Η μόρφωση οδηγεί στο αίσθημα του Συν – Πράττω;

Του Γ. Καπουρνιώτη
Ο Σωκράτης ασχολήθηκε ενεργά με τη σημασία της λέξης μόρφωση, αφήνοντας ως παρακαταθήκη μεταξύ άλλων ρήσεών του την εξής: «Η μόρφωση είναι θέμα συμπεριφοράς». Με λίγες μόνο λέξεις κατάφερε να αποτυπώσει το νόημα της μόρφωσης και συνάμα να τη διαφοροποιήσει από την εκπαίδευση, προσδίδοντάς της τη σπουδαιότητα που της αρμόζει. Η μόρφωση επομένως δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην απόκτηση γνώσεων, αλλά αποτελεί μια διαρκή διαδικασία προσωπικής αναζήτησης και βελτίωσης της υφιστάμενης συμπεριφοράς. Κατά συνέπεια μόρφωση σημαίνει πρωτίστως ανθρωπιά! Αρχές και αξίες ζωής. Καθήκον, δικαιοσύνη, αγάπη, ενσυναίσθηση, σεβασμός στη φύση, την αγαθή τροφό, την «κόρη» του Θεού!
Η μόρφωση είναι πνευματικό αγαθό, με πρώτο δάσκαλο αγωγής την οικογένεια! Η ψυχή του μορφωμένου είναι πηγή πλούσιων θετικών αισθημάτων και συναισθημάτων ανθρωπιάς. Αυτή διαμορφώνει αξιοπρεπείς ανθρώπους που μπορούν και συμβιώνουν ειρηνικά, επιδεικνύουν καλή συμπεριφορά προς το περιβάλλον, στοχεύουν το τέλειο και αγωνιούν για την ευτυχία τη δική τους, αλλά και των άλλων συνανθρώπων τους. Είναι προίκα και στολίδι ψυχής που διακρίνει τον άνθρωπο από τα ζώα. Είναι «βιτρίνα» σοφού ανθρώπου, σε αντίθεση με σοφούς που δυστυχώς στερούνται ανθρωπιάς!
Η μόρφωσή μας, εμπλουτισμένη και με τις θείες αρχές και αξίες της Ορθοδοξίας, δημιούργησε τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό μας και μόρφωσε ευσυνείδητους και ευτυχείς πολίτες! Και οι άνθρωποι που ήταν πραγματικά μορφωμένοι, με ευρείς ορίζοντες, με σφαιρική παιδεία, με όραμα και φαντασία, αγαπούσαν πρώτα τον Θεό και μετά τον Άνθρωπο. Αγαπούσαν την Πατρίδα. Είχαν στέρεο κώδικα ηθικών αξιών. Είχαν ιδανικά για τα οποία πολέμησαν μάλιστα. Επομένως, η πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου λειτουργεί ως δίχτυ προστασίας σε εποχές κρίσεων και προστατεύει θεσμούς, εμπνέει σεβασμό, αξιοπρέπεια, αποδοχή. Είναι οπλισμός κατά της παραβατικότητας και της βίας γενικότερα.
Ο αξιοπρεπής μορφωμένος πολίτης δεν εκλιπαρεί, δεν προσκυνάει! Αγωνίζεται για τα δικαιώματά του, αναγνωρίζοντας και τις υποχρεώσεις του. Είναι συνεπής και απολαμβάνει τον σεβασμό της Πολιτείας, περιμένοντας να πράξει και εκείνη το αυτονόητο. Με τον τρόπο ζωής του και των δράσεών του βοηθά την Πολιτεία στο μηδενισμό της διαφθοράς. Η χώρα ευημερεί, όπως και ο πολίτης, γιατί χώρα ευημερούσα με λαό φτωχό και αμόρφωτο είναι λουλούδι χωρίς το άρωμά του, μια βιβλιοθήκη χωρίς τα βιβλία της. Φαίνεται, όμως, πως η μόρφωση δεν είναι πρόοδος. Θεωρείται τροχοπέδη στην «εξέλιξη». Για αυτό η ανθρωπιά περιφρονείται και λοιδορείται. Ίσως γι’ αυτό και απαξιώνονται αρχές και αξίες, περιφρονείται το ηθικό και το δίκαιο, ανθεί η προπαγάνδα και ζούμε συντροφιά με το ψέμα, την κλοπή, τη βία, την παρακμή. «Δεν πάμε όπου βγει!…». Δυστυχώς, αυτό που παρατηρούμε στις μέρες μας είναι ότι δώσαμε μεγάλη σημασία στις οικονομικές αξίες, ο άνθρωπος έγινε homo economicus. Ξεχάσαμε την ολόπλευρη καλλιέργεια της ανθρώπινης προσωπικότητας, αλλά και την κοινωνική και πνευματική ανασυγκρότηση που δημιουργεί Ανθρώπους με Αρετή, ηθικές και πνευματικές αξίες, ενσυναίσθηση, ιδανικά πέραν της ύλης. Ανθρώπους ελεύθερους, per se, με ευρύτητα σκέψης, κριτική σκέψη, υπευθυνότητα, που αγαπούν και τιμούν τη μητρική τους γλώσσα, τη γλώσσα των ποιητών και των αγγέλων. Ανθρώπους που αγαπούν την παράδοση και τον πολιτισμό μας και δεν υποτιμούν οτιδήποτε το ελληνικό.
Το κοινωνικό ιδεώδες που χρειάζεται σήμερα η χώρα είναι η συνεχής προσπάθεια όλων να πλησιάσουμε το «τέλειο» για εμάς και τη χώρα. Χρειαζόμαστε μόρφωση και γνώση. Μισή παιδεία είναι νάρκη στα θεμέλια της χώρας. Η πνευματική καλλιέργεια είναι για την ψυχή όπως η τροφή για το σώμα. Να «αλλάξουμε» και μάλιστα γρήγορα. «Ούτω καιρός» για ανθρώπινα λάθη! Να επιτελούμε το «καθήκον», να σεβόμαστε τους θεσμούς λειτουργίας της χώρας, να νοιαζόμαστε για το δημόσιο συμφέρον, να μη γινόμαστε επίορκοι! Να αναδείξουμε τα θετικά μας ως λαός και την πνευματική μας κληρονομιά. Είναι προϊόν «απόσταξης» της ελληνικής διανόησης και Πατέρων της Ορθοδοξίας. Αυτή ανέδειξε Αγίους και ήρωες, που, δυστυχώς, τις προτομές τους πολλές φορές βανδαλίζουν παραβατικοί συμπολίτες μας! Εδώ μπαίνει η Παιδεία, που στην Ελλάδα πλέον είναι ένα ανέκδοτο. Δείτε με πόση ευκολία χρησιμοποιούνται χαρακτηρισμοί και προσωπικές προσβολές στο δημόσιο λόγο, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στην ίδια τη Βουλή! Αυτοί που δε σέβονται προσωπικότητες, δε σέβονται τη διαφορετική άποψη, έχουν κι από δυο τρία πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά… Ούτε το σχολείο, ούτε το πανεπιστήμιο και δυστυχώς ούτε η οικογένεια μπόρεσαν να τους μορφώσουν.
Περισυλλογή, ζυγοστάθμιση και ευθυγράμμιση χρειαζόμαστε… Το ίδιο και η χώρα! Αξίζουμε περισσότερα… Οι άρχοντες, πολιτικοί, θρησκευτικοί, στρατιωτικοί και άλλοι των θεσμών, πρέπει να διακρίνονται για τις αρετές τους. Η ευγένεια, η ειλικρίνεια, η σεμνότητα, ο σεβασμός, η ηπιότητα, η συναίνεση, είναι αρετές που αν τις διαθέτουν, τότε μπορεί να πάει μπροστά η κοινωνία. Ταυτόχρονα οφείλουν να είναι και παιδαγωγοί και να εξέρχονται αυτής ενδοξότεροι και όχι πλουσιότεροι. Πειραματισμοί δεν ωφελούν, γιατί η πολιτική είναι σαν τον μούστο στο βαρέλι. Μπορεί να γίνει γλυκόπιοτο κρασί, μπορεί όμως και ξύδι. Και τότε… Στην πατρίδα μας όμως, δυστυχώς, ο εμφύλιος δεν άφησε μόνο πόνο και ορφάνια, μπόλιασε, όπως λέει και ο ποιητής, και τις καρδιές με μίσος. Αυτό φταίει γιατί είναι κακός σύμβουλος. Δεν ενώνει, διχάζει. Η ζωή μάς δίδαξε ότι εάν θέλουμε να πορευθούμε μπροστά και να αποφύγουμε τις εμπλοκές, που θα ματαιώσουν τα όνειρά μας και θα ευτελίσουν τους αγώνες μας πρέπει να παραμείνουμε πιστοί στις αρχές και τις αξίες που πήραμε πάνω μας από τους γονείς μας και τους παιδαγωγούς μας. Κατά συνέπεια, άρχοντες και λαός, οφείλουν μαζί να σπρώξουν την άμαξα των ονείρων τους για το καλό της χώρας.