστο εύρος σάρωσης περίπου 200 χλμ. Επομένως, μέχρι τη στιγμή της ολοκλήρωσης της αναβάθμισης των ελληνικών F-16 στη διαμόρφωση Viper που επίσης θα διαθέτουν πολύ προηγμένο ραντάρ τύπου AESA, το Rafale αναμένεται να προσφέρει σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες στην ΠΑ. Επίσης το ηλεκτρομαγνητικό ίχνος που εκπέμπει το ραντάρ ενός Rafale σε εχθρικά ραντάρ είναι χαμηλότερο του F-16C/D, το οποίο σημαίνει πως είναι πολύ πιο δύσκολο να εγκλωβιστεί ένα Rafale είτε από τουρκικό F-16.
Δεύτερον και συναφές με τα ανωτέρω, είναι το ότι ούτως ή άλλως η σχεδιαστική σιλουέτα του Rafale έχει στοιχεία χαμηλής παρατηρισιμότητας (stealth). Με άλλα λόγια το ηλεκτρομαγνητικό ίχνος ενός Rafale στα ραντάρ ενός τουρκικού F-16 θα είναι πολύ μικρότερο και αυτό αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τον χειριστή του Rafale ώστε να δει πρώτος το εχθρικό μαχητικό και να βάλει πρώτος εναντίον του.
Τρίτον, τα Rafale της ΠΑ θα μπορούν να κάνουν χρήση του μεγάλης ακτίνας πυραύλου αέρος-αέρος τύπου Meteor. Επειδή προφανώς μιλάμε για ευαίσθητες τεχνικές πληροφορίες, δεν υπάρχει «επίσημη» ενημέρωση από τον κατασκευαστή, την ευρωπαϊκή πολυεθνική MBDA αναφορικά με το πραγματικό βεληνεκές του, πάντως από ότι πιστεύεται, αυτό υπερβαίνει ίσως και κατά πολύ το βεληνεκές των 160 χιλιομέτρων των νέας γενιάς αμερικανικών πυραύλων αέρος-αέρος AIM-120D. Με τα παρόντα δεδομένα ο Meteor δεν διατίθεται στην τουρκική πολεμική αεροπορία. Αυτό δημιουργεί μεγάλο ποιοτικό πλεονέκτημα για την ελληνική αεροπορία. Ο Meteor είναι πύραυλος «υπερευελιξίας» υψηλότατης ταχύτητας 4 μαχ (περίπου 5.000 χλμ./ώρα).
Ο Meteor διαθέτει επίσης πολύ μεγάλη NEZ (ζώνη μη διαφυγής – no escape zone), 60 χιλιομέτρων, ίσως και παραπάνω, δηλαδή, ακόμη κι αν το εχθρικό αεροσκάφος-θήραμα του Rafale αρχίσει να εκτελεί μανούβρες και ελιγμούς με πολλά g, ότι και να κάνει, ο Meteor θα έχει πάλι αρκετά καύσιμα για να προλάβει τον στόχο και να τον καταρρίψει. Εννοείται ότι πέρα από τα μαχητικά αεροσκάφη τύπου F-16 που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της τουρκικής αεροπορίας, ο Meteor φυσικά θα μπορεί να πλήξει, ακόμη πιο εύκολα, τα τουρκικά F-4 καθώς και αεροσκάφη αρκετά μεγαλύτερου ίχνους στα ραντάρ, όπως ιπτάμενα ραντάρ και τάνκερ αλλά και μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη.
Τέταρτον, το Rafale στην κοιλιά του διαθέτει 14 πυλώνες που σημαίνει ότι μπορεί (θεωρητικά) να εξοπλιστεί με 14 πυραύλους meteor. Ακόμη και αν σε ένα πιο ρεαλιστικό επιχειρησιακό σενάριο υποθέσουμε ότι μπορεί να φέρει 10-12 Meteor, μια πεντάδα rafale θα μπορούσε να εξαπολύσει περί τους 50-60 πυραύλους μακράς ακτίνας και να εξουδετερώσει-καταρρίψει άμεσα ένα μεγάλο αριθμό τουρκικών μαχητικών που θα μπορούσαν να επιχειρούν διάφορα σύνθετα σενάρια συνδυασμένων επιχειρήσεων (COMAO) στον εναέριο χώρο του Αιγαίου και μεταξύ Αιγαίου και Κύπρου με ορόσημο το στρατηγικής σημασίας Καστελόριζο.
Πέμπτον, το Rafale διαθέτει δύο κινητήρες υψηλής ώσης (προωστικής δύναμης) SCECMA M88-2 με συνολική ωθητική δύναμη 22.000 λιβρών που του επιτρέπουν, αν χρειαστεί να εμπλακεί σε κλειστή αερομαχία (dogfight), δηλαδή σε κατάσταση όπου τα δυο αεροπλάνα να είναι σε πολύ κοντινή απόσταση το ένα από το άλλο επιχειρώντας απότομους και επικίνδυνους ελιγμούς. Σε αυτό το πλαίσιο το Rafale δύναται να αναπτύξει μεγάλη ικανότητα ελιγμών που ενισχύεται σημαντικά από τη μορφή του κύριων πτερυγίων του (πτέρυγα «Δέλτα»), αλλά και των μικρών πρόσθιων πτερυγίων ελιγμών (canards) που διαθέτει.
Επιπλέον, οι κινητήρες του Rafale διαθέτουν δυνατότητα υπερηχητικής πτήσης (supercruise) και μετάκαυσης (afterburner) και αυτά είναι ακόμη δυο ποιοτικά στοιχεία σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Μέσω της μετάκαυσης επιτυγχάνεται αύξηση της ταχύτητας του αεροσκάφους και αύξηση της προωστικής του δύναμης.
Έκτον, ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι στο μέλλον το Rafale θα μπορεί να διασυνδεθεί άμεσα με το μη επανδρωμένο αεροσκάφος (τύπου UCAV) nEUROn. Το συγκεκριμένο εναέριο μέσο βρίσκεται υπό ανάπτυξη, αποτελεί ένα πολυεθνικό πρόγραμμα και ο κύριος ανάδοχος ανάπτυξής του είναι η Dassault, η ίδια εταιρεία που κατασκευάζει το Rafale. Μικρό υποκατασκευαστικό έργο για το nEUROn έχει αναλάβει και η ελληνική εταιρεία ΕΑΒ.
Τι σημαίνει διασύνδεση του nEUROn με το Rafale; Πολύ απλά, ο χειριστής του Rafale μπορεί από το πιλοτήριό του να χειρίζεται ταυτόχρονα και το nEUROn, χρησιμοποιώντας το ως «υποστηρικτικό αεροσκάφος» κατά εχθρικών αεροσκαφών, ή να το καθοδηγεί από μακριά ο ίδιος κατά στόχων επιφανείας. Δηλαδή θα μπορεί ο χειριστής ενός Rafale, να βρίσκεται εκατοντάδες μίλια μακριά από ένα πλοίο ή ένα κτίριο και αντί να επιτεθεί με το Rafale να τηλεκατευθύνει το nEUROn ώστε να εκτελέσει την επίθεση με το δικό του οπλικό φορτίο.
Τέλος, το Rafale θα μπορεί να εξοπλιστεί και να εξαπολύσει πυραύλους μακρού πλήγματος τύπου cruise, SCALP-EG που διαθέτει η ΠΑ. Η ΠΑ διαθέτει 90 SCALP-EG που μπορούν να πλήξουν, με μεγάλη πιθανότητα επιτυχίας, κρίσιμους στρατηγικούς στόχους βαθιά στην ενδοχώρα της Τουρκίας (στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σταθμούς ραντάρ, γέφυρες, δημόσια κτίρια, φράγματα, διυλιστήρια, ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες κ.λπ.).
Έτσι το στρατηγικό όπλο SCALP-EG, που ταυτόχρονα αποτελεί και ένα ψυχολογικό όπλο ουσιαστικής αποτροπής, το οποίο μέχρι τώρα μπορούσαν να εξαπολύσουν μόνο τα MIRAGE 2000-5 της ΠΑ, θα μπορεί τώρα να αξιοποιηθεί και από τα ελληνικά Rafale.
Και δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι για την υπογραφή της σύμβασης προμήθειας για την απόκτηση των 90 SCALP-EG, στις αρχές του 2000, αυτού του σημαντικού μέσου αποτροπής της χώρας μας, η τότε ηγεσία του ΥΠΕΘΑ έλαβε υπόψη της την πρόταση που είχε γίνει από τον (τώρα) ομότιμο καθηγητή του Τμήματός μας, των Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Νίκο Κυριαζή, στο πλαίσιο της μελέτης που είχε υποβάλει για το ελληνικό σύστημα C4I και η οποία, μεταξύ άλλων, περιλάμβανε ως επιτακτική την προμήθεια των SCALP-EG.
*διδάκτορα και διδάσκοντα του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας