Άρθρα

Η εξέλιξη του τουρισμού – Τάσεις και προοπτικές

 

Της
Αναστασίας Βελέντζα

Ο τουρισμός συνεχώς εξελίσσεται, διαφοροποιείται και αλλάζει μορφή και ένταση σύμφωνα με τις εξελίξεις και τα πρότυπα της κάθε εποχής, οικονομίας και κοινωνίας.
Είναι γεγονός ότι από τη μεταπολεμική περίοδο έχει σημειωθεί ραγδαία αύξηση, αποτέλεσμα κυρίως της δημιουργίας και βελτίωσης των μέσων συγκοινωνίας, της ανάπτυξης των μέσων επικοινωνίας, της ανόδου των εισοδημάτων, την άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου, την αύξηση του ελεύθερου χρόνου για αναψυχή που εξασφάλισαν οι εργαζόμενοι. Όμως την μεγαλύτερη ώθηση για την μαζικοποίηση του τουρισμού, έδωσε η εξέλιξη του αεροπλάνου.
Στην κλίμακα και στην ένταση που έχει πάρει στη σύγχρονη εποχή, ο τουρισμός αναπτύχθηκε ως μαζικό φαινόμενο μετά τα μέσα του 20ού αιώνα, ο οποίος απέκτησε κεντρική θέση στις οικονομίες των αναπτυγμένων αλλά και των αναπτυσσόμενων χωρών.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια ο παγκόσμιος τουρισμός αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό, με εξαίρεση το έτος 2009 που είχε σημειωθεί πτώση κατά 4% των διεθνών αφίξεων λόγω της έναρξης της οικονομικής κρίσης και το 2020 που είχε μια τεράστια μη αναμενόμενη μείωση κατά 70% εξαιτίας της έναρξης της πανδημίας του COVID-19.
Σύμφωνα με προβλέψεις του 2020 του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, ο τουρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται με υψηλούς ρυθμούς, καθώς έχει εξελιχθεί ως κοινωνική ανάγκη, ως δικαίωμα για αναψυχή, φαινόμενο με πολύ μεγάλη σημασία, για την παγκόσμια οικονομία και την ανάπτυξη ενός τόπου.
Δεν υπάρχει πλέον γωνία στον κόσμο, που να μην έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον του σύγχρονου τουρίστα και δεν υπάρχει χώρα ή χωριό που να μην αναζητά να προσελκύσει το ενδιαφέρον του τουρισμού, προσδοκώντας στα σημαντικά του οφέλη.
Η παράμετρος αυτή σχετίζεται με τον τρόπο που αναπτύσσονται οι τουριστικές περιοχές, καθώς δεν είναι παντού ο ίδιος. Κάθε προορισμός, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση που εξαρτάται από συγκεκριμένους παράγοντες.
Οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν διαδραματίσει και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη και στην ανάπτυξη του τουρισμού. Στόχος τους είναι η δημιουργία ανταγωνιστικών υποδομών σε τοπικό επίπεδο, έτσι ώστε να πετύχουν την προσέλκυση επενδυτών και να προωθήσουν την επιχειρηματικότητα, τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, τη χρήση ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων χρηματοδότησης για σημαντικά έργα, την ανάπτυξη τουριστικών αξιοθέατων και εμπειριών και την εφαρμογή σχεδίων για την προσέλκυση τουριστών.
Για να είναι ένας τουριστικός προορισμός ανταγωνιστικός πρέπει να είναι βιώσιμος. Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο συχνά λόγος για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, καθώς είναι η στρατηγική για τον τουρισμό που δεν καταστρέφει. Δηλαδή λαμβάνει πλήρως υπόψη τις τρέχουσες και μελλοντικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, καλύπτοντας τις ανάγκες των επισκεπτών, της βιομηχανίας, του περιβάλλοντος και των κοινοτήτων υποδοχής (UNWTO, 2002).
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν ξεκινήσει και γίνονται σημαντικές προσπάθειες από εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις που προσανατολίζονται προς τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Σκοπός είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και της ποιότητας της εμπειρίας των επισκεπτών, η διατήρηση της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος, η ανάπτυξη νέων εμπειριών και η ενίσχυση της τουριστικής ταυτότητας, η καλλιέργεια οικολογικής ευαισθησίας, η βελτίωση τουριστικών εγκαταστάσεων και η αναβάθμιση και αναγέννηση των υποβαθμισμένων περιοχών. Επιπλέον, καθοριστικής σημασίας είναι η θέσπιση κανόνων έτσι ώστε να προφυλάσσεται η ποιότητα ζωής της περιοχής και να αποφεύγονται προβλήματα όπως η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η έλλειψη χώρων στάθμευσης, η χωρίς έλεγχο ανάπτυξη του τουρισμού, η διαχείριση των αποβλήτων από το πλήθος των τουριστών. (UNWTO, 2022)
Στο πλαίσιο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια και οι ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο γαστρονομικός τουρισμός, ο τουρισμός υγείας, ο πολιτιστικός τουρισμός, ο αγροτουρισμός, ο θρησκευτικός τουρισμός. Βασικά χαρακτηριστικά των ειδικών μορφών τουρισμού είναι η εξειδικευμένη τουριστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με μια μορφή ταξιδίου που είναι ιδιαίτερη φιλική προς το περιβάλλον σε αντίθεση με τον μαζικό τουρισμό.
Κυρίως από την πανδημία του covid και μετά, οι τουρίστες έχουν αρχίσει να στρέφονται σε πιο βιώσιμες επιλογές και αυτό έχει συμπαρασύρει και μέρος του επιχειρείν. Ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή απόδοση και η τουριστική ασφάλεια είναι τομείς που έχουν πλέον άμεσο αντίκτυπο στον τουρισμό και αντίστροφα. Ο ξενοδοχειακός τομέας είναι μεν ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς απασχόλησης και οικονομικών εσόδων της τουριστικής βιομηχανίας, αλλά ταυτόχρονα είναι ένας από τους πιο ενεργοβόρους, αντιπροσωπεύοντας το 2% του 5% του παγκόσμιου CO2 που εκπέμπει ο τουριστικός τομέας.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι συνήθως λιγότερο ενεργητικές σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες αλυσίδες ξενοδοχείων. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν γίνει και γίνονται πολύτιμες προσπάθειες. Υπάρχουν επιτυχημένα παραδείγματα από τουριστικές επιχειρήσεις που έχουν προσανατολιστεί προς τον υπεύθυνο τουρισμό. Yιοθετoύν νέες στρατηγικές και συστήματα τεχνολογίας, όπως, για παράδειγμα, τη διαχείριση εκπομπών άνθρακα και στρατηγικές διαχείρισης νερού.
Έχουν υιοθετήσει πρακτικές και πολιτικές που αφορούν την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, το food waste, τον τουρισμό ΑμεΑ και την κοινωνική ένταξη χωρίς αποκλεισμούς, τα ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, όπως οι ηθικές πρακτικές πρόσληψης και απασχόλησης, την ευαισθητοποίηση για πιο πράσινες εναλλακτικές λύσεις και εστιάζουν στην εκπαίδευση όπως για παράδειγμα εκπαίδευση των managers σε θέματα που αφορούν το human trafficking και την ηθική.
Καθώς ο κλάδος του τουρισμού γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη, είναι απαραίτητες και γίνονται συλλογικές προσπάθειες για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς του. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει τη συμμετοχή από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, την τοπική κοινωνία, τις αρχές, τους επιχειρηματίες, τους τουρίστες και διάφορες άλλες ομάδες ενδιαφερόντων.
Ο προσανατολισμός του κλάδου του τουρισμού στο περιβάλλον και τον άνθρωπο, υιοθετώντας πρακτικές και πολιτικές, έχει αποδείξει ότι συμβάλει τόσο στη δημιουργία νέων ευκαιριών για επενδύσεις και ανάπτυξη, όσο και στην δημιουργία θέσεων εργασίας, και στο πλαίσιο αυτό έχει δημιουργηθεί η νέα γενιά που είναι άμεσα συνυφασμένη με την τουριστική συνείδηση.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το