Της
Λέλας Χατζηβασίλογλου,
προέδρου Περιηγητικής
Λέσχης Βόλου
Ξημέρωμα Δευτέρας 27 Ιουνίου αναχωρούμε από το Δημαρχείο της πόλης μας στις 5.30 το πρωί, χαρούμενοι μετά από πολύ καιρό εγκλεισμού να εξερευνήσουμε, να γνωρίσουμε, να γευτούμε αυτό το κομμάτι της ελληνικής γης, το άγνωστο σε πολλούς, το σκληροτράχηλο, αλλά και γεμάτο ιστορία.
Μισή ώρα αργότερα ο λαμπρός, μεγάλος, πορτοκαλί δίσκος του ήλιου ξεπρόβαλε, για να προσθέσει χαρά στην ήδη καλή μας διάθεση με τη μεγαλοπρέπειά του. Μεσημέρι και πατάμε στον πρώτο σταθμό μας επί της Γης της Ελιάς, στο παραθαλάσσιο, κουκλίστικο Γύθειο (ετυμολογικά, «Γη των Θεών»). Ιστορική κωμόπολη 4.000 κατοίκων στη νότια Πελοπόννησο, χτισμένη αμφιθεατρικά, αποτελεί το κυριότερο λιμάνι του Λακωνικού κόλπου και το δεύτερο της νότιας Πελοποννήσου μετά την Καλαμάτα. Η νότια άκρη του ενώνεται μέσω μικρού προβλήτα με ένα μικρό νησί, την αρχαία Κρανάη ή Μαραθονήσι όπου βρίσκεται ο πύργος Τζανετάκη, ο οκτάγωνος φάρος της Κρανάης και ο μικρός ναός του Αγίου Πέτρου. Σύμφωνα με τον γεωγράφο του 2ου αιώνα μ.Χ. Παυσανία, ο Πάρις πέρασε στο Γύθειο την πρώτη του νύχτα με την Ωραία Ελένη ύστερα από την αρπαγή της. Ασφαλέστατο λιμάνι βρισκόμενο σε εμπορικά πολύ πλεονεκτική θέση, είναι δυστυχώς αβαθές με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προσδέσουν σε αυτό μεγαλύτερα εμπορικά και τουριστικά πλοία. Στον κοντινό όρμο Βαλτάκι είναι προσαραγμένο το «Κόκκινο Ναυάγιο της Λακωνίας», ένα πλοίο ναυπηγημένο το 1950, το οποίο ναυάγησε τον Δεκέμβριο του 1981 και τώρα είναι πόλος έλξης τουριστών.
Νωρίς το απόγευμα είμαστε στον προορισμό μας στην Αρεόπολη και καταλύουμε στο ξενοδοχείο μας, ένα σύγχρονο πετρόκτιστο οίκημα (Πύργος Μαΐνη) που διατηρεί, όμως, το ύφος των πετρόκτιστων πύργων της Μάνης, με την πίσω αυλή να έχει πισίνες, αλλά και πολλά λουλούδια και έναν καταπληκτικό μπαξέ με όλα τα λαχανικά του καλοκαιριού. Η Αρεόπολη σε υψόμετρο 256 μέτρων με 888 μόνιμους κατοίκους έχει κριθεί διατηρητέος οικισμός και δεσπόζει πάνω από το επίνειό της, Λιμένι. Η περιοχή παράγει εκλεκτό ελαιόλαδο και έχει αξιόλογη κτηνοτροφία. Είναι η πατρίδα των Μαυρομιχαλέων και επί Τουρκοκρατίας διατήρησε την ανεξαρτησία της. Η ονομασία της οφείλεται στον Άρη, θεό του πολέμου κατά την ελληνική μυθολογία ή στους αέρηδες της περιοχής που φυσούν όλο τον χρόνο. Επισκεφθήκαμε τη μητρόπολη της Αρεόπολης, τον ναό των Ταξιαρχών (τέλη 18ου αιώνα) στην ιστορική πλατεία όπου ύψωσαν τη σημαία της εθνεγερσίας στις 17 Μαρτίου 1821, με σημαντικό γλυπτό τέμπλο και εξαίρετο λιθανάγλυφο διάκοσμο. Το εντυπωσιακό πολυώροφο καμπαναριό (1836) αποτελεί σήμα όλης της πόλης. Στο κέντρο της Αρεόπολης βρίσκονται ο διπλός ναός της Παναγίας και του Αγίου Χαραλάμπους, οι οποίοι εξωτερικά είναι δύο ναοί, εσωτερικά, όμως, επικοινωνούν.
Το πρωί της Τρίτης 28 Ιουνίου μας βρίσκει καθ’ οδόν για το σπήλαιο Δυρού, γνωστό από το 1900, με μήκος 1.600 μέτρα και μέγιστο βάθος 100 μέτρα που προσφέρει μία πανδαισία σταλακτιτών και σταλαγμιτών. Στην περιοχή δεσπόζει το μπρούτζινο άγαλμα της Μανιάτισσας με το δρεπάνι. Συνεχίζουμε για τον Γερολιμένα (ετυμολογικά «Ιερός Λιμήν»), έναν όμορφο, ήσυχο όρμο όπου γευτήκαμε τοπικά γλυκά κουταλιού. Επόμενος σταθμός η Βάθεια, η κορυφαία καστροπολιτεία της Μάνης. Στην καρδιά της Λακωνικής Μάνης, στο νότιο άκρο του ακρωτηρίου Ταίναρο, η Βάθεια αντιστέκεται σθεναρά στο πέρασμα του χρόνου προσφέροντας ένα ταξίδι σε εποχές όταν οι κάτοικοί της αμύνονταν τους επίδοξους εισβολείς, οχυρωμένοι στα επιβλητικά οχυρωματικά πυργόσπιτά της. Ένας οικισμός με μόλις 10 μόνιμους κατοίκους σήμερα, αλλά ο πιο φωτογραφισμένος σε ολόκληρη τη λακωνική Μάνη. Μόλις δύο χιλιόμετρα από τη θάλασσα, αλλά χτισμένος στην κορυφή ενός λόφου προσφέρει μοναδική θέα προς τη Μεσόγειο θάλασσα. Ολόκληρος ο οικισμός αποτελεί μνημείο της αρχιτεκτονικής παράδοσης της ευρύτερης περιοχής κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, περίοδο κατά την οποία κτίστηκαν οι περισσότεροι πύργοι της Βάθειας, οι οποίοι είναι μοναδικά δείγματα λαϊκής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Τα γνωστά πλέον πυργόσπιτα είναι διώροφα ή τριώροφα πέτρινα κτίσματα, τα οποία διαθέτουν πολύ μικρά και χαρακτηριστικά παράθυρα. Αυτά χρησίμευαν κυρίως ως πολεμίστρες, πίσω από τις οποίες οι κάτοικοι και υπερασπιστές του πύργου και της περιοχής οχυρώνονταν ενάντια σε εισβολείς όπως οι Τούρκοι ή ακόμη και οι πειρατές. Επιπλέον αρκετά διέθεταν και ζεματίστρες για την αποτροπή εισόδου από την πόρτα του πύργου. Η παρουσία τέτοιων πύργων σε μικρή απόσταση μεταξύ τους δημιουργούσε ένα απόρθητο τείχος προστασίας, το οποίο με τον καιρό αποτέλεσε το φόβητρο κάθε επίδοξου κατακτητή. Γευματίζουμε στο Πόρτο Κάγιο, ένα μικρό ήσυχο χωριό που ζει από τον τουρισμό.
Επόμενος σταθμός μας η πανέμορφη Καρδαμύλη, το «διαμάντι της Μεσσηνίας», στα πόδια του Ταΰγετου. Μια καστροπολιτεία πετρόκτιστη με κεραμιδένιες σκεπές. Ο παράδεισος της Ελλάδας βρίσκεται στη Μεσσηνιακή Μάνη. Ο Μαρσέλ Προυστ έλεγε ότι οι μόνοι αληθινοί παράδεισοι είναι αυτοί που έχουν χαθεί, αλλά μάλλον το είπε επειδή πιθανότατα δεν είχε περάσει από την Καρδαμύλη. Είναι ο τόπος που έχει εμπνεύσει και τον Βρετανό συγγραφέα Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο οποίος ερωτεύτηκε το μέρος, εγκαταστάθηκε στο χωριό Καλαμίτσι, και δώρισε το σπίτι του στο μουσείο Μπενάκη γράφοντας μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του (2011). Το σπίτι του είναι επισκέψιμο. Με πετρόκτιστα σοκάκια, σπίτια σαν μικρογραφίες πύργων, ανθισμένες αυλές με μπουκαμβίλιες και κόκκινα γεράνια, σημεία με ειδυλλιακή θέα, γραφικά παλιά ταβερνάκια, ένα λιμανάκι ιδανικό για βόλτες και ατμοσφαιρικά μαγαζάκια, αυτός ο προορισμός είναι η επιτομή των ποιοτικών διακοπών. Το όνομά της προέρχεται από τα πολλά κάρδαμα που υπήρχαν στην περιοχή και αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου ως η πρώτη από τις επτά ευνομούμενες και καλώς κατοικούμενες πόλεις. Στην Καρδαμύλη κατέφυγαν πρόσφυγες από το Μυστρά μετά την καταστροφή του το 1460, οι οποίοι κατοικούσαν σε σπηλιές αποκαλούμενοι «τρουπάκηδες», ενώ σ’ αυτήν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μαζί με Μανιάτες οπλαρχηγούς σχεδίασαν την Επανάσταση του 1821.
Η Τετάρτη 29 Ιουνίου μας βρίσκει να εξερευνούμε την ανατολική ακτή του Μεσσηνιακού κόλπου, ξεκινώντας από έναν ακόμη πετρόκτιστο παραθαλάσσιο οικισμό, το επίνειο της Αρεόπολης Λιμένι. Πανέμορφος και παραδοσιακός οικισμός που αξίζει να επισκεφθεί κανείς έστω μία φορά στη ζωή του. Μια λωρίδα επίγειου παραδείσου με πέτρινα σπίτια πάνω στο νερό. Θαυμάσαμε το παλάτι του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τοπικού άρχοντα και στρατιωτικού ηγέτη κατά την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης της Ανεξαρτησίας, με τον τετραώροφο πύργο του και τα τοξωτά ανοίγματά του που μαρτυρούν την αίγλη της εποχής. Το παλάτι είχε σημαντικό ρόλο κατά τους επαναστατικούς και μετεπαναστατικούς χρόνους, ενώ στην περιοχή βρίσκεται ο τάφος και η προτομή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Περνάμε τον παραδοσιακό γραφικό οικισμό της έξω Μάνης, Οίτυλο, με 200 περίπου κατοίκους σε υψόμετρο 237 μέτρων. Ιστορικά οι Μανιάτες αναδείχτηκαν σε εξαιρετικής αγριότητας πειρατές και τον 18ο αιώνα η Μάνη ζούσε αποκλειστικά από τις πειρατικές επιδρομές. Έτσι το Οίτυλο συνήθιζαν να το ονομάζουν «Μεγάλο Αλγέρι» γιατί στα παζάρια του πραγματοποιούνταν αγοραπωλησίες λάφυρων, αλλά και δούλων. Η συμβολή των Μανιατών κατοίκων του Οιτύλου στα Ορλωφικά του 1770 και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν σημαντική.
Προσπερνάμε το Καραβοστάσι, μικρό λιμανάκι και παραθαλάσσιος οικισμός με 80 κατοίκους και σταματάμε για γεύμα στην πανέμορφη παραλία της Στούπας. Το νεόδμητο χωριουδάκι που εξελίχθηκε με γρήγορο ρυθμό σε φημισμένο τουριστικό θέρετρο χτισμένο στους πρόποδες του Ταΰγετου σε μια κατάφυτη από ελαιώνες περιοχή, αποτελεί σήμερα το πιο ανεπτυγμένο τουριστικά χωριό ολόκληρου του νομού Μεσσηνίας. Στη συνέχεια ξαναγυρίζουμε στο Γύθειο για μια νυχτερινή επίσκεψη, προτού πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής για τον Βόλο την επόμενη μέρα Πέμπτη 30 Ιουνίου.
Όλα τα παραπάνω δεν θα μπορούσαμε να τα γνωρίσουμε τόσο καλά χωρίς τη βοήθεια του Μανιάτη εκδότη κυρίου Γιώργου Δημακόγιαννη, ο οποίος αγαπάει τόσο πολύ τον τόπο του που παρ’ όλο που δεν είναι επαγγελματίας ξεναγός βρέθηκε μαζί μας για δύο μέρες από το πρωί μέχρι τη νύχτα εξηγώντας μας όλα όσα βλέπαμε. Ευχαριστούμε τόσο τον κ. Δημακόγιαννη, όσο και τον κ. Νίκο Βισβίκη του τοπικού VIS Travel, ο οποίος ανέλαβε την υλοποίηση των λεπτομερειών του ταξιδιού σε σύμπραξη με την Περιηγητική Λέσχη Βόλου, μετά από ώρες συζητήσεων και κοινού σχεδιασμού.