Του πρώην γυμνασιάρχη Κωνσταντίνου Δημόπουλου
Η παλιότερη γενιά των εκπαιδευτικών συνηθίζαμε να λέμε ότι η αίθουσα διδασκαλίας ανήκει στον διδάσκοντα εκπαιδευτικό. Αυτό σημαίνει ότι όποιος τρίτος ήθελε να παρακολουθήσει το μάθημα, έπρεπε έστω και τυπικά, να ζητήσει την άδεια του διδάσκοντα καθηγητή. Αυτός βέβαια ο τρίτος δεν θα μπορούσε να είναι άλλος, από τον επιθεωρητή, γιατί ο διευθυντής του σχολείου λίγα θα καταλάβαινε από μία ξένη ειδικότητα μαθήματος. Αυτή την άποψη των εκπαιδευτικών την αποδέχονταν και οι προϊστάμενοί μας και έτσι έγινε συνήθεια, θεσμός θα λέγαμε. Αν η πολιτεία δεν εμπιστεύεται τους εκπαιδευτικούς της, αυτό πρέπει να θεωρείται κακό. Άλλωστε η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών φαίνεται εκ του αποτελέσματός της. Και όλες οι ακαδημαϊκές επιτυχίες των πανεπιστημίων μας οφείλονται στην καλή δουλειά των σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα ανώτερα και ανώτατα ιδρύματα λίγες καινούριες γνώσεις προσθέτουν και περισσότερο βοηθούν στην ταξινόμηση και συστηματοποίηση των παλαιών. Όλα αυτά βέβαια, γίνονται κατανοητά από την κοινή γνώμη.
Εκείνο όμως που δύσκολα θα μπορέσει να καταλάβει κανείς, είναι η μεγάλη σύγκρουση των τελευταίων ημερών, ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και το υπουργείο Παιδείας για την εισβολή της κάμερας στην αίθουσα διδασκαλίας. Αν σκεφτούμε πόσες ανατροπές έφερε στη ζωή μας η ξαφνική εμφάνιση της μεγάλης πανδημίας. Κλειστά σχολεία για τόσο μεγάλο διάστημα απαιτεί πρωτόγνωρες λύσεις. Μία τέτοια λύση είναι και η χρήση της τεχνολογίας για την εξ αποστάσεως διδασκαλία. Δηλαδή τη βίαια εισβολή της κάμερας στην αίθουσα διδασκαλίας. Όμως, οι εκπαιδευτικοί περισσότερα από τον καθένα γνωρίζουν, ότι η ζωντανή διδασκαλία δεν υποκαθίσταται από καμία τεχνοκρατική επινόηση. Το χειρότερο είναι ότι αυτή η μέθοδος με τη βιαιότητα της εισβολής της στην αίθουσα διδασκαλίας κλόνισε την αμοιβαία κατανόηση που υπήρχε μεταξύ των διδασκόντων και του υπουργείου Παιδείας.
Με τη βοήθεια της κάμερας θα μπορούσε να παρακολουθείται κάθε λεπτομέρεια της συζήτησης μεταξύ του διδάσκοντος και των μαθητών. Η ανεξαρτησία των διδασκόντων εκπαιδευτικών αλλά και των μαθητών σημαίνει αναπόφευκτα ακαδημαϊκή ελευθερία. Η περιοχή των ελευθεριών δεν πρέπει να αφορά μόνο την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά όλους τους πολίτες. Το αμείλικτο ερώτημα που ακολουθεί λογικά, είναι αν μία υγειονομική ανάγκη είναι αρκετή, να καταλύσει τις ατομικές μας ελευθερίες.
Αυτές οι σκέψεις αναπόφευκτα γεννούν φόβους. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι νικήσαμε την πανδημία. Αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι μας αυτό δεν θα σημαίνει ότι νικήσαμε, αλλά αντίθετα ότι νικηθήκαμε. Όλοι βέβαια γνωρίζουν τι σημαίνει μεγάλος αδελφός. Όσοι διάβασαν το μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ «1984» γνωρίζουν ότι ο μεγάλος αδελφός παρακολουθούσε όλον τον πληθυσμό της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης με τη βοήθεια καμερών. Ο Τζορτζ Όργουελ ξυπνάει εφιαλτικές μνήμες από την εποχή του ψυχρού πολέμου, της ισορροπίας, του τρόμου και του φόβου μιας πυρηνικής καταστροφής. Πάνω απ’ όλα όμως διδάσκει ότι η επιστήμη και η τεχνολογία είναι δυνητικά επικίνδυνες για την ειρήνη, την ελευθερία και τη δημοκρατία μας. Οι πολίτες πρέπει να φοβούνται τις δυνατότητες αυτές και να επαγρυπνούν.
Αλλά ο μεγάλος αδελφός το «1984», η φάρμα των ζώων, ο Τζορτζ Όργουελ, είναι ίσως όλα υπερβολές. Οι Έλληνες πολύ καλά πιστεύουν σήμερα, ότι έχουμε μια ικανή κυβέρνηση και γενικότερα ικανούς πολιτικούς, που διαχειρίζονται με επιτυχία, πανδημία, τουρκικές απειλές και άλλους εθνικούς κινδύνους. Η διαφορά μεταξύ μας είναι πολύ μεγάλη. Γνωρίσατε τη νεότερη ιστορία της χώρας μας από κάποιο παλιό, ξεθωριασμένο από τα πολλά χρόνια βιβλίο. Εμείς γνωρίζουμε την ιστορία μας γιατί τη ζήσαμε. Ζήσαμε τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τον όλεθρο ενός εμφυλίου πολέμου, άγριου και εκδικητικού. Εσείς εφησυχάζετε, εμείς ανησυχούμε για τον εφησυχασμό σας. Γιατί πολύ καλά γνωρίζουμε, ότι στις μέρες εφησυχασμού της κοινωνίας, επωάζεται το αυγό του φιδιού και ελλοχεύει ο κίνδυνος του εθνικού διχασμού. Η πολιτική συζήτηση μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας είναι δύσκολη υπόθεση. Το πρόβλημα βρίσκεται στην ευκολία, με την οποία η πολιτική μπορεί να διολισθήσει σε κομματικά επίπεδα. Αλλά η κατανόηση λογοτεχνικών κειμένων απαιτεί ανάλυση. Η αρχαία ελληνική τραγωδία «Η Αντιγόνη» του Σοφοκλέους περιέχει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα και είναι δύσκολη η ανάλυση. Είναι όμως πολύ διδακτική. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, ο φοβερός εμφύλιος σπαραγμός στην ελληνική αρχαιότητα είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του ένδοξου κράτους των Αθηνών και την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Ο Σοφοκλής υπό την επίδραση αυτών των τραγικών γεγονότων έγραψε αυτό το έργο. Στο όνομα της Αντιγόνης και του Κρέοντα αντίστοιχα περιγράφει τη σύγκρουση του ανώτερου, του υπερεθνικού και πανανθρώπινου ιδεώδους με το εθνικό ιδεώδες. Αυτά και πολλά άλλα θα αναφέρει στην εισήγησή του ο διδάσκων εκπαιδευτικός. Η πολιτική ευαισθησία στους πολίτες είναι αρετή, η κομματική εμπάθεια και ο φανατισμός είναι κακό. Και έγινε στο παρελθόν η αιτία μεγάλων συμφορών. Θα ακολουθήσει μετά την ομιλία του διδάσκοντος ελεύθερη δημοκρατική συζήτηση μεταξύ των μαθητών, του διδάσκοντος μόνο προεδρεύοντος, χωρίς την παρακολούθηση της κάμερας και χωρίς τη φυσική παρουσία κάποιου τρίτου παρείσακτου. Αυτό είναι ένα δημοκρατικό σχολείο, μία σταθερή αξία, υπέρ της οποίας αξίζει να αγωνίζεται όχι μόνον ο εκπαιδευτικός, αλλά ολόκληρη η κοινωνία.