Η διδασκαλία και η διάδοση της ελληνικής γλώσσας στην ομογένεια των ΗΠΑ

Του ΠΑΣΧΑΛΗ ΔΗΜΟΥ,
συμβούλου Εκπαίδευσης Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η δέκατη, επετειακή διοργάνωση του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου (Δ.Θ.Π.) «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» στη Βοστώνη και πιο συγκεκριμένα στο Maliotis Cultural Center του Hellenic College Holy Cross με θέμα τη διδασκαλία και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας στην ομογένεια των ΗΠΑ από τις 28/5 ώς τις 2/6/2024.
Στη συγκεκριμένη διοργάνωση είχα την τιμή να συμμετέχω με κοινή εισήγηση με την κ. Μάγδα Βίτσου, μέλος Ε.ΔΙ.Π., του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με τίτλο «Πολυτροπικές θεατροπαιδαγωγικές δράσεις στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως 2ης ή ως ξένης». Επίσης για τους ομογενείς εκπαιδευτικούς πραγματοποιήσαμε θεατροπαιδαγωγικό εργαστήριο με τίτλο «Εμψυχώνοντας πολυγλωσσικές ιστορίες ζωής: Η συμβολή της θεατροπαιδαγωγικής στα ομογενειακά σχολεία».
Tο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο (Δ.Θ.Π.) είναι ένας θεσμός που γεννήθηκε από την ανάγκη να οικοδομηθούν νέες γέφυρες ανάμεσα στην ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Η προηγούμενη θητεία στη δημοσιογραφία, της κ. Τσιτσανούδη – Μαλλίδη, που αποτελεί την ψυχή του Δ.Θ.Π. της δημιούργησε την «υποχρέωση» να εργαστεί μαζί με τους φοιτητές της προς την κατεύθυνση μιας στενής διασύνδεσης των ΜΜΕ με την ελληνική γλώσσα και πολιτισμό.

Από τη συνεργασία μου μαζί της τα δύο τελευταία χρόνια γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι από την αρχή καλλιεργήθηκε μία στενή σχέση του Δ.Θ.Π. με την κοινωνία. Η «παράδοση» της καλλιέργειας της εξωστρέφειας και των συνεργασιών με εξέχοντες διεθνείς φορείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης είναι κάτι που συνεχίζεται. Υπενθυμίζεται ότι το Δ.Θ.Π. «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» τα προηγούμενα έτη υποστηρίχθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, την Ελληνική Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (ελληνικό τμήμα), την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, το Γαλλικό Τμήμα του Ομίλου Ευρωπαϊκού Τύπου, το Centre Culturel Hellénique του Παρισιού, το Instituto De Letras του Rio De Janeiro University, το Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Τμήματος Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Επικοινωνίας, Καλών Τεχνών, Γλωσσών και Λογοτεχνίας της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Macquarie University στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, τον Κύκλο Ακαδημαϊκών της Βοστώνης, την ελληνική αντιπροσωπεία του Διεθνούς Οργανισμού Cámara Internacional de Escritores & Artistas CIESART – Greece στη Βαρκελώνη κ.ά. Φέτος υπήρξε η συνεργασία με το Maliotis Cultural Center at Hellenic Holy Cross, την ΑΧΕΠΑ Αμερικής, με τη συμμετοχή του Τμήματος Ελληνικής Παιδείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, των Boston University Philhellenes, The University of Chicago, Center for Hellenic Studies, του Tμήματος Ελληνικών του Instituto de Letras του Rio De Janeiro University, τη Study in Greece και την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου. Μέσα και πίσω από όλες αυτές τις συνέργειες βρίσκονται άνθρωποι που πίστεψαν στη δουλειά αυτής της μεγάλης ομάδας και δημιούργησαν τις συνθήκες επιτυχίας.
Τα τελευταία χρόνια είχαν αναπτυχθεί πολύ στενοί ακαδημαϊκοί δεσμοί με την Αμερική. Συνεργασίες και έρευνες είχαν ξεκινήσει και χρόνο με τον χρόνο ωρίμασε η ιδέα να εξαχθεί η εμπειρία και η γνώση που είχε αποκτήσει για το συγκεκριμένο πρόγραμμα στην Ελλάδα. Το Δ.Θ.Π. «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» έκλεινε φέτος τα δέκα του χρόνια. Από τα νησιά της Άνδρου, της Σύρου, της Κρήτης, της Ύδρας και του Καστελλόριζου, αλλά και πέρυσι στις φυλακές Αυλώνα, το φετινό πρόγραμμα ήταν έτοιμο να γιορτάσει τα δεκάχρονά του στη Βοστώνη.

Το πρόγραμμα διεξήχθη για πρώτη φορά εκτός Ελλάδος και δη στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Το 2020, όπως μοιράστηκε η κ. Τσιτσανούδη-Μαλλίδη είχε επιχειρηθεί μια πρώτη εξαγωγή της δράσης στην Κωνσταντινούπολη και τη Μεγάλη του Γένους Σχολή, αλλά το πρόγραμμα ανεκόπη «βίαια» λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας. Η φετινή χρονιά στη Βοστώνη είχε τεράστιες οργανωτικές απαιτήσεις, οι οποίες όμως υπερπηδήθηκαν με την άριστη συνεργασία του Μαλιώτειου Πολιτιστικού Κέντρου και προσωπικά της Γενικής Διευθύντριας κ. Χρυσούλας Κουρκουντή. Το δεύτερο καινοτόμο στοιχείο αφορούσε στην ειδική θεματική που αφορούσε στο κρίσιμο ζήτημα της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας στην ομογένεια των ΗΠΑ.
Η πρώτη αποτίμηση των εργασιών του 10ου Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου είναι πολύ θετική. Σύμφωνα με την κ. Τσιτσανούδη-Μαλλίδη, υπήρξε μια δυναμική παρέμβαση στο πεδίο της προσέλκυσης και της αναζωογόνησης του ενδιαφέροντος για αυτό που ορίζεται ως διδασκαλία και διάδοση της ελληνικής γλώσσας στην ομογένεια, ο εκπαιδευτικός κόσμος της οποίας διψά για νέες και αποτελεσματικές πρακτικές διδασκαλίας. Και χρειάζεται την παραγόμενη επιστημονική γνώση στην πατρίδα και τους ίδιους τους ανθρώπους που την παράγουν δίπλα του. Η επιστημονική παραγωγή αναφορικά με τη διδασκαλία της γλώσσας είναι σημαντική και μέσα από τέτοιες συναντήσεις εστιάζεται το ενδιαφέρον στην αναζήτηση όσο το δυνατόν περισσότερο αποτελεσματικών πρακτικών. Η ανάγκη της ανανέωσης και εμπλουτισμού αυτών των πρακτικών είναι αδήριτη. Επιπλέον ζητούμενη είναι η περαιτέρω προσέλκυση του ενδιαφέροντος για την ελληνική γλώσσα από τους/τις μαθητές/τριες και το γονεϊκό περιβάλλον, αλλά και η διαρκής επιμονή στην προβολή των ισχυρών επιχειρημάτων γιατί πρέπει να μαθαίνουν τα παιδιά των ομογενών μας τα ελληνικά. Ένα άλλο θέμα που αναδείχθηκε είναι η ανάγκη για αύξηση των ομογενειακών σχολείων και των παρεχόμενων μέσων. Οι μέχρι σήμερα συνεργασίες με τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν μπορούν παρά να ενταθούν με τη βοήθεια της τεχνολογίας και την προώθηση νέων συνεργειών. Η κ. Τσιτσανούδη Μαλλίδη τονίζει, ότι είναι χρέος μας είναι να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή μας και τη διαθεσιμότητά μας στην προσπάθεια της συνένωσης των δυνάμεων στην από κοινού προσπάθεια διάδοσης της ελληνικής μας γλώσσας. Η επετειακή διοργάνωση του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου θα επιστεγαστεί με την έκδοση τόμου πρακτικών, που φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα κορυφαίο εγχειρίδιο στη διάθεση των εκπαιδευτικών της ομογένειας και των ερευνητών. Τα τελευταία χρόνια, το πρόγραμμα εκδίδει τα πρακτικά του εκτός Ελλάδος, με στόχο τη συμβολή στην επίτευξη της διεθνοποίησης των ελληνικών σπουδών και την προβολή της εκδοτικής επιστημονικής παραγωγής. Για παράδειγμα τα πρακτικά του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου στην Ύδρα, εκδόθηκαν στην Αυστραλία, ενώ τα πρακτικά του Καστελλόριζου θα κυκλοφορήσουν στο Ρίο Ντε Ζανέιρο.

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο ήταν η ευρύτητα, γεωγραφική και ποιοτική, των συμμετοχών των ομιλητών, η οποία έδειχνε να είναι ένα αποτέλεσμα τόσο της επωνυμίας του Δ.Θ.Π., όσο και του μείζονος ενδιαφέροντος του θέματος. Εκδήλωσαν ενδιαφέρον ερευνητές και συμμετέχοντες από 25 Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, από χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μάλι της βορειοδυτικής Αφρικής, τη Σερβία, τη Βραζιλία, και φυσικά από πολλές ευρωπαϊκές χώρες και πολιτείες των ΗΠΑ. Ο πλούτος των συμμετοχών από τόσα διαφορετικά σημεία του πλανήτη καταδεικνύει ότι η Ελλάδα, η ελληνική γλώσσα και πολιτισμός κτυπούν δυνατά στη διασπορά. Οι Πρυτανικές Αρχές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κορυφαίοι πανεπιστημιακοί από ελληνικά και ξένα Ιδρύματα, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, συγγραφείς και ερευνητές, αλλά και σπουδαίοι επιχειρηματίες ως ευγενείς χορηγοί, συμμερίστηκαν και έζησαν μαζί τη μετεξέλιξη και εμπλουτισμό του αρχικού οράματος. Η κ. Τσιτσανούδη δεν παραλείπει να τονίσει ότι οφείλονται θερμές ευχαριστίες προς αυτή τη «στρατιά των εξεχόντων» υποστηρικτών και θα διατυπώνονται όσο ο θεσμός παραμένει ζωντανός. Και θα παραμένει ζωντανός όσο εργάζονται πολύ σκληρά για αυτόν όσοι συνέβαλαν και όσο νέοι άνθρωποι προσέρχονται με ορμή και σοβαρότητα να τον ενισχύσουν.
Σε αυτά τα 10 χρόνια λειτουργίας του Δ.Θ.Π. ως απολογισμό σημειώνουμε τη μεγάλη δίψα των ανθρώπων να μάθουν και ταυτόχρονα να δουν στην πράξη αυτό που μαθαίνουν. Το ενδιαφέρον το μάθημα να γίνεται βιωματικά. Τα χαμόγελα «του θερινού της καρδιάς μας» όπως το αποκαλούν οι φοιτητές του. Την αλληλεπίδραση μεταξύ των νεαρών φοιτητών και των μεγαλύτερων σε ηλικία συμμετεχόντων στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης. Τη μέθεξη, την υποστήριξη, τη χαρά της μάθησης.

Η αναφορά στους νέους είναι μέγιστη και ειδικά στον διαδικτυακό Όμιλο Αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου, ο οποίος μέσα στο 2023 προχώρησε στη διοργάνωση ενός εξαιρετικά επιτυχημένου 4ου «Μικρού Θερινού», πείθοντας ότι η πρωτοβουλία αυτή θα έχει διάρκεια και ένα λαμπρό μέλλον. Το 2024, ο όμιλος των αποφοίτων συμπληρώνει τα 5 χρόνια δυναμικής λειτουργίας και ετοιμάζεται για το 5ο Μικρό Θερινό που φέτος από 22-25 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί στην Κάλυμνο. Είναι σημαντική η εμπλοκή των νέων ανθρώπων στα όμορφα πράγματα, αυτά δεν θα γίνουν ποτέ ομορφότερα. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι συντελεστές του Δ.Θ.Π. ανακοινώνουν και δημοσιεύουν μαζί τους σε συστηματική βάση.
Μετά από μία επιτυχημένη πορεία, το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» προγραμματίζει για το 2025 να διευρυνθεί περαιτέρω και να επιχειρήσει ένα Παγκόσμιο Φόρουμ Ομογενειακών Μέσων Ενημέρωσης. Συγκεκριμένα, σκοπεύει να συγκεντρώσει τους διευθυντές και επικεφαλής των ελληνικών ομογενειακών μέσων από τη Βόρεια Αμερική και Νότια Αμερική, την Ευρώπη, την Αυστραλία, την Αφρική και την Ασία σε μία παγκόσμια συνάντηση με θέμα την παρουσία της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού σε όλο τον πλανήτη. Ήδη καταρτίζεται ο σχετικός κατάλογος των φορέων της δημοσιογραφικής επικοινωνίας που υπηρετούν τον ελληνικό πολιτισμό και αρχές Σεπτεμβρίου θα απευθυνθεί πρόσκληση συμμετοχής. Πρόκειται για μία πρωτοποριακή ιδέα η οποία εφόσον υλοποιηθεί ελπίζουμε ότι θα καταφέρει να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο φόρουμ υποστήριξης της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού, σε διεθνές επίπεδο.
Κλείνουμε, με την ευχή Δ.Θ.Π. στο εγγύς μέλλον να βρεθεί στην περιοχή μας. Οι προδιαγραφές του προγράμματος είναι πολύ αυστηρές και απαιτείται τεράστια επιθυμία από την πλευρά των τοπικών partners, αποφασιστικότητα και προσφορά για να ικανοποιηθούν τα προαπαιτούμενα μιας τέτοιας δράσης. Και φυσικά πολύ κέφι και μεράκι.