Η σύγχρονη «αλληλεγγύη» πουλιέται και αγοράζεται σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς
Του Ντίνου Βαρδάκη, Dipl. Ing, MSc (Econ) UCLouvain & Southampton
Αλληλεγγύη του χθες, κίνημα λαού
Σ’ óλη τη Γη, η αλληλεγγύη ως ανθρωπιστική αξία άλλαξε φύση. Δεν έχει πια τίποτε να κάνει με κείνα τα χρόνια προσφοράς της Εθνικής Αντίστασης. Τότε που ο ελληνικός λαός είχε ξεσηκωθεί κατά βάρβαρων κατακτητών. Πού είναι τα χρόνια εκείνα όπου γυναίκες, άνδρες και παιδιά με πίστη και φλόγα για τη λευτεριά βοηθούσαν τον συνάνθρωπο μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και με τη στήριξη του φτωχού και αγωνιζόμενου κλήρου στα χωριά; Εκείνο το έπος παραμένει ανεξίτηλα χαραγμένο στην καρδιά των Ελλήνων παρόλη τη προσπάθεια λίγων ανιστόρητων, αναθεωρητών πανεπιστημιακών στις ΗΠΑ και στη Θεσσαλονίκη. Στις δύσκολες δεκαετίες των πέτρινων χρόνων που ακολούθησαν, η αλληλεγγύη και η φιλανθρωπία στην Ελλάδα έγιναν τρόπος ζωής, οι αξίες αλτρουιστικές και γενναιόδωρες. Εξελίχθηκαν όμως σταδιακά ως το ηθικό προσωπείο ενός άγριου καπιταλισμού όλο και περισσότερο απάνθρωπου, παγκοσμιοποιημένου, που απαξιώνει κάθε ύπαρξη για το κέρδος.
Αλληλεγγύη του χθες με τον λαó της Μπιάφρας
Ήταν 1968. Μαινόταν ο πόλεμος απόσχισης της χριστιανικής και πλούσιας σε αποθέματα πετρελαίου Μπιάφρας από την πλειοψηφικά μουσουλμανική Ομοσπονδιακή Νιγηρία. Εμφύλιος πόλεμος. Εκτελέσεις αμάχων, βασανισμοί και ακρωτηριασμοί καθημερινά στις ασπρόμαυρες οθόνες μας. Γενοκτονία. Εκεί γεννήθηκαν και πρωτοεμφανίστηκαν γνήσιοι εθελοντές, που το 1971 θα δημιουργούσαν τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα. Mε επικεφαλής έναν Γάλλο γιατρό, oι εθελοντές εργάζονταν αφιλοκερδώς στη ζούγκλα της Μπιάφρας. Στα σχολεία και Πανεπιστήμια του Βελγίου κόβαμε από τη διατροφή μας ένα γεύμα την ημέρα στις καντίνες και φοιτητικές εστίες. Έτσι, φράγκο-φράγκο, μαζεύαμε χρήματα για την αγορά φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού για να βοηθήσουμε τον τότε θρυλικό γιατρό dr. Bernard Kouchner και την ομάδα των ευαισθητοποιημένων γιατρών και νοσοκόμων του να κρατηθούν οι Μπιαφρέζoι στη ζωή και να ακουστεί η κραυγή τους.
Αλληλεγγύη του σήμερα και επαγγελματικές ΜΚΟ
Πέρασε μισός αιώνας. O ισολογισμός το 2018 όλων των ανά τον κόσμο εθνικών παραρτημάτων των Γιατρών χωρίς Σύνορα έφτασε το 1,3 δισ. € σε έσοδα. Άλλα, παρόμοια σωματεία βαφτίστηκαν MKO (Mη Κυβερνητικές Οργανώσεις), μάλλον ειρωνικά. Διότι αποτελούν σήμερα oι περισσότερες ΜΚΟ έναν βραχίονα άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Και με τη βοήθεια συγχρόνων μεθόδων μάρκετινγκ συλλέγουν χρήματα από πολίτες, κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς και «φιλανθρωπικά» ιδρύματα που ανήκουν σε κατόχους του κεφαλαίου. H ανθρωπιστική βοήθεια γέννησε MKO-επιχειρήσεις οι οποίες αντλούν ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού ανθρωπιστικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE) που ανέρχεται σε 900 εκ. € το 2020. Σε μερικές περιπτώσεις, μέλη πολιτικών δυναστειών συμμετέχουν στα διοικητικά συμβούλια των ΜΚΟ και λειτουργούν ως κράχτες επιχορηγήσεων. Αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα, όπου μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη είναι διαπλεκóμενη και σε ΜΚΟ και στην εξαγορά κόκκινων δανείων Ελλήνων πολιτών από αρπαχτικά Ταμεία που εδρεύουν στις ΗΠΑ. Οι ίδιοι πολίτες που τον χειμώνα που μας έρχεται, θα αναζητούν συσσίτια και ανθρωπιστική βοήθεια.
Από τις ΜΚΟ στην πολιτική
Κάποια στελέχη των ΜΚΟ-επιχειρήσεων γίνανε πολιτικοί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έναν Γάλλο υπήκοο είχα συναντήσει στο Xαρτούμ με την τότε ιδιότητά μου του επιτετραμμένου της ΕΕ. Ήταν καλοκαίρι του 1992. Είχε έρθει ο πολιτικός αυτός επίσημη επίσκεψη. Έχοντας επιστρέψει πρόσφατα από μια δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή στο Νότιο Σουδάν, προσπάθησα παρουσία του Γάλλου πρέσβη και με επιχειρήματα να πείσω τον επισκέπτη να σταματήσουν οι πωλήσεις όπλων από τα κράτη-μέλη της ΕΕ στο Σουδάν. Να παρθούν συντονισμένα μέτρα πολιτικών κυρώσεων από σύσσωμες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες κατά της χούντας στο Χαρτούμ. Nα μεσολαβήσει ο ίδιος, ώστε να διευκολύνει ο στρατός του Σουδάν το άνοιγμα διαδρόμων μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας της Ευρώπης και του ΟΗΕ προς τους εξαθλιωμένους Νοτιοσουδανούς. Να καταγγελθούν οι λεηλασίες τροφίμων και φαρμάκων της διεθνής βοήθειας από τους στρατιωτικούς του Χαρτούμ. Να σταματήσει, κατόπιν ανάληψης μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας ειρηνευτικής διαμεσολάβησης, ο εμφύλιος πόλεμος στον Νότο. Μάταιες αποδείχτηκαν οι προσπάθειές μου. Ο φρικτός πόλεμος συνεχίστηκε για άλλα 13 χρόνια. Ο συνομιλητής μου ήταν ο υπουργός Υγείας της Γαλλίας, o dr. Bernard Kouchner.