Της Μαγδαληνής Θωμά
Ένα από τα χαρακτηριστικά της εποχής μας είναι η έκπτωση των όρων. Ίσως γι’ αυτό και να φωνάζουν δυνατότερα οι έκπτωτοι άγγελοί της: «αναρχική συλλογικότητα», «αντιεξουσιαστές», «αγωνιστής» και πάει λέγοντας. Όροι ναρκισσιστικοί, ωραιοποιημένοι. Με την εξιδανίκευση της πραγματικότητας ή την καταδίκη της ως βασικές λειτουργίες της συνείδησής της. Διόλου παράξενο οι όροι αυτοί στην πράξη να έχουν τέτοια τύχη. Φοριούνται σαν κοστούμι φαρδύτερο από το μέγεθος του κορμιού που το υποστηρίζει, μέρες που ’ναι, θα μπορούσε να είναι κοστούμι καρναβαλιού. Όπως και να έχει, για πολιτική λεοντή δεν φτάνει καλά-καλά: εδώ γίνεται ρούχο στενό και τραβηγμένο. Από κάτω, η καρδιά ενός χούλιγκαν χτυπά. Και το ποινικό αδίκημα έχει ανάγκη κι αυτό από μεγάλα λόγια για να περάσει από την ανάγκη της τιμωρίας, στη διάσταση της ηρωοποίησης.
Κακή, ψυχρή η εποχή μας αποδεκατίζει και τους αγγέλους, τους «αντάρτες των πόλεων». Τους βγάζει από το ωραίο βάθρο τους και τους αποκαθηλώνει. Διότι, όπως και να ‘χει, οι παλιές εποχές περάσανε πια. Τώρα η κατάληψη του πανεπιστημίου δεν μοιράζει φράουλες και αίμα, ούτε αποτελεί μύηση ενηλικίωσης, ίσως γιατί οι λόγοι της σύγχρονης ζωής, έχουν αφήσει όλα αυτά πίσω. Στη Γαλλία του ‘68, για παράδειγμα, απαγορευόταν οι φοιτητές να επισκέπτονται τις εστίες των φοιτητριών. Αυτός και μόνο ο λόγος αρκούσε, νομίζω, για να προχωρήσεις σε μια κατάληψη. Σήμερα, εάν στα πανό της κατάληψης αξιώνεις ανάμεσα στα άλλα και τη συμπαράσταση στον Κουφοντίνα, δεν μπορείς να πείσεις για τη σοβαρότητα των αιτημάτων σου. Ούτε βέβαια, αν βανδαλίζεις ή εγκληματείς και βαφτίζεις την πρακτική αυτή «αγώνα». Είναι απλό: αν φιμώνεις όποιον διαφωνεί μαζί σου, δεν γίνεσαι υπέρμαχος της ελευθερίας του λόγου. Κι ας υποστηρίζεις ότι πράττεις ακριβώς το αντίθετο, ότι μάχεσαι για την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών στον πανεπιστημιακό χώρο. Η ίδια η ψίχα της πράξης σου σε προδίδει. Έτσι γίνεται και η καταδίκη του αυταρχισμού επιβάλλεται με τον πλέον αυταρχικό τρόπο.
Στη γλώσσα της προπαγάνδας, καθεστωτική ή όχι, η πραγματικότητα αντιστρέφεται τεχνηέντως και τα σύμβολα παίρνουν διαστάσεις εξωπραγματικές. Το οξύμωρο των όρων κυριαρχεί, γίνεται έκφραση δημόσιου λόγου, ψωμοτύρι ιδεών, πρόχειρη δεξαμενή επιχειρημάτων. Άμα μάλιστα συνεπικουρεί και το παρελθόν, τα πολιτικά ιδεολογήματα κυριαρχούν και τα συνθήματα εκτοπίζουν την ουσία. Είναι χαρακτηριστική, για παράδειγμα, η τροχιά της λέξης «λευτεριά» στη χρήση του νεότερου πολιτικού λόγου: τη φωνάζαν από το «χωνί» οι ελασίτες στα χρόνια του εμφυλίου, για να περάσει ύστερα στο οπλοστάσιο των όρων κάθε αντιστασιακού. Οποία ειρωνεία της νέας εποχής: «Λευτεριά στους πολιτικούς κρατούμενους» σημειώνεται στα σχετικά πρόσφατα τρικάκια της Χρυσής Αυγής (https://xaidarisimera.gr/leyteria-stoys-politikoys-kratoymen/). Μήπως ήρθε η εποχή να ελευθερωθούμε από τη «λευτεριά» αυτοπροσώπως;
Ίσως το πρόσωπο του αυταρχισμού να είναι τελικά το ίδιο, κατά βάθος. Αλλά μπορεί να μη χρειάζεται να ψάξει κανείς σε μεγάλο βάθος για να καταλάβει την ποιότητα της βίας. Η γροθιά που πέφτει κατακούτελα πονάει το ίδιο, απ’ όποιο χέρι και αν προέρχεται – το γνωρίζουν τα θύματα αυτό. Είμαστε με το μέρος των θυμάτων.