Στη Ζαγορά, στο Πήλιο, είναι γνωστό ότι ευδοκιμούν δεκάδες είδη φρούτων και λαχανικών, ωστόσο η περιοχή φημίζεται κυρίως για τα μήλα «ZAGORIN». Αντίστοιχα όμως μια σειρά από προϊόντα, όπως τα κάστανα, τα αχλάδια, τα κυδώνια, τα ακτινίδια, οι ελιές, τα ροδάκινα και ειδικά τα λεμονάτα, τα σταφύλια, τα ξινά έχουν μπολιαστεί από τους ακούραστους παραγωγούς της περιοχής και έχουν «μπολιάσει» με τη σειρά τους την τοπική κουλτούρα και παράδοση. Ένα από τα προϊόντα αυτά είναι και το κεράσι.
Πάνω στο τελείωμα της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, είναι από τα πρώτα φρούτα που εμφανίζονται σε περίοπτη θέση στα ράφια της μαναβικής. Μάλιστα θα μπορούσε να πει κανείς ότι το κεράσι είναι το πρώτο φρούτο του ημερολογιακού έτους, καθώς με αυτό ανοίγει ο ετήσιος κύκλος της συγκομιδής προϊόντων στη Ζαγορά Πηλίου.
Ποια είναι όμως η ιστορία του κερασιού στην περιοχή του Πηλίου και συγκεκριμένα στη Ζαγορά; Πόσο παλιά είναι η καλλιέργεια κερασιών στη περιοχή;
Μια πρώτη απάντηση μας δίνει ο υπερήλικας παραγωγός Ιωάννης Δ. Παπούλιας, κάτοικος της Ζαγοράς Πηλίου, ενεργός ακόμα παραγωγός και ένα από τα γηραιότερα μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου, παρά το γεγονός ότι έχει ξεπεράσει τα 90 έτη ζωής: «Τα κεράσια ήταν ανέκαθεν στο χωριό. Είχαμε τρεις βασικές ποικιλίες. Τα λεγόμενα «Τραγανά», τα «Τσακνέικα» και τα κεράσια «Φράουλα» που συνήθως γίνονται γλυκό κουταλιού. Τα «Τσακνέικα» είναι πολύ νόστιμα κεράσια, λίγο μικρότερα σε μέγεθος, αλλά ειδικά τα παλαιότερα χρόνια πωλούνταν καλά, είχαν ζήτηση. Σήμερα τα Κεράσια της Ζαγοράς παραμένουν τα γευστικότερα, «έχουν φαΐ» και με τις αναδιαρθρώσεις που έγιναν στην καλλιέργεια είναι και μεγαλύτερα στο μέγεθος. Θυμάμαι από μικρό παιδάκι πάντα το χωριό να είναι γεμάτο κερασιές. Μαζί με τις πατάτες και τα μήλα, τα κεράσια ήταν βασικό προϊόν και όλοι είχαν είτε για φαγητό, είτε για εμπόριο. Κεράσια μάζευε και ο πατέρας μου…»
Xαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι η πλήρης ονομασία της ποικιλίας κερασιών Φράουλα είναι «Πηλίου» ή εναλλακτικά κεράσια «Φράουλα» Βόλου που προορίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της για γλυκό και δημιουργεί το άσπρο γλυκό κεράσι.
Μέσα από το πλούσιο ψηφιακό αρχείο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου, που έχει συγκροτηθεί από παραχωρήσεις οικογενειών της περιοχής, καταγραφή για τα κεράσια αναφέρεται στο έτος 1903 από άρθρο εφημερίδας το 1908. Το άρθρο υπογράφει ο γνωστός ιστοριοδίφης, Ζαγοριανός και με μεγάλη δραστηριότητα στην Πηλιορείτικη παροικία της Αιγύπτου Απόστολος Κωνσταντινίδης. Αναφέρει λοιπόν ότι στις 25 Μαΐου του 1903, διοργανώθηκαν στη Ζαγορά αθλητικοί αγώνες στους οποίους καλέστηκαν οι μαθητές από όλα τα σχολεία του Πηλίου, με αφορμή τα εγκαίνια Γυμναστηρίου στον χώρο του Κρίτσκειου σχολείου. Στους αγώνες συμμετείχαν και αθλητές του Γυμναστικού Συλλόγου Βόλου. Κατά την περιγραφή της ημέρας, συνεχίζει στο άρθρο του ο μεγάλος αυτός λόγιος της περιοχής: « Ήταν η εποχή των κερασιών κι οι φιλόξενοι Ζαγοριανοί έθεσαν μ’ όλη τους την ευχαρίστηση τις κερασιές τους στη διάθεση των παιδιών. Δεν έμεινε κερασιά που να μη δεχθεί δυο – τρία μαθητούδια να τους προσφέρει τον ολοπόρφυρο κι εύγευστο καρπό της». Εννέα χρόνια αργότερα από τους αγώνες, στις 11 Ιουνίου του 1912, η εφημερίδα ΣΚΡΙΠ αναφέρονταν και πάλι στα κεράσια της Ζαγοράς και στο πλαίσιο γενικότερου σχολιασμού για το πρόβλημα του αυξημένου κόστους μεταφοράς (αγώγι ή αγώι στη ντοπιολαλιά) που είχε η περιοχή. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Είκοσι λεπτά έχουν εις την Ζαγοράν τα κεράσια, και εις τον Βόλον πωλούνται 80, διότι η μεταφορά αυτών επιβαρύνεται με αγώγιον, με δημοτικούς φόρους και με φθοράν…».
Οι παραγωγοί επενδύουν σε αναδιάρθρωση καλλιεργειών με νέα σχήματα φύτευσης
Τα κεράσια αποτελούν μια σημαντική ποσότητα και δεν θα μπορούσαν να μην απασχολήσουν τον αιωνόβιο Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς Πηλίου. Την περίοδο μετά τη δεκαετία του 1980 που ο Συνεταιρισμός εκσυγχρονίστηκε και οργανώθηκε υπό συνθήκες που ισχύουν σε μεγάλο βαθμό μέχρι και σήμερα, ξεκίνησε συστηματική συγκέντρωση και εμπορία κερασιών από παραγωγούς της Ζαγοράς. Μάλιστα αποτελούσε και αποτελεί μέχρι σήμερα τακτικό προμηθευτή κερασιών ποικιλίας φράουλα σε βιομηχανίες ή βιοτεχνίες που παράγουν γλυκά κουταλιού. Σύμφωνα με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού στις 13 Μαΐου 2004 τα κεράσια τίθενται στο καθεστώς κοινής εμπορίας του Συνεταιρισμού.
Από τότε μέχρι σήμερα, οι παραγωγοί της Ζαγοράς που ασχολούνται με το κεράσι, έχουν επενδύσει σε αναδιάρθρωση καλλιεργειών με νέα σχήματα φύτευσης. Τα κεράσια που διακινεί ο Συνεταιρισμούς, ως ποσότητα, τα καθιστούν ως ένα από τα κυρίως δευτερεύοντα προϊόντα του, εκτός των μήλων, μαζί με αχλάδια, κάστανα και ακτινίδια. Ο Συνεταιρισμός επενδύει διαρκώς σε υποδομές για το κεράσι. Διακινεί τα προϊόντα σε αλυσίδες καταστημάτων διατροφής και σε εμπόρους, ενώ μια σημαντική ποσότητα διακινείται από τα πρατήρια που λειτουργεί στις Κεντρικές Λαχαναγορές της χώρας. Φέτος μάλιστα επένδυσε σε τεχνολογία υδρόψυξης «hydrocooling».
Η μέθοδος πρόψυξης με υδρόψυξη (Hydrocooling) χρησιμοποιεί κρύο νερό το οποίο προψύχει περιβρέχοντας τα προϊόντα. Mε τον εξοπλισμό αυτό βελτιώνει κατά πολύ τη μετασυλλεκτική συντηρησιμότητα των κερασιών χωρίς χρήση χημικών.
Αρκετοί νέοι αγρότες – μέλη του Συνεταιρισμού επενδύουν στην καλλιέργεια κερασιών, κρίνοντας ότι αποτελούν ένα πολύ καλό εναλλακτικό του μήλου προϊόν, ώστε να διασφαλίζουν μέρος από το εισόδημά τους σε περίπτωση καταστροφής των μήλων από κακές καιρικές συνθήκες. Παράλληλα, παρότι το κεράσι είναι ιδιαίτερα απαιτητική και ευαίσθητη καλλιέργεια έχει ως πλεονέκτημα την περιορισμένη χρονικά καλλιεργητική περίοδο, συγκριτικά με τα μήλα.
Τα κεράσια της Ζαγοράς, σύμφωνα με τους γνώστες του είδους θεωρούνται από τα γευστικότερα της αγοράς. Φέτος, που η χρονιά για τα κεράσια εξελίχθηκε σε «όψιμη», η συγκομιδή τους ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες.