Του Γιώργου Ινεπολόγλου,
φυσικού
Οι πλέον προηγμένες διαδικασίες μάθησης που εφαρμόστηκαν ποτέ στα συστήματα εκπαίδευσης είχαν διαδραστικό χαρακτήρα. Σε όποιες πανεπιστημιακές σχολές υπήρχαν εργαστήρια πειραματικής εφαρμογής της πραγματικότητας (διαδραστικές εφαρμογές), το ενδιαφέρον των φοιτητών ήταν απεριόριστο και η συμμετοχή τους καθολική, χωρίς περιστροφές και εξαιρέσεις. Ευτύχησα στη ζωή μου να ακολουθήσω την επιστήμη της Φυσικής που εξ ορισμού χρησιμοποιούσε διαδραστικές μεθόδους διδασκαλίας για την κατανόηση των νόμων της φύσης.
Τι εννοούμε όμως με τον όρο διαδραστικές εφαρμογές; Πρέπει η εφαρμογή να δίνει την δυνατότητα στον χρήστη να συμμετέχει στην εξέλιξη της εφαρμογής και να καθορίζει με κάποιες συνθήκες και το αποτέλεσμά της. Στην ανάπτυξη αυτών των εφαρμογών πρωτοστατούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Ο χρήστης ενός υπολογιστή γίνεται εν δυνάμει συμμέτοχος στην δημιουργία και διάδοση μιας πληροφορίας, άρα και της γνώσης. Φυσικά μπορεί να γίνει και εν δυνάμει μεταφορέας αλλά όχι δημιουργός των fake news. Για να μεταφερθεί η αλήθεια και όχι το ψέμα θα πρέπει ο χρήστης συνεχώς να φιλτράρει τις πληροφορίες για να μην γίνει συνένοχος μεταφοράς ψευδών ειδήσεων με ότι αυτό συνεπάγεται. Για να δημιουργηθεί μία ψευδής είδηση πρέπει να υπάρχει δόλος απόκρυψης της πραγματικότητας για να εξυπηρετήσει ιδιοτελείς και μόνο σκοπούς.
Μέσα σε αυτό το κλίμα διαδραστικών εφαρμογών τα μέσα επικοινωνίας παίζουν καθοριστικό ρόλο. Στο σημείο αυτό θα ξεχωρίσω τα μέσα επικοινωνίας σε δύο κατηγορίες: Στα παραδοσιακά (εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, περιοδικά κλπ) αλλά και τα νέα (διαδίκτυο με τις πλατφόρμες ηλεκτρονικών ταχυδρομείων, Facebook, Twitter, Instagram κλπ).
Στα παραδοσιακά μέσα η διαδραστικότητα είναι είδος προς αναζήτηση ή αν θέλετε στα σπάργανα, που τείνει να τα οδηγήσει στην εξαφάνιση. Αυτό σημαίνει ότι στο προσεχές εγγύς μέλλον θα εκφυλιστούν και θα αυτοκαταργηθούν λόγω της ανιαρότητας της γνώμης των ιδιοκτητών. Η διατήρησή τους στο στερέωμα της δημοσιογραφίας εξαρτάται από την χορήγηση δυνατότητας συμμετοχής των πολιτών χωρίς την λογοκρισία που καθορίζεται από ιδιοτελή συμφέροντα. Μία μορφή διαδραστικότητας είναι το βήμα που μπορεί να δοθεί ανεξαιρέτως σε όλες τις φωνές πλειοψηφίας και μειοψηφίας. Προφανώς δεν εννοώ την εξαφάνιση της γνώμης της εφημερίδας κλπ, αυτή θα υπάρχει αλλά θα κυριαρχεί ο πλουραλισμός. Όχι δηλαδή ότι θα αποφύγουν το μοιραίο αλλά θα καθυστερήσουν την εξαφάνισή τους.
Το μοιραίο της εξαφάνισης των βιντεοταινιών, των κασετών, των films, των δίσκων και άλλων επιτευγμάτων της τεχνολογίας, θα ακολουθήσει και η εξαφάνιση των εφημερίδων, των ραδιοφώνων, των τηλεοπτικών καναλιών, τουλάχιστον με την μορφή που γνωρίζουμε και άλλων. Οι λάτρες της φυλλομέτρησης των εφημερίδων για την ανάγνωση, θα περάσουν στους γραφικούς λάτρες του Βινυλίου και λόγω της κακής λειτουργίας τους, αλλά και από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Οι μικρές ιδιοκτησίες των ΜΜΕ σιγά και σταθερά αφήνουν την θέση τους στις νέες μορφές επικοινωνίας. Έτσι το διαδίκτυο με τις μέχρι τώρα ανεπτυγμένες πλατφόρμες δίνει την δυνατότητα στην διαδραστική συμμετοχή των πάντων χωρίς τις εξαιρέσεις από τα ιδιοτελή συμφέροντα. Έτσι επηρεάζεται η κοινή γνώμη από την επικρατούσα άποψη κάτι σαν την λειτουργία μιας άμεσης δημοκρατίας. Ήδη οι νέοι ηλικίας 30-40 χρόνων έχουν εγκαταλείψει την ενημέρωσή τους με τους παραδοσιακούς τρόπους και αλλάζουν την ρότα της πληροφόρησής τους μέσω του διαδικτύου. Ο εγκλωβισμός λόγω COVID-19 έχει επιταχύνει την αλλαγή όχι μόνο σε αυτές τις ηλικίες αλλά και στους μεγαλύτερους που ψάχνουν να ξεφύγουν από την εφήμερη διαδικασία τυφλής ανάγνωσης και της δυναστείας των διαφημίσεων και στρέφονται στην ανταλλαγή μηνυμάτων, εικόνων, στιχομυθιών και άλλων εμπνευσμένων κατασκευασμάτων διαδραστικού χαρακτήρα που δείχνει δίψα για συμμετοχή και διαμόρφωση της κοινής γνώμης και όχι τυφλή συμπεριφορά ενός οπαδού παθητικής ανάγνωσης.