Η μονή Ρογκοβού και το Βικάκι

Του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Διασχίζοντας το δάσος του Γυφτόκαμπου δυο μου γεννήθηκαν επιθυμίες, καθώς ο χρόνος με έπαιρνε να τις ικανοποιήσω, αν και εφόσον.
Εφόσον θα τολμούσα να ανταποκριθώ σε μια υπερβατική για τις περιστάσεις κατάβαση που εξαρτιόταν από διάφορους παράγοντες λαμβάνοντας υπόψη μου τις εγγενείς δυσχέρειες των επιπέδων της.
Η σκέψη μπήκε σε επεξεργασία και αναδιπλώθηκε κάμποσες φορές η επιθυμία, σε όλη τη διαδρομή από το Τσεπέλοβο ίσαμε τη στροφή για τη μονή του Ρογκοβού.
Εκεί ο στοχασμός διασπάστηκε. Τι να τον κάνουμε όμως, στοχασμός είναι αυτός και του οφείλουμε ευγνωμοσύνη, μια και μπορεί ακόμη στις μέρες μας να δημιουργεί τέτοιους είδους εκρήξεις και ανοίγματα.
Στοχάστηκα λοιπόν να κατέβω στο Βικάκι, έως το μικρό στένωμα του ποροφάραγγου. Αλλά ο περιστοχασμός ανοίγοντας πύλες διόδου στο ξαφνικό και το αναπάντεχο διόρθωσε την αρχική σκέψη και την τροποποίησε ως προς το σκέλος της διαδρομής, οδηγώντας στην έξοδο του μικρού φαραγγιού, στο Βικάκι, από την εμπασιά του στη θέση όπου βρίσκεται το Μοναστήρι του Ρογκοβού.

Το μοναστήρι βρίσκεται χωμένο σε μια κρυπτική και απότομη πλαγιά ανάμεσα Τσεπέλοβο και Καπέσοβο.
Μόλις έφτασα στο σημείο στροφής για το μοναστήρι, πήρα τον κατηφορικό δρόμο και μετά από τριακόσια μέτρα γραφικής δασοτυπίας βρέθηκα σε διαπλάτωμα λίγο πριν το μοναστήρι, θεωρώντας το πρόσφορο για να σταθμεύσω.
Συνάμα παρατήρησα ότι στο σημείο εκείνο οι Γιαννιώτικοι φορείς είχαν αξιοποιήσει την προσέγγιση του φαραγγιού, με καλντερίμι, ανηφορικό στην αρχή που βγάζει σε ένα εντυπωσιακό αντιπρανές, με βράχινα αγκωνάρια και πολύεδρες διακλάσεις, πάνω από τον Βίκο. Δίπλα δε από αυτό και λίγο χαμηλότερα τρυπώνει στο δάσος άλλο μονοπάτι που κατηφορίζει προς το φαράγγι.
Ετοιμάστηκα να πάρω αυτή τη δεύτερη στράτα, μέσα από το τραχύ ανάγλυφο των μαυρόπευκων και των διηθητικών σφένδαμων.
Με το που άδραξα τα δυο μπατόν ακούω μια φωνή από το μοναστήρι να μου λέει ότι δεν επιτρέπεται το παρκάρισμα στο σημείο που είχα βάλει το αμάξι, παρότι ήταν μακριά από την είσοδο της μονής.

Πλησίασα τον τοίχο του μοναστηριού, για να δω από πού προέρχεται η φωνή μην ξεχωρίζοντας την πηγή και το σημείο της προέλευσής της.
Η φωνή συνέχιζε να με επιτιμά για την αστοχία της παρουσίας μου, καθώς ήταν μεσημέρι και το μοναστήρι κλειστό για τους επισκέπτες, λόγω ξεκούρασης των μοναχών από το καθημερινό τους προσκυνολόι.
Παρατηρώντας με προσοχή το τειχίο της μονής διέκρινα κάπου ένα υπερυψωμένο μικρό παράθυρο να ανοιγοκλείνει και στράφηκα προς αυτό ζητώντας μια πληροφορία σχετικά με όλα εκείνα τα μπάζα και τα υλικά που είχαν πεταμένα έξω από την εισόδια πύλη του μοναστηριού.
Η φωνή μου απάντησε ότι είναι για πέταμα και περιμένουν φορτηγό από τα Γιάννενα για να τα ξεφορτωθούν.
Τότε είπα της φωνής αν μπορούσα να πάρω μια παλιά μαντεμένια σόμπα που ήταν κι αυτή μεταξύ των υποψήφιων πραγμάτων για πέταμα. Μάλιστα διέπραξα το ατόπημα να ζητήσω τη σόμπα με αποζημίωσή τους.

Η αόρατη φωνή – φωνή των τειχών μου απάντησε αρνητικά, πως το μοναστήρι δεν πουλάει τίποτα κι αν θέλω μπορώ να την παραλάβω, αλλά επειδή είναι πολύ βαριά θα στείλει δυο καλογέρους να τη σηκώσουν και να τη βάλουν στο πορτ-μπαγκάζ του αμαξιού μου.
Αυτό βέβαια έγινε καθώς προηγήθηκε η επιθυμία μου να προσφέρω κάτι στο μοναστήρι και η φωνή υπείκουσα σε κάποιους υπολογισμούς, μου απάντησε να περιμένω.
Πράγματι σε δυο λεπτά εμφανίστηκε ένας νεαρός καλόγερος και ο ίδιος ο ηγούμενος, μεσήλικας, με ωραία γεροντική μορφή που μου συστήθηκε ως γέρων Παΐσιος.
Βοήθησαν κι οι δυο να σηκώσουν τη μεταλλική σόμπα και να την τοποθετήσουν εκεί όπου είχα αδειάσει τον χώρο από τα συμπράκαλά μου.
Αντί να φύγω όμως ζήτησα να προσφέρω κάτι στο μοναστήρι τραβώντας από την τσέπη μου ένα χαρτονόμισμα.
Εκείνος αρνήθηκε, αλλά μόλις είδε το χαρτονόμισμα άνοιξε την πύλη και με οδήγησε στο καθολικό για να ανάψω ένα κερί και να βάλω το χαρτονόμισμα στο παγκάρι.
Έτσι λοιπόν εισήλθα στον άγιο χώρο, τον απαγορευμένο μέχρι πριν λίγο διασχίζοντας τον αυλότοπο μέχρι την είσοδο στο καθολικό του.
Μπήκα διστακτικά στο νάρθηκα και τάχασα από τον πλούτο των αγιογραφιών και των διακοσμήσεων.
Ύστερα διέσχισα το διάδρομο μόνος – μου επέτρεψαν να μπω στον ναό, που ήταν σκοτεινός, σχεδόν ολοσκότεινος – σκοντάφτοντας στο μαρμάρινο κεφαλόσκαλο.
Πέρασα αριστερά του άμβωνα και πήρα δυο – τρεις κλεφτές φωτογραφίες το τέμπλο και τον τρούλο του ναού που ήταν διακοσμημένο με παμπάλαιο σκαλιστό κάσωμα ο πρώτος και υπέροχη ζωγραφική ο δεύτερος.
Βγήκα προσεχτικά και στρίμωξα στη σχισμή του παγκαριού το χαρτονόμισμα.
Ικανοποιήθηκαν οι δυο γέροντες και πρόθυμα μου μετέφεραν πληροφορίες για την ιστορία της μονής.
Ταυτόχρονα άκουσα το νεότερο από αυτούς να τρέχει βιαστικά προς την πύλη, όπου ανοίγοντάς την έβαλε κατσάδα κάποιους ορειβάτες που μόλις είχαν ανέβει από το φαράγγι.
Δεν κατάλαβα για ποιο λόγο τους επιτίμησε.
Εγώ παρέμεινα κι άρχισα τη συζήτηση για το πώς ξαναζωντάνεψε αυτό το σημαντικό κέντρο της ορθοδοξίας με την επανεπάνδρωσή του.
Τους έκαμα και μια ακόμη προσφορά – του Ελληνικού Πανοράματος και ξεφυλλίζοντάς το μου ζήτησαν να τους πω αν είναι θρησκευτικό ή όχι.
Τους απάντησα πως είναι ιστορικό και φυσιολατρικό και τότε αρνήθηκαν να το πάρουν, παρόλο που ξεφυλλίζοντας το είδαν μερικά φωτογραφικά στιγμιότυπα από εκκλησίες και μοναστήρια της Ελλάδας, που περιέχονταν στο τεύχος που τους έδειχνα.
Με ευχαρίστησαν για την προφορά μου στο μοναστήρι, μα κυρίως για την απαλλαγή τους από την παλιά και άχρηστη σόμπα που μπορεί να αποτελεί είδος προς εξαφάνιση, αλλά οι καλογέροι μπροστά στην κοσμική πολυτέλεια των ενεργειακών δεδομένων τη θεώρησαν ως είδος επουσιώδες και για τον λόγο αυτό την είχαν για «ευλογημένο» πέταμα…

*
Η μονή του Ρογκοβού τοποθετείται γεωγραφικά στο μεσοδιάστημα Kαπέσοβου και Τεπέλοβου, και το όνομά της το πήρε πιθανότατα από τη σερβική λέξη Ρογκοβό, που πάει να πει απότομος γκρεμός.
Σύμφωνα με την επικρατούσα παράδοση ιδρύθηκε από την Πουλχερία, αδελφή του αυτοκράτορα Ρωμανού του Αργυρού μεταξύ των ετών 1028 και 1034.
Το καθολικό που επισκέφτηκα είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο του Ιωάννη του Προδρόμου, ανήκει στον τύπο του τετρακιόνιου σταυροειδούς ναού με τρίπλευρους πλάγιους τοίχους. Εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραπτος. Οι τοιχογραφίες που διέκρινα στο υποβλητικό μισοσκόταδο χρονολογούνται από το 1765 κι αποτελούν έργο των Καπεσοβιτών ζωγράφων Αναστασίου Ιωάννη και Γεωργίου.
Ο νάρθηκας τοιχογραφήθηκε αργότερα, γύρω στο 1844 από Δολιανίτες ζωγράφους. Αξιόλογη θεωρείται η εικόνα του Ιωάννη του Προδρόμου.
Εξωτερικά ο χώρος περιβάλλεται από πανύψηλο περίβολο. Εκτός δε από το καθολικό σώζονται σήμερα και δυο ακόμη κτηριακά συγκροτήματα με κελιά και βοηθητικούς χώρους.
Η μονή κατοικείται εδώ και λίγο καιρό – καθώς πριν και για πολλά χρόνια ήταν ερημική – από τον γέροντα Παΐσιο κι έναν ή δυο ακόμη μοναχούς.
*
Και ύστερα από τα καθέκαστα με αυτούς, ξαναπήγα στο μονοπάτι, απόπου άρχιζε την όμορφη περιπέτειά της η διαδρομή, η οποία οδηγεί στον πάτο του φαραγγιού.
Η διαδρομή αυτή ήταν άκρως εντυπωσιακή. Στην αρχή διασχίζει έναν λαγγεμένο δρυμό, αλλά γρήγορα το δασωμένο μονοπάτι παραχωρεί τη θέση του σε ένα ειδυλλιακό ξέφωτο, πάνω από τον απότομο πλακώδη πυριτόλιθο. Από εκεί η θέα είναι συγκλονιστική. Ξαναμπαίνω σε βλαστεμένο μονοπάτι, που ξεχωρίζει από τις πλάκες που είναι σφηνωμένες στο μαλακό πρανές.
Σε λίγο θα βρεθώ πάνω από τις απότομες ορθοπλαγιές του φαραγγιού με τα πλαϊνά τείχη να κρέμονται σαν δυο αντίπαλοι μονομάχοι. Στο βάθος διακρίνεται η κοίτη, η οποία περνάει από τη θέση Καδί, το στενότερο σημείο του Βικάκη.
Καδιά λέγονται στην ντοπιολαλιά οι γαλαζοπράσινες βάθρες, στις οποίες κατέβαιναν τα παλιά χρόνια οι ασκητές που ζούσαν μέσα στις βραχώδεις κοιλότητες, αυτές που βλέπω απέναντι στον κάθετο βράχο. Τέτοιες κοιλότητες είχαν για κατοικία τους σε πολλά απρόσιτα κι απόκρημνα τοπία της ορεινής χώρας οι ασκητές των ημερών.
Μέχρις εκεί είχα κατεβεί παλιότερα με τον χαλκέντερο μπαρμπα-Κώστα της Λάιστας, από το Τσεπέλοβο φτάνοντας ώς το Παλιογέφυρο του Βικάκη και σκαρφαλώνοντας στα υγρά του τοιχώματα, εκείνα που ενώνουν τις σπάλες του φαραγγιού με ένα έξοχο αρχιτεκτονικό δέσιμο.
20-10-2024