Της
Αναστασίας Βελέντζα
Φέτος, στα ευρωπαϊκά βραβεία access city για το 2021, απονεμήθηκε ειδική μνεία με τίτλο «Η πόλη που αντιμετώπισε την προσβασιμότητα σαν ευκαιρία» στην πόλη της Κομοτηνής.
Το Ευρωπαϊκό Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης (Access City Award) της Ευρωπαϊκής Ένωσης απονέμεται κάθε χρόνο σε πόλεις που βελτίωσαν την προσβασιμότητα των πολιτών (φυσική και διανοητική πρόσβαση) στην καθημερινότητά τους και κατ’ επέκταση και την ποιότητα ζωής τους διασφαλίζοντας ότι όλοι ανεξαιρέτως έχουν ίση πρόσβαση στο αστικό περιβάλλον (δημόσιοι χώροι, μεταφορές, υποδομές, πληροφορία, επικοινωνία, δημόσιες υπηρεσίες και εγκαταστάσεις). Οι πόλεις αυτές βελτιώνονται συνεχώς και γίνονται παράδειγμα στις άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις και ενθαρρύνουν την υιοθέτηση καλύτερων πρακτικών. (www.accesscityaward.eu).
Για την Κομοτηνή, η πρωτοβουλία ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και σημείο εκκίνησης ήταν η ίδρυση του Συλλόγου Ατόμων με Κινητικά Προβλήματα και Φίλων Ν. Ροδόπης «Περπατώ» το 2002, όπου σταδιακά κατασκευάστηκαν ράμπες, προσβάσιμες υποδομές και πολλές δυνατότητες ψυχαγωγίας για ανθρώπους με διαφορετικές ανάγκες προσβασιμότητας.
Από το 2000 έως και το 2021, υλοποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν έργα και δράσεις από τον Δήμο και την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, που συνέβαλαν ουσιαστικά στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών με σεβασμό προς την προσβασιμότητα των Ατόμων με Αναπηρία. Ενδεικτικά αναφέρονται έργα που έχουν ολοκληρωθεί:
Παρεμβάσεις ανάπλασης υποβαθμισμένων περιοχών και σε οδούς υψηλής και ήπιας κυκλοφορίας που περιλάμβανε διαμορφώσεις δρόμων και υπαίθριων χώρων, πεζοδρομίων, ραμπών για άτομα με κινητικά προβλήματα, κατά μήκος των πεζοδρομίων οδηγοί τυφλών, κατασκευή ποδηλατόδρομου με έγχρωμη άσφαλτο, κατασκευή θέσεων στάθμευσης, οριζόντια και κατακόρυφη σήμανση, κατάλληλη σήμανση και φωτισμό των δρόμων, σε διελεύσεις πεζών τοποθετήθηκε ηχητικό σύστημα για την διέλευση των τυφλών, ανακατασκευή του πλακόστρωτου οδοστρώματος, διαπλάτυνση πεζοδρομίων, φυτεύσεις, τοποθέτηση προστατευτικών κιγκλιδωμάτων.
Κατασκευάσθηκαν υπαίθριοι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής, δημιουργήθηκαν χώροι πρασίνου με καθιστικά, πέργκολες και παγκάκια.
Ανάπλαση και βελτίωση των δημοσίων χώρων με πλατείες, παιδικές χαρές, τοποθέτηση οδηγών τυφλών, χώροι περιπάτου, επέκταση φωτισμού. Στις παιδικές χαρές έχουν τοποθετηθεί παιχνίδια που είναι και για παιδιά ΑμεΑ καθώς έχει δημιουργηθεί και μια παιδική χαρά για παιδιά με αναπηρία.
Χαμηλοδάπεδα αστικά λεωφορεία, σύγχρονης κατασκευής, φιλικά προς το περιβάλλον (σύμφωνα με το πρότυπο EURO 3), με εγκαταστημένη τη βασική ηλεκτρολογική εγκατάσταση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Πληροφόρησης IBIS, με ράμπα αμαξιδίων για ΑμεΑ με ηλεκτρικό χειρισμό, με κάμερες παρακολούθησης του επιβατικού κοινού και συσκευές τηλεπικοινωνίας.
Το Πολυλειτουργικό Κέντρο Κοινωνικών Υπηρεσιών, που απευθύνεται στη νεολαία και στους ηλικιωμένους με πολιτιστικές δραστηριότητες, το κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και αρκετά κτίρια υπηρεσιών του Δήμου είναι προσβάσιμα για άτομα με κινητική αναπηρία καθώς αναβαθμίστηκαν με ράμπες πρόσβασης και WC για AμεA.
Δημιουργία υποδομών κοινωνικής υποστήριξης σε αστέγους ΑμεΑ, που καλύπτουν τις ανάγκες απόρων και αστέγων ατόμων του Δήμου Κομοτηνής.
Κατασκευή Δημοτικού Διαπολιτισμικού Παιδικού Σταθμού, προσπελάσιμο για Άτομα με ειδικές Ανάγκες, με σκοπό τη στήριξη και ενσωμάτωση των μητέρων στην αγορά εργασίας καθώς και να βοηθήσει να αρθούν οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων σε πρώιμη ηλικία.
Βελτιώθηκαν οι υποδομές προσχολικής και σχολικής εκπαίδευσης, καθώς και το 80% των διδακτηρίων είναι προσβάσιμα για ΑμεΑ και διαθέτουν ειδικό εξοπλισμό ανάλογα με τις ανάγκες όπως εξοπλισμός για παιδιά με κινητικά προβλήματα, εξοπλισμό εργαστηρίων αυτόνομης διαβίωσης, εξοπλισμό γυμναστικής, αθλοπαιδιών και ψυχοκινητικής αγωγής.
Εγκατάσταση μίας μη μόνιμης βοηθητικής διάταξης (τοποθετείται κάθε καλοκαίρι στην παραλία Ιουλία) για την πρόσβαση ΑμεΑ στη θάλασσα (μαζί με ντους, φωτοσυναγερμό και αποδυτήρια) καθώς και Seatrac μαζί με ντους, φωτοσυναγερμό και αποδυτήρια. Επίσης, σε όλες τις παραλίες του Δήμου Κομοτηνής έχουν τοποθετηθεί τροχήλατα αμαξίδια.
Το Κλειστό Γυμναστήριο Κομοτηνής διαμορφώθηκε έτσι ώστε να είναι προσβάσιμο τόσο από θεατές ΑμεΑ, όσο και από αθλητές, γεγονός που επέτρεψε τη διεξαγωγή του Διεθνές Τουρνουά Καλαθοσφαίρισης με Αμαξίδιο το 2018.
Κατασκευή τετραώροφου κτιρίου, «Στέγης ημιαυτόνομης διαβίωσης ΑμεΑ», το οποίο παραχωρήθηκε στον Σύλλογο «Περπατώ», για στέγαση Ατόμων με ειδικές Ανάγκες που να μπορούν να διαβιώσουν ημιαυτόνομα. Το κτίριο αποτελείται από χώρους κεντρικής υποστήριξης (γραφεία, διοίκηση κ.ά.) και έχει τη δυνατότητα στέγασης 16 ατόμων με τους απαραίτητους κατάλληλα διαμορφωμένους και εξοπλισμένους χώρους. Φιλοξενεί άτομα απ’ όλη την Ελλάδα με κινητικά προβλήματα, και τα οποία μαθαίνουν πώς να αυτοεξυπηρετούνται με το αμαξίδιο, καθώς και δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης. Το πρόγραμμα στηρίζεται οικονομικά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Σημαντικές πρωτοβουλίες έχουν γίνει και στον ιδιωτικό τομέα. Επιχειρήσεις του καφέ, εστιατόρια και ξενοδοχεία επέλεξαν να κάνουν την επιχείρησή τους προσβάσιμη χρησιμοποιώντας κατάλληλο σχεδιασμό και αναπτύσσοντας απαραίτητες υποδομές. Η πρωτοβουλία προσανατολισμού στην προσβασιμότητα έχει βοηθήσει στην ανάδειξη της κοινωνικής εικόνας και της ευαισθητοποίησης των επιχειρήσεων σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων που έχουν περισσότερη ανάγκη πρόσβασης. Αυτό λειτούργησε ως κίνητρο για την πόλη της Κομοτηνής, καθώς ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις να θέλουν να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους.
Υπάρχουν ελάχιστα παραδείγματα τοπικών πρωτοβουλιών, τα οποία δεν γίνονται γνωστά και δεν προωθούνται ούτε υποστηρίζονται ενεργά. Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι επιχειρήσεις που αναπτύσσουν και εφαρμόζουν προσβάσιμο περιβάλλον ή επιθυμούν να εφαρμόσουν θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο εστιασμένο μίγμα προβολής.
Επιπλέον μια καλή πρακτική που μας έχει δώσει το παράδειγμα της Κομοτηνής είναι η στενή συνεργασία μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με φορείς / συλλόγους που αφορούν στην αναπηρία. Οι φορείς και οι σύλλογοι γνωρίζουν καλά τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες και μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση των υφισταμένων πρακτικών βάσει της νομοθεσίας.
Για όσες πόλεις ή επιχειρήσεις προσπαθούν να σχεδιάσουν ένα πιο προσβάσιμο περιβάλλον είναι καλό να λάβουν υπόψιν τους το παράδειγμα της Κομοτηνής, μιας πόλης με 51.000 κατοίκους, που αργά, αλλά σταθερά διασφαλίζει ίσες ευκαιρίες στην αναψυχή, στη διασκέδαση, στην μεταφορά, στον αθλητισμό, στον τουρισμό, στην εκπαίδευση.