Στις 10 Οκτωβρίου 1913 οι κάτοικοι του Βελεστίνου αναστατώθηκαν από μια άλλη επιδημία: τη χολέρα. Στις 14 Οκτωβρίου, το υπουργείο παιδείας έστειλε μήνυμα στη Λάρισα πως ενέκρινε την διακοπή των μαθημάτων στα σχολεία του Βελεστίνου για δέκα μέρες λόγο της «ενσκηψάσης εκεί χολέρας». Ο αποκλεισμός άρχισε από τις 19 Οκτωβρίου και κόπηκε κάθε επαφή των κατοίκων με το Βόλο και τα γύρω χωριά. Η Βασιλεία Γιασιράνη γυρίζει πίσω στο παρελθόν και δημοσιεύει πληροφορίες για τον αποκλεισμό των κατοίκων του Βελεστίνο κατά την επιδημία της χολέρας.
“Αυτές τις μέρες, καθώς αναμοχλεύω και ταξινομώ το υλικό που μαζεύω χρόνια τώρα για τον Βόλο και το Βελεστίνο, καθώς η απομόνωση έχει φέρει και τη συσκότιση του μυαλού μας, ανακάλυψα σαν φωτεινό σημείο αναφοράς να γυρίσω στο παρελθόν παλιές επιδημίες άλλων εποχών άγνωστες σχεδόν στους περισσότερους που ταλάνησαν την Ελλάδα τον 19 αιώνα και τον 20.
Θα αναφερθώ στην επιδημία της χολέρας στο Βελεστίνο του 1913.
Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες στους κατοίκους της κωμόπολης του Βελεστίνου και γενικά του κάμπου, εφόσον έλλειπαν τα εργατικά χέρια για τα χωράφια. Ο πόλεμος έφερε και τις μολυσματικές αρρώστειες, συμπλήρωμα των συμφορών και των κακών που μάστιζαν τον τόπο. Επιδημία ήταν και η χολέρα, που χτύπησε πολλές φορές κι απανωτά την Ελλάδα τον 19 αιώνα.
Η χώρα ξαναγνώρισε την έξαρση της χολέρας το 1913. Τη χολέρα την ξαναέφεραν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, το 1912-1913, όταν οι Έλληνες στρατιώτες συναντήθηκαν με τα ήδη μολυσμένα Βουλγαρικά στρατεύματα στη Μακεδονία και τη Θράκη. Και η αρρώστια δεν άργησε να φτάσει μέχρι τις πόλεις της Βορείου Ελλάδος.
Οι υγειονομικές αρχές όμως ήταν έτοιμες. Με διπλούς εμβολιασμούς σε περισσότερα από 100.000 άτομα και με τα πλέον κατάλληλα μέτρα κατάφεραν να περιορίσουν την εξάπλωσή της.
Η χολέρα (γνωστή και ως Ασιατική χολέρα ή Επιδημιακή χολέρα) προκαλούνταν από το βακτήριο Δονάκιο της χολέρας και χαρακτηριζόταν από έντονη διάρροια, η οποία μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή αφυδάτωση. Οφειλόταν στην κατανάλωση νερού, γάλακτος, ή τροφών που είχαν μολυνθεί εξαιτίας των ανθυγιεινών τρόπων λειτουργίας των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι περίοδοι επώασης ποίκιλλαν από 6 ώρες σε 5 ημέρες. Κοιλιακοί μυϊκοί σπασμοί, ναυτία, εμετός, αφυδάτωση και κλονισμός ήταν μερικά συμπτώματα. Μετά από σοβαρή απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών, μπορούσε να επέλθει ο θάνατος.[
Η χολέρα επιβεβαιωνόταν μόνο από την απομόνωση του υπεύθυνου μικροοργανισμού από τα κόπρανα των μολυσμένων ατόμων ή από το αίμα των ασθενών με σηψαιμία.
10 Οκτωβρίου 1913 και οι κάτοικοι του Βελεστίνου αναστατώθηκαν από μια άλλη επιδημία: τη χολέρα. Όλα ξεκίνησαν από τον θάνατο της μικρής κόρης του Γεωργίου Θάνου και του αθίγγανου Σουλεϊμάν Σέμου.
Και οι δυο πέθαναν από την ίδια απαίσια αρρώστια που, όπως έλεγαν κάποιοι πληροφοριοδότες της κωμόπολης, τη μετέφερε ο ιερέας Τριανταφύλλου, ο οποίος ήρθε ασθενής από τη Δράμα και σε δυο μέρες πέθανε. Ο ιερέας Ιωάννης Τριανταφύλλου ή Τριανταφυλλόπουλος πέθανε στις 7 Οκτωβρίου 1913 σε ηλικία 75 χρονών με κηδεύσαντα ιερέα τον Αθανάσιο Μουχταρέλο. Κανένας δεν έμαθε την πραγματική αιτία θανάτου του γιατί ο γιατρός που τον φρόντισε δεν ανέφερε τίποτε στην αστυνομία.
Οι διαδόσεις όμως ήταν πολλές, ιδιαίτερα μετά το θάνατο των δυο προσώπων. Έτσι το πρωί της 10ης Οκτωβρίου μετέβη στο Βελεστίνο ο διευθυντής της αστυνομίας Καράμπελας και με το διευθυντή του αντιχολερικού συνεργείου Ψάλτη πήραν όλα τα απαραίτητα μέτρα και απομόνωσαν τα σπίτια των θανόντων.
Ο δε Ψάλτης για να κάνει πιο σωστή τη δουλειά του και να εξακριβώσει αν όντως ο θάνατος προερχόταν από τη χολέρα πήρε κόπρανα των θανόντων για να κάνει μικροβιολογική εξέταση.
Πανικός κατέλαβε τους κατοίκους. Όσοι γνώριζαν κάποια πράγματα σχετικά προσπάθησαν να προφυλαχτούν. Οι άλλοι κατελήφθησαν από έναν αόρατο φόβο θανάτου και εύχονταν να μην έρθει το κακό σ’ αυτούς……..
Τρεις μέρες αργότερα στις 14 Οκτωβρίου, το υπουργείο παιδείας έστειλε μήνυμα στη Λάρισα πως ενέκρινε την διακοπή των μαθημάτων στα σχολεία του Βελεστίνου για δέκα (10) μέρες λόγο της «ενσκηψάσης εκεί χολέρας».
Το κοινό δεν είχε γνώση της φοβερής αρρώστιας, με τις φριχτές συνέπειες της. Και όσοι προσβάλλονται από αυτή, πέθαιναν σε λίγες ώρες. Οι λίγοι γιατροί αξιέπαινα και με αυταπάρνηση, έδιναν τη βοήθεια τους στους αρρώστους. Ο φόβος της εξάπλωσης της αρρώστιας έγινε μεγάλος και ο νομάρχης με τηλεγράφημα προς το υπουργείο ζήτησε να καθοριστεί υγειονομική ζώνη στο Βελεστίνο λόγω των χολερικών κρουσμάτων τα οποία ήταν 4 μέχρι στιγμής και βεβαιωμένα. H αστυνομία ανακοίνωσε πως δεν παρουσιάστηκε άλλο κρούσμα, σύμφωνα όμως με πληροφορίες και φήμες σημειώθηκαν ακόμη τέσσερα. Έτσι έξι άνδρες στάλθηκαν στο Βελεστίνο για ενίσχυση της αστυνομικής δύναμης, η οποία φρουρούσε άγρυπνα τα σπίτια, που παρουσιάστηκε η φοβερή αυτή αρρώστια.
Κάθε μέρα ο αστυνομικός σταθμάρχης Φερών τηλεγραφούσε και ενημέρωνε την αστυνομική διεύθυνση της πόλης του Βόλου.
16 Οκτωβρίου και «ουδέν νεώτερον κρούσμα χολέρας εσημειώθη. Οι εν απομονώσει διατελούντες υγιαίνουσι». Όμως η ταλαιπωρία και ο φόβος των κατοίκων δεν σταμάτησε εδώ. Μετά την τηλεγραφική αναφορά του νομάρχη Πασχάλη και του διευθυντή της αστυνομίας Καράμπελα προς το υπουργείο των εσωτερικών για αποκλεισμό του Βελεστίνου στο οποίο παρουσιάστηκαν πολλά κρούσματα χολέρας, ο υπουργός Ράκτιβαν διέταξε τηλεγραφικά τον αποκλεισμό του Βελεστίνου με αρκετή αστυνομική δύναμη και παράλληλα απαγόρευσε κάθε είδους συγκοινωνία με τα γύρω χωριά και γενικά με την υπόλοιπη Θεσσαλία.
Μόλις πήρε το τηλεγράφημα ο νομάρχης έδωσε αμέσως τις σχετικές οδηγίες να αρχίσει ο αποκλεισμός του Βελεστίνου μέχρι να εξαφανιστεί η νόσος τελείως. Τα προβλήματα όμως για τον αποκλεισμό ήταν μεγάλα, γιατί δεν υπήρχε επαρκής αστυνομική δύναμη και ο διευθυντής της αστυνομίας ζήτησε τηλεγραφικά από το υπουργείο εσωτερικών να του αποσταλούν τουλάχιστον 90 στρατιώτες για να μπορέσει να αποκλείσει τους κατοίκους του Βελεστίνου.
Πράγματι ο αποκλεισμός άρχισε από τις 19 Οκτωβρίου και κόπηκε κάθε επαφή των κατοίκων με το Βόλο και τα γύρω χωριά.
Μόνοι οι κάτοικοι και με κακή ψυχολογική κατάσταση προσπαθούσαν να λύσουν τα προβλήματα της απομόνωσής τους και να προφυλαχτούν συμβουλευόμενοι τις συστάσεις του γιατρού και των ιερέων.
Ένα ήταν ευχάριστο πως μέσα σε τούτες τις δύσκολες στιγμές τους οι απομονωθέντες πήγαιναν προς το καλύτερο.
Το υπουργείο στρατιωτικών με διαταγή της 20 Οκτωβρίου 1913 διέταξε το 4 σύνταγμα πεζικού, που είχε έδρα τη Λάρισα, να στείλει στη διεύθυνση της αστυνομίας Βόλου 90 στρατιώτες με τους ανάλογους βαθμοφόρους να χρησιμοποιηθούν για τον τέλειο αποκλεισμό του Βελεστίνου.
Ο διευθυντής της αστυνομίας Καράμπελας πρωί- πρωί βρέθηκε στο Βελεστίνο να «ορίση την επιχόλερον ζώνην».
Ευτυχώς η υγεία επικράτησε στους ταλαιπωρημένους κατοίκους και ο γιατρός δεν ανέφερε άλλο κρούσμα. Ούτε τις επόμενες μέρες 22 και 23 του μηνός παρουσιάστηκε άλλο κρούσμα ούτε και την επόμενη.
Οι κάτοικοι άρχισαν να χαλαρώνουν λίγο και ο δήμαρχος Βελεστίνου με εκτενή αναφορά προς την νομαρχία ζήτησε την «άρσιν διενεργουμένου αποκλεισμού αφού από πολλών ήδη ημερών ουδέν νεώτερον κρούσμα εσημειώθη», ελπίζοντας ο αποκλεισμός να αρθεί την επόμενη μέρα.
Πράγματι το αντιχολερικό συνεργείο του Βόλου γνωμάτευσε ότι η χολέρα εξαφανίστηκε εντελώς και ο νομάρχης Πασχάλης διέταξε στις 25 Οκτωβρίου την άρση του αποκλεισμού και την ελεύθερη κυκλοφορία των κατοίκων.
Η επιδημία κόπασε. Δεν ακούσθηκε κανένα θανατηφόρο κρούσμα. Ο τόπος ελευθερωμένος ανάπνευσε και στις εκκλησίες ήχησαν τα ευχαριστήρια.
Η ιστορία αποδεικνύει πως τα γεγονότα επαναλαμβάνονται….
Εφ. «Η Θεσσαλία» 11, 14, 16, 17, 19, 20, 21-25 Οκτωβρίου 1913.