Καταστροφικές συνέπειες είχε ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή η αποχή από διαγνωστικές ή επαναληπτικές εξετάσεις για ορισμένους καρκινοπαθείς, λόγω της καραντίνας, καθώς δεν κατέστη δυνατό να ανευρεθούν νέες περιπτώσεις ή και μεταστάσεις, ενώ δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, να εντοπίζονται πλέον περιστατικά, όπου ο καρκίνος είναι σε ιδιαίτερα προχωρημένο στάδιο, κάτι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη και κάποιες φορές αδύνατη την ίαση.
Όπως αναφέρει στη «Θ» ο άμισθος επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας Ιωάννης Καραϊτιανός, από τη στιγμή που ήρθη η καραντίνα και τα περιοριστικά μέτρα, φάνηκαν οι συνέπειες της απουσίας προληπτικού ελέγχου ή του επανελέγχου στους ήδη νοσούντες, με αύξηση των κρουσμάτων κατά περίπου 40%, που κατά την προηγούμενη περίοδο εμφανιζόταν μειωμένα. Η Μαγνησία, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν αποτελεί εξαίρεση σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, αφού και εδώ έχουμε αύξηση των ογκολογικών περιστατικών, κάτι που άλλωστε επιβεβαιώνει και η πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Σοφία Ιωάννου. Ο διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν» επισημαίνει πως η πανδημία, είχε σοβαρές συνέπειες στην εξέλιξη της νόσου σε πάρα πολλές περιπτώσεις ασθενών. Αυτό συνέβη όχι μόνο λόγω της μείωσης των χειρουργηθέντων ογκολογικών περιστατικών, καθώς τουλάχιστον στη χώρα μας αυτό κρατήθηκε σε ικανοποιητικά ελεγχόμενο επίπεδο, όσο λόγω της μεγάλης μείωσης των προληπτικών εξετάσεων και των τακτικών επαναληπτικών ελέγχων των καρκινοπαθών. Αρχικά ο φόβος της πανδημίας και κατόπιν η υπολειτουργία των εξωτερικών ιατρείων απέτρεψαν τους συμπολίτες μας, από το να πραγματοποιούν τον προληπτικό έλεγχο της υγείας τους ή τον τακτικό επανέλεγχο στις περιπτώσεις ήδη νοσούντων. Έτσι δεν διαγνώσθηκαν εγκαίρως νέες εντοπίσεις ή και μεταστάσεις. Από τη στιγμή που ήρθη η καραντίνα και τα περιοριστικά μέτρα, φάνηκαν και οι συνέπειες με την πραγματοποίηση πληθώρας ιατρικών ελέγχων και επανεξετάσεων, με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα κρούσματα που πριν εμφανίζονταν μειωμένα. «Το χειρότερο όμως είναι η ανίχνευση πολλών περιστατικών σε ιδιαίτερα προχωρημένο στάδιο, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την ίαση και πολλές φορές αδύνατη», τονίζει χαρακτηριστικά ο διακεκριμένος χειρουργός.
Πώς επέδρασε η πανδημία στους καρκινοπαθείς
Οι ογκολογικοί ασθενείς είναι μία ευπαθής ομάδα λόγω όχι μόνο του υποκείμενου νοσήματος και της ανοσοκαταστολής, αλλά και λόγω της επίπτωσης του καρκίνου, κυρίως στους ηλικιωμένους. Ο καρκίνος είναι νόσος της τρίτης ηλικίας, αποτελώντας την πρώτη αιτία θανάτου στο φάσμα μεταξύ 65 και 74 ετών και τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα 75. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η πρώτη ηλικιακή ομάδα που «κλειδώθηκε» στο σπίτι, για να προστατευθεί, λόγω της ευπάθειάς τους στις ιογενείς λοιμώξεις και της ευαλωτότητάς τους στα χρόνια νοσήματα, ήταν τα άτομα της τρίτης ηλικίας, που με τον τρόπο αυτό παραμέλησαν τον τακτικό έλεγχό τους για χρόνια νοσήματα, όπως η στεφανιαία νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος, κ.λπ.
Επιβάρυνση υγείας των πολιτών
Αναφορικά με την πίεση που ασκήθηκε στα δημόσια νοσοκομεία, όπως του Βόλου, την περίοδο έξαρσης της πανδημίας και την ουσιαστική μετατροπή τους σε θεραπευτήρια μιας ασθένειας ο τ. αναπληρωτής καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Παρισιού P. et M. Curie ανέφερε πως σε όλη αυτή τη δυσχερή κατάσταση το Εθνικό Σύστημα Υγείας βρέθηκε υπό συνεχή πίεση για την αντιμετώπιση της υγειονομικής αυτής κρίσης. Ακόμα κι αν η κατάσταση στη χώρα μας όλο το διάστημα υπήρξε αισθητά καλύτερη από άλλες χώρες, ωστόσο, η πίεση ήταν αισθητή σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία. Το βάρος υπήρξε πολύ μεγάλο και σε κάποιες περιπτώσεις ασήκωτο για τα νοσοκομεία της περιφέρειας, η οποία δεν διαθέτει την πολυτέλεια του μεγάλου αριθμού δημόσιων και πολυδύναμων νοσοκομείων της πρωτεύουσας. Η μετατροπή των νοσοκομείων σε αποκλειστικά θεραπευτήρια της πανδημίας Covid-19 δημιούργησε υπεράριθμα προβλήματα στους δημότες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να εξυπηρετηθούν στα εξωτερικά ιατρεία για τις εξετάσεις τους, για έλεγχο κάποιου προβλήματος υγείας, αλλά και για ενδεχόμενη νοσηλεία στα πιο σοβαρά περιστατικά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, να επιβαρυνθεί η υγεία συμπολιτών μας, οι οποίοι στις επείγουσες περιπτώσεις έπρεπε να απευθυνθούν σε ιδιωτικές κλινικές, αναλαμβάνοντας και το ανάλογα υψηλό κόστος. Οι επιπτώσεις όμως της πανδημίας υπήρξαν σοβαρότατες, πολύ περισσότερο στην έγκαιρη διάγνωση, αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπιση των καρκινοπαθών ασθενών.
Πρόκληση για τους γιατρούς η διαχείριση των καρκινοπαθών
Ο τ. συντονιστής διευθυντής της Ογκολογικής Χειρουργικής Κλινικής του «Άγιος Σάββας» επισήμανε πως η πανδημία κατέστησε επιβεβλημένη τη διαδικασία διαλογής των ογκολογικών περιστατικών, σταθμίζοντας τους κινδύνους από την κακοήθη νόσο έναντι των κινδύνων έκθεσης στον ιό, αλλά και της υπερφόρτωσης του συστήματος υγείας από χειρουργικές παρεμβάσεις, που θα μπορούσαν να αναβληθούν με σχετική ασφάλεια. Στη χώρα μας δεν προέκυψε η ανάγκη κρίσιμης διαλογής ογκολογικών ασθενών και δεν υπήρξε σοβαρό πρόβλημα αναβολής απαραίτητων χειρουργικών επεμβάσεων για κακοήθειες, λόγω της πανδημίας, όπως συνέβη σε πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου.
Επομένως, σύμφωνα με τον κ. Καραϊτιανό, σε κάποια ογκολογικά περιστατικά σε πολύ προχωρημένο στάδιο είναι πιθανότερο να επήλθε θάνατος από την παραμέληση του προληπτικού ή και επαναληπτικού ελέγχου, παρά από την αναβολή επείγουσας χειρουργικής επέμβασης, που θα μπορούσε να σώσει τον ασθενή. «Πρέπει σε αυτό το σημείο να τονίσω, ότι η διαχείριση των ασθενών με καρκίνο στις συνθήκες της πανδημίας αποτέλεσε μία μεγάλη πρόκληση για την ιατρική ογκολογική κοινότητα. Η απαραίτητη διεπιστημονική συνεργασία των χειρουργών ογκολόγων με τις συναφείς ειδικότητες των παθολόγων ογκολόγων και των ακτινοθεραπευτών για τον σχεδιασμό της βέλτιστης θεραπείας δεν μειώθηκε σε γενικές γραμμές στη χώρα μας λόγω της πανδημίας». Προσθέτει ότι παρόλο που κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης της πανδημίας εκτιμάται ότι περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια χειρουργικές επεμβάσεις για καρκίνο παγκοσμίως αναβλήθηκαν λόγω ανεπάρκειας του συστήματος από την πληθώρα των νοσηλευομένων με Covid-19 ασθενών, της έλλειψης κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, αλλά και του κινδύνου μετάδοσης του ιού μέσα στο νοσοκομείο, στην Ελλάδα δεν προέκυψε τέτοιο θέμα, παρά μόνο στις περιπτώσεις που το Ογκολογικό Συμβούλιο του νοσοκομείου απεφάνθη ότι η αναβολή του χειρουργείου ενός ογκολογικού ασθενούς, δεν συνιστούσε άμεσο κίνδυνο για τη ζωή του.
Επιδείνωση έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας δεν κρύβει την ανησυχία του για το γεγονός πως η πανδημία επιβάρυνε την ήδη προβληματική εικόνα στον προληπτικό έλεγχο διαφόρων μορφών καρκίνου. Όπως σημειώνει, στην Ελλάδα ο προληπτικός έλεγχος για τις συνηθέστερες μορφές καρκίνου, όπως ο καρκίνος μαστού, πνεύμονα, προστάτη, παχέος εντέρου, μήτρας και ωοθηκών κλπ. υπολείπεται σημαντικά σε συχνότητα σε σχέση με άλλες προηγμένες χώρες. Αλλά επιπλέον η πανδημία του κορωνοϊού κατά τον προηγούμενο χρόνο επιβάρυνε πολύ αυτή την υστέρηση στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι με βάση έρευνα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου, το 2020 διαγνώστηκαν 40% λιγότερα νέα κρούσματα καρκίνου στην Ελλάδα, σε σχέση με το 2019. Αυτό δείχνει ακριβώς την επιδείνωση της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου στη χώρα μας. «Δυστυχώς αυτό συνεπάγεται και το διαπιστώνουμε σήμερα, ότι η παραμέληση των προληπτικών εξετάσεων οδηγεί σε καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου, δηλαδή σε προχωρημένα στάδια, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή του να είναι δύσκολη και να απαιτεί βαρείες χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και συχνά επίπονες χημειοθεραπείες ή και ακτινοθεραπείες, με πενιχρά πολλές φορές αποτελέσματα». Ο κ. Καραϊτιανός δηλώνει πως είναι πραγματικά κρίμα, που οι Έλληνες παραμελούν και δεν επωφελούνται από τη δυνατότητα που τους παρέχει απλόχερα η Πολιτεία για προληπτικό έλεγχο για τις συχνότερες μορφές καρκίνου, όπως η μαστογραφία, το Pap test, η κολονοσκόπηση, η εξέταση PSA στο αίμα για τον καρκίνο του προστάτη και η αξονική τομογραφία θώρακος για τον καρκίνο του πνεύμονα. Υπογραμμίζει πως η βελτίωση της κατάστασης θα έλθει με πρόληψη και με υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου διαβίωσης, με κύρια σημεία τη μεσογειακή διατροφή και τη σωματική άσκηση, την αποφυγή της παχυσαρκίας και του καπνίσματος, αλλά και της κατάχρησης αλκοόλ.
«Σε συνδυασμό με τον τακτικό προληπτικό έλεγχο σώζουν ζωές και συμβάλλουν σε καλή ποιότητα ζωής ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία».
Απειλή ο καρκίνος του παγκρέατος
Ο πρόεδρος της Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών μιλά για συνεχή αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες, του προστάτη στους άνδρες, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου και στα δύο φύλα, με τις παραπάνω μορφές να εμφανίζονται περισσότερο στη χώρα μας. Ωστόσο, δεν κρύβει την ιδιαίτερη ανησυχία του για την αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του παγκρέατος τα τελευταία χρόνια. «Δυστυχώς λόγω έλλειψης συμπτωμάτων στα αρχικά στάδια, διαφεύγει της προσοχής του πάσχοντος και η διάγνωσή του γίνεται σε προχωρημένα στάδια, οπότε και η αντιμετώπισή του σπάνια επιφέρει την ίαση, ενώ συνήθως απαιτεί επίπονες θεραπείες με αβέβαια αποτελέσματα». Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η εικόνα στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καθώς έχει μειωθεί η επίπτωσή του λόγω του εμβολιασμού των νέων γυναικών από την εφηβική ηλικία έναντι του ιού HPV, αλλά και της μεγάλης συμμόρφωσης των γυναικών στον τακτικό κυτταρολογικό έλεγχο με Pap test. Ξεχωριστό κομμάτι αποτελεί ο καρκίνος του δέρματος, όπου παρατηρείται συνεχής διαχρονική αύξηση κρουσμάτων, αποτελώντας πληγή για την Ελλάδα με την παρατεταμένη ηλιοφάνεια, σύμφωνα με τον κ. Καραϊτιανό. «Πάντως, οι περισσότερες μορφές καρκίνου του δέρματος θεραπεύονται ριζικά με τη χειρουργική επέμβαση, ενώ για το κακοηθέστατο μελάνωμα έχουμε στη «φαρέτρα» μας πέραν της ριζικής χειρουργικής επέμβασης, και πολλά νέα αντινεοπλασματικά φάρμακα».
Καθυστέρηση ακόμα και δύο μηνών
Μακριά από τα νοσοκομεία και τους χώρους θεραπείας κράτησε η πανδημία τους καρκινοπαθείς στη Μαγνησία, με αποτέλεσμα η υγεία πολλών να χειροτερέψει, ενώ και η απουσία προληπτικών ελέγχων, λόγω του φόβου του κορωνοϊού έχει οδηγήσει σε αύξηση των νέων ογκολογικών περιστατικών. Όπως αναφέρει η πρόεδρος του τοπικού Συλλόγου Καρκινοπαθών Σοφία Ιωάννου, πράγματι ο καρκίνος εμφανίζει ανοδικές τάσεις στον Νομό, με την καραντίνα να οδηγεί ουκ ολίγους καρκινοπαθείς, να τρενάρουν ακόμα και δύο μήνες τη μετάβασή τους σε κάποιο νοσοκομείο, προκειμένου να κάνουν τις θεραπείες τους. «Τον τελευταίο χρόνο ήταν δύσκολο κάποιος καρκινοπαθής να πάει σε κάποιο νοσοκομείο, ενώ ήταν πολύ μεγάλο το ποσοστό αυτών, που φοβόντουσαν τη διασπορά του ιού, αποφεύγοντας τη θεραπεία, με αποτέλεσμα η κατάστασή τους να επιδεινωθεί ραγδαία, αφού ο καρκίνος εξακολουθεί να αναπτύσσεται». Η πρόεδρος του Συλλόγου κάνει έκκληση σε όλους τους καρκινοπαθείς, να εμβολιαστούν, διασκεδάζοντας τα όσα ακούγονται κατά καιρούς από τα χείλη μη ειδικών, για την επικινδυνότητα των εμβολίων. Παράλληλα θέτει και το σοβαρό ζήτημα του μαζικού εμβολιασμού των υγειονομικών, ώστε να μη βάλουν σε κίνδυνο τους ογκολογικούς ασθενείς τους, δημιουργώντας τους ταυτόχρονα και το αίσθημα της εμπιστοσύνης, αποτελώντας οι ίδιοι το καλό παράδειγμα. «Πρέπει να έχουμε ασφάλεια στα νοσοκομεία, όπου κάνουμε τις θεραπείες μας», σημειώνει χαρακτηριστικά.