Του Πάνου Σταυρόπουλου
Οι χρονιές 2020 και 2021 θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη των ανθρώπων, στα σχολικά βιβλία, όπως τόσες άλλες που δοκίμασαν την ανθρωπότητα και την έφτασαν στα όριά της. Κανείς από εμάς δεν περίμενε, όταν έβλεπε αντίστοιχα σενάρια σε σειρές και ταινίες, πως θα γίνουμε πρωταγωνιστές σε ένα πραγματικό και φρικιαστικό σενάριο.
Μέσα σε όλο αυτό το τοπίο της πανδημίας, όπου δοκιμάστηκαν η ιατρική, η παγκοσμιοποίηση, η βιοηθική, οι υγειονομικές πολιτικές των κρατών, είχαμε κρίση και σφοδρές αλλαγές και στο εργασιακό τοπίο. Επαγγελματίες που έφτασαν στο χείλος της καταστροφής, αφού σταμάτησαν οι δραστηριότητές τους για πολλούς μήνες, και επαγγελματίες που μπόρεσαν και εκμεταλλεύτηκαν την πανδημία και την έκαναν ευκαιρία. Το σίγουρο είναι πως τίποτα δεν θα είναι το ίδιο σε πολλούς εργασιακούς τομείς μετά την πανδημία. Το μέλλον είτε ήταν εδώ και απλά αναδείχθηκε είτε ήρθε νωρίτερα λόγω της υγειονομικής κρίσης. Νέα εργασιακά ήθη προέκυψαν, νέες ειδικότητες και εργασιακοί τομείς φαντάζουν πιο ελκυστικοί στο μέλλον λόγω της πανδημίας και των συνεπειών της.
Ψηφιακοί νομάδες
Ψηφιακοί νομάδες ονομάζονται όσοι μπορούν να εργάζονται απομακρυσμένα, από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Μπορεί να είναι υπάλληλοι κάποιας εταιρείας ή αυτοαπασχολούμενοι. Οι περισσότεροι απασχολούνται σε «δημιουργικά» επαγγέλματα (μόδα, τέχνες, σχεδιασμός ιστοσελίδων, συγγραφείς κ.λπ.), αλλά χώροι όπως η πληροφορική και το μάρκετινγκ μετέχουν όλο και περισσότερο.
Ψηφιακοί νομάδες υπήρχαν και πριν την πανδημία, αλλά πιο περιορισμένα σε σχέση με αυτό που θα αντικρίσουμε τα επόμενα χρόνια. Πλέον οι εταιρείες δεν έχουν δισταγμό σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εξ αποστάσεως εργασίας. Έτσι, περιμένουμε τεράστια αύξηση των εργαζόμενων, οι οποίοι θα εργάζονται από το σπίτι τους ή από τον τόπο που θα έχουν επιλέξει να ζουν. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσες ευκαιρίες ανοίγονται για νέους και όχι μόνο, οι οποίοι μπορεί να ζουν σε χώρες που οι προοπτικές δεν φαντάζουν ευοίωνες. Όσοι ασχολούνται με την πληροφορική ή μπορούν να εργαστούν μέσω αυτής, με το μάρκετινγκ και τις οικονομικές δραστηριότητες, με video editing ή σχεδιασμό, με συγγραφή, με ανάλυση δεδομένων και πόσα ακόμη, αναζητούν εργασία κυριολεκτικά σε όλον τον κόσμο. Ήδη οι κυβερνήσεις διαφόρων χωρών -συγκαταλεγόμενης και της δικής μας- προσπαθούν να προσελκύσουν τους ψηφιακούς νομάδες μέσα από φορολογικά και όχι μόνο κίνητρα. Μπορούμε εύκολα να συνειδητοποιήσουμε τις αλλαγές που θα φέρει η εξ αποστάσεως εργασία στον τρόπο ζωής, το κύμα αποκέντρωσης από τα μεγάλα αστικά κέντρα, αφού οι νομάδες θα επιλέγουν πιο ανθρώπινες συνθήκες, τη μεταφορά των γραφείων των εταιρειών σε μικρότερες εγκαταστάσεις, αφού οι τεράστιοι χώροι δεν θα είναι πλέον απαραίτητοι.
Επαγγελματικοί τομείς
που ευνοήθηκαν ή θα ευνοηθούν
Αν και ο τουρισμός, η εστίαση, το λιανεμπόριο χτυπήθηκαν βάναυσα από την πανδημία και τις παρενέργειές της, άλλοι τομείς ευνοήθηκαν ανέλπιστα γι’ αυτούς.
Ηλεκτρονικό εμπόριο – Logistics
Αν κάποιοι αντιστέκονταν στις ηλεκτρονικές αγορές πριν την πανδημία, υπέκυψαν αμαχητί κατά τη διάρκειά της. Οι παγκόσμιες ηλεκτρονικές πωλήσεις εκτινάχθηκαν, φέρνοντας τα επαγγέλματα που ασχολούνται με το ηλεκτρονικό εμπόριο και τα logistics στην πρώτη γραμμή.
Ψηφιακό μάρκετινγκ
Το ψηφιακό μάρκετινγκ είναι ένας όρος «ομπρέλα», που συμπεριλαμβάνει όλες τις προωθητικές ενέργειες για προϊόντα ή υπηρεσίες μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας. Προφανώς, δεν είναι ένας όρος που προέκυψε λόγω της πανδημίας, αλλά σίγουρα ευνοήθηκε, αφού δισεκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη μας εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους παραδόθηκαν στα ψηφιακά μέσα και τις διαφημίσεις, κάτι που δεν θα μπορούσε να το φανταστεί ούτε στο πιο τρελό του όνειρο ένας επαγγελματίας του μάρκετινγκ τα προηγούμενα χρόνια.
Τηλεκπαίδευση
Μέσα σε λίγες μέρες στην ιδιωτική εκπαίδευση και με μικρή καθυστέρηση στη δημόσια, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπήκε έντονα στη ζωή των μαθητών, καθηγητών και εν γένει της ελληνικής οικογένειας. WebEx, zoom, skype και τόσες άλλες πλατφόρμες άγνωστες στους περισσότερους, αντικατέστησαν τη σχολική αίθουσα. Η τηλεκπαίδευση ήταν πάντα στις έρευνες για τους επαγγελματικούς χώρους με προοπτικές στο μέλλον, αλλά λόγω του εγκλωβισμού μπήκε γρηγορότερα στη ζωή μας. Παιδιά, φοιτητές, ενήλικες θα συνεχίσουν πλέον να μαθαίνουν, να παρακολουθούν σεμινάρια, να αποκτούν δεξιότητες μέσω του διαδικτύου. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί και οι πληροφορικοί της εκπαίδευσης που θα τολμήσουν να καινοτομήσουν και να ανταποκριθούν στις ανάγκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, θα έχουν λαμπρή πορεία.
Υγειονομική περίθαλψη
Όλες οι έρευνες τα τελευταία χρόνια έδειχναν πως τα επαγγέλματα που ασχολούνται με την υγεία του ανθρώπου θα έχουν άνθιση, αφού ο μέσος όρος ζωής έχει αυξηθεί και η περίθαλψη των ηλικιωμένων θα είναι απαραίτητη. Η πανδημία έκανε νωρίτερα ορατή την ανάγκη για υγειονομικό προσωπικό σε κάθε δομή της δημόσιας υγείας, αφού αυτή είναι που στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Νοσηλευτές, υγειονομικό προσωπικό εξειδικευμένο στη διαχείριση κρίσεων, τεχνολόγοι ιατρικών εργαστηρίων και εννοείται γιατροί, βιολόγοι και φαρμακοποιοί στάθηκαν και θα σταθούν στην πρώτη γραμμή τόσο στην περίθαλψη, όσο και στην εύρεση λύσης.
Ψυχική υγεία
Είναι σίγουρο πως αν υπάρχει ένας τομέας που δεν μπορούμε ακόμα να εκτιμήσουμε τις συνέπειες της πανδημίας, είναι αυτός της ψυχικής υγείας. Άνθρωποι μόνοι τους που εγκλωβίστηκαν σε μικρά διαμερίσματα στα μεγάλα αστικά κέντρα, γονείς ηλικιωμένοι που έκαναν για πολλούς μήνες να δουν παιδιά και εγγόνια, μικρά παιδιά και έφηβοι που σταμάτησαν σχολεία και δραστηριότητες και «κόλλησαν» μπροστά σε μια οθόνη με τις ευλογίες γονέων και πολιτείας. Όλα αυτά είναι σίγουρο πως έχουν επιβαρύνει τη ψυχική υγεία όλων μας και επαγγέλματα όπως αυτό του ψυχιάτρου, του ψυχολόγου και του κοινωνικού λειτουργού θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή.
Νέες τεχνολογίες και πληροφορική
Προφανώς, δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να μπορεί να προβλέψει τις προοπτικές που ανοίγονται για τον τομέα της Τεχνολογίας και της Πληροφορικής. Έτσι και αλλιώς το μέλλον αυτό ήταν προδιαγεγραμμένο πριν την πανδημία. Πλέον, όμως, λόγω της παγκόσμιας αυτής κρίσης, όλη η διαδικασία επιταχύνθηκε δραματικά. Δεν θα υπάρχει επάγγελμα, ανθρώπινη δραστηριότητα, χώρος κατοικίας ή εργασίας που δεν θα χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη, ρομπότ, ειδικά λογισμικά. Οι δυσκολίες στη μετακίνηση ανάμεσα σε χώρες, η ανάγκη για συνεχή έλεγχο για κρούσματα σε όλους τους χώρους, η εξ αποστάσεως εργασία, η μεταφορά πολλών δραστηριοτήτων του ανθρώπου σε ψηφιακό περιβάλλον (βλέπε συνέδρια, σεμινάρια, κάθε μορφή εκπαίδευσης), θα καταστήσει απαραίτητους επιστήμονες, όπως ηλεκτρολόγους μηχανικούς, μηχανικούς υπολογιστών, πληροφορικούς, μηχανολόγους μηχανικούς, μηχανικούς βιοϊατρικής, μηχανικούς επιστήμης υλικών και πολλούς ακόμα, που θα πρωταγωνιστήσουν στον χώρο της τεχνολογίας.
Κανείς από μας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον και τι θα φέρει μαζί του. Η πανδημία είναι απόδειξη αυτής της θέσης. Μπορούμε, όμως, πάντα να είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε αυτό που έρχεται. Οι δεξιότητες πια είναι το κλειδί που θα μας βοηθήσει να ξεκλειδώσουμε επαγγελματικά το μέλλον. Τα επαγγέλματα θα αλλάξουν, η πανδημία ήδη επιτάχυνε κάποιες διαδικασίες. Αν κοιτάξουμε στο παρελθόν, θα δούμε πως σε όλες τις μεγάλες βιομηχανικές επαναστάσεις επιβίωσαν οι επαγγελματίες που προσαρμόστηκαν στο νέο. Προσαρμοστικότητα, ανθεκτικότητα, ευελιξία, συναισθηματική νοημοσύνη, ψηφιακές δεξιότητες είναι τα απαραίτητα εφόδια του σημερινού νέου, για να επιβιώσει στο δυστοπικό εργασιακό μέλλον που διαφαίνεται πλέον.