H «Συμφωνία του Αιώνα» του Αζερμπαϊτζάν έκλεισε τα 30 της χρόνια: Η συμβολή στην Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια αποκτά νέα ώθηση

Στις 20 Σεπτεμβρίου του 2024, η Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, μαζί με τις BP, MOL, INPEX, Equinor, ExxonMobil, TPAO, ITOCHU και ONGC Videsh, υπέγραψαν Συμφωνία για την εξερεύνηση, αξιολόγηση, ανάπτυξη και εξόρυξη του μη-συνδεδεμένου φυσικού αερίου (NAG) των κοιτασμάτων Azeri και Chirag και του τμήματος βαθέων υδάτων του κοιτάσματος Gunashli (ACG) στην υδάτινη περιοχή της Κασπίας Θάλασσας που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν.
Θεωρείται ότι, οι μη-συνδεδεμένοι πόροι του φυσικού αερίου (non-associated natural gas) της ACG είναι πολύ σημαντικοί και αποτελούν έως και 4 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) σ’αυτην την περιοχή.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, στην 30ή επέτειό της η ACG ξεκινά ένα νέο ταξίδι – ένα ταξίδι με φυσικό αέριο – μαζί με τα εξαιρετικά επιτεύγματα του πετρελαίου. Η υπογραφή αυτής της Συμφωνίας για το φυσικό αέριο δεν αντιπροσωπεύει απλώς έναν εμπορικό θρίαμβο, αλλά και ένα στρατηγικό ορόσημο στις προσπάθειες του Αζερμπαϊτζάν να διαφοροποιήσει περαιτέρω τους ενεργειακούς πόρους του.
Τα τελευταία 30 χρόνια, η «Συμφωνία του Αιώνα», μια συμφωνία κατανομής των προϊόντων (PSA) για την κοινή ανάπτυξη της ACG που υπογράφηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1994, μεταμόρφωσε πραγματικά το Αζερμπαϊτζάν, καθιστώντας το σημαντικό παγκόσμιο προμηθευτή ενέργειας. Αυτή η ρηξικέλευθη Συμφωνία ήταν η πρώτη μεγάλη Συμφωνία πετρελαίου μεταξύ ανεξάρτητου Αζερμπαϊτζάν και των 11 ξένων εταιρειών για την ανάπτυξη του γιγαντιαίου μπλοκ κοιτασμάτων ACG στην Κασπία Θάλασσα. Η σύμβαση έγινε παράγοντας – κλειδί για τη διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας, την αποκατάσταση της εθνικής οικονομίας, τη δημιουργία του ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος, την ανάπτυξη της βιομηχανίας και την οργάνωση των εξαγωγικών διαδρομών. Ως αποτέλεσμα, καθιέρωσε το κύρος του Αζερμπαϊτζάν ως αξιόπιστου προμηθευτή ενεργειακών πόρων στις παγκόσμιες αγορές.
Το πρώτο πετρέλαιο από την ACG παρήχθη στις 7 Νοεμβρίου του 1997. Μέχρι σήμερα, το κοίτασμα έχει παραδώσει περίπου 4,4 δισεκατομμύρια βαρέλια (περίπου 593 εκατομμύρια τόνους) πετρελαίου, το οποίο εξάγεται στις παγκόσμιες αγορές, κυρίως μέσω των αγωγών εξαγωγής του Baku-Tbilisi-Ceyhan και του Baku-Supsa. Μέχρι σήμερα, η ACG έχει επίσης παραδώσει πάνω από 57 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μη-συνδεδεμένου αερίου.
Το 2017, η «Συμφωνία του Αιώνα» παρατάθηκε μέχρι το 2050, επιτρέποντας στο Αζερμπαϊτζάν να συνεχίσει την ανάπτυξη των κοιτασμάτων της ACG και να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους των υδρογονανθράκων.
Όπως και πριν, το Αζερμπαϊτζάν σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα πετρελαίου του όχι μόνο για να ενισχύσει την οικονομία του αλλά και για να προετοιμαστεί για μελλοντικές ενεργειακές προκλήσεις που σχετίζονται με τη μετάβαση σε εναλλακτικές πηγές. Για παράδειγμα, το Αζερμπαϊτζάν αναπτύσσει ενεργά την πράσινη ενέργεια, υλοποιώντας έργα αιολικής και ηλιακής ενέργειας σε συνεργασία με εταιρείες όπως η BP, η ACWA Power και η Masdar. Αυτό αποτελεί μέρος της μακροπρόθεσμης στρατηγικής της χώρας για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται στο κατώφλι ενός σημαντικού ορόσημου στην ενεργειακή του ιστορία με την επερχόμενη ανάπτυξη αποθεμάτων του φυσικού αερίου στο μπλοκ Azeri-Chirag-Gunashli. Το έργο αυτό αναμένεται να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή του φυσικού αερίου της χώρας.
Η ανάπτυξη αυτών των αποθεμάτων, παράλληλα με άλλα μεγάλα κοιτάσματα όπως το Shah Deniz, το Absheron και το Umid Babek, θα ενισχύσει σημαντικά τη συνολική παραγωγή του φυσικού αερίου της χώρας, ενισχύοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία του Αζερμπαϊτζάν και τη θέση του στην παγκόσμια αγορά ενέργειας.
Το έργο θα ενισχύσει τον ρόλο του Αζερμπαϊτζάν ως βασικού προμηθευτή της ενέργειας στην Ευρώπη, συμβάλλοντας στην ενεργειακή ασφάλεια των εταίρων του, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Αυτή η συμφωνία είναι ίσως εξίσου σημαντική με το αρχικό PSA, καθώς θα επιτρέψει για πρώτη φορά στην ιστορία τις εμπορικές εξαγωγές φυσικού αερίου από το κοίτασμα ACG, μεγιστοποιώντας την οικονομική του αξία και υποστηρίζοντας τα σχέδια του Αζερμπαϊτζάν για την αύξηση της προμήθειας της ενέργειας στην Ευρώπη, όπως αυτό προβλέπεται στο Μνημόνιο Συνεννόησης του 2022 μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με αυτό το Μνημόνιο Συνεννόησης, το Αζερμπαϊτζάν δεσμεύτηκε να διπλασιάσει τον όγκο του φυσικού αερίου που εξάγεται στην Ευρώπη μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου μέχρι 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου, ένα σύστημα αγωγών που εκτείνεται σε μήκος 3.500 χιλιόμετρα από το Μπακού μέχρι την Ιταλία, συμβάλλει σημαντικά στην Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Κάθε χρόνο η Ελλάδα καλύπτει το 20% των αναγκών της σε φυσικό αέριο χάρη στο αέριο του Αζερμπαϊτζάν που λαμβάνει μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline, ο οποίος αποτελεί ένα από τα τμήματα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου.