της Αναστασίας Βελέντζα
Το Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης – EU Access City Award, είναι ένα βραβείο που απονέμεται κάθε χρόνο στις πόλεις που καταβάλλουν προσπάθειες για να είναι προσβάσιμες και διοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μια πόλη είναι προσβάσιμη όταν όλοι οι κάτοικοι μπορούν να ζουν σε αυτή και να χρησιμοποιούν όλα τα αντικείμενα και όλες τις υπηρεσίες χωρίς προβλήματα.
Για παράδειγμα, να μπορούν εύκολα να παίρνουν το λεωφορείο ή το μετρό για να πηγαίνουν στη δουλειά τους, να χρησιμοποιούν τα αυτόματα εκδοτήρια εισιτηρίων για να αγοράζουν εισιτήριο, να κυκλοφορούν στους δρόμους ή να μπαίνουν σε δημόσια κτίρια, όπως τα νοσοκομεία και τα δημαρχεία, να λαμβάνουν πληροφορίες έτσι ώστε να μπορούν να τις διαβάζουν και να τις κατανοούν.
Όλα αυτά είναι σημαντικά για όλους τους κατοίκους και κυρίως για τα άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους. Πολλές φορές πράγματα, όπως οι μεταφορές και οι πληροφορίες, δεν είναι προσβάσιμα για τα άτομα αυτά, και έως εκ τούτου δεν μπορούν να συμμετέχουν στην κοινότητα όπως όλοι οι άλλοι κάτοικοι. Έτσι μένουν στο περιθώριο.
Για παράδειγμα, εάν τα λεωφορεία δεν έχουν ράμπες, τα άτομα σε αναπηρικά αμαξίδια δεν θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν για να πηγαίνουν στη δουλειά τους. Εάν οι πληροφορίες δεν είναι ευανάγνωστες, τα άτομα με νοητική υστέρηση και άλλα άτομα είναι πιθανό να μην μπορούν να τις διαβάσουν και να τις κατανοήσουν.
Επομένως, το Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης προσφέρει στις πόλεις της Ευρώπης την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις προσπάθειές τους να γίνουν προσβάσιμες για όλους. Η απονομή του Βραβείου Προσβάσιμης Πόλης ξεκίνησε το 2010. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το Βραβείο αυτό εξακολουθεί να υπενθυμίζει στις πόλεις, πόσο σημαντικό είναι να είναι προσβάσιμες σε όλους.
Η πόλη που κέρδισε το Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης για το 2022 είναι η πόλη του Λουξεμβούργου στο Λουξεμβούργο, μια από τις μικρότερες χώρες της Ευρώπη. Ο πληθυσμός του Λουξεμβούργου είναι 563 χιλιάδες άτομα και οι αλλοδαποί που ζουν στη χώρα αποτελούν το 46% του πληθυσμού.
Η πόλη του Λουξεμβούργου είναι χτισμένη σε βράχο και ως εκ τούτου βρίσκεται σε έδαφος με απότομους βράχους και βαθιές κοιλάδες. Αυτό καθιστά την προσβασιμότητα πιο δύσκολη επειδή οι δρόμοι είναι λοφώδεις και στενοί.
Όμως, η πόλη του Λουξεμβούργου κέρδισε το βραβείο επειδή σχεδιάζει, εργάζεται και καταβάλλει συνεχώς προσπάθειες ώστε οι υποδομές και οι υπηρεσίες της να είναι προσβάσιμες σε όλους τους πολίτες και τους επισκέπτες του, σε πολλά επίπεδα όπως την απασχόληση, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τον τουρισμό, την αναψυχή και τις μεταφορές. Χάρη στην προσέγγιση «Σχεδιασμός για όλους», η πόλη αίρει τους αποκλεισμούς όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία, αλλά και για τους ηλικιωμένους, τους μετανάστες και τους τουρίστες.
Η φιλοσοφία της πόλης είναι να σχεδιάζει και να υλοποιεί μέτρα σε άμεση συνεννόηση με τα άτομα που επηρεάζονται από αυτά. Ως εκ τούτου οργανώνει συναντήσεις και συνομιλίες με άτομα με αναπηρία και συνεργάζεται στενά με οργανώσεις ΑμεΑ, προκειμένου να κατανοήσει τις ανάγκες τους και να βελτιώσει τις συνθήκες για αυτούς. Χάρη στη συμμετοχική επιτροπή της πόλης, τα άτομα με αναπηρία μπορούν να συμμετέχουν ενεργά σε όλα τα έργα της πόλης και στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου. Επιπλέον, ο δήμος συνεργάζεται με την εμπορική ένωση της πόλης του Λουξεμβούργου, τον εμπορικό σύλλογο HORESCA και τη συμμετοχική επιτροπή για τη βελτίωση της προσβασιμότητας των καταστημάτων και των εστιατορίων της πόλης.
Η πόλη του Λουξεμβούργου καταβάλλει προσπάθειες, έτσι ώστε όλοι οι κάτοικοι της πόλης να εξοικειωθούν με τους διαφορετικούς τύπους αναπηριών και να συμβάλλουν στην κατάρριψη των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων. Στο πλαίσιο αυτό, η πόλη διοργανώνει πολλές διαφορετικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, δραστηριότητες, διαλέξεις, προβολές ταινιών και εκθέσεις όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να μάθουν περισσότερα για την καθημερινή ζωή και τις διαφορετικές ανάγκες των ατόμων με αναπηρία. Για παράδειγμα, κάθε χρόνο πραγματοποιείται η εκδήλωση «Δείπνο στο σκοτάδι» για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις εμπειρίες και τις ανάγκες των ατόμων με προβλήματα όρασης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η πόλη του Λουξεμβούργου στην πρόσληψη ατόμων με αναπηρία. Σχεδόν το 6% όλων των θέσεων σε δημόσιους φορείς της πόλης κατέχονται από άτομα με αναπηρίες. Επιπλέον, στο πλαίσιο των προσπαθειών του για την υποστήριξη ατόμων με προβλήματα ακοής, ο Δήμος διοργανώνει μαθήματα νοηματικής γλώσσας, ενώ έχει απονείμει περισσότερα από 900 διπλώματα. Οργανώνονται πολυάριθμα μαθήματα κατάρτισης για να διασφαλιστεί ότι το προσωπικό εξυπηρέτησης των πολιτών (π.χ. οδηγοί λεωφορείων και υπάλληλοι υποδοχής) μπορεί να χρησιμοποιήσει τον απαραίτητο εξοπλισμό και να βοηθήσει τα άτομα με αναπηρίες.
Στο Μουσείο Τέχνης της πόλης του Λουξεμβούργου, Villa Vauban, οι επισκέπτες μπορούν να ανακαλύψουν τα εκθέματα με τον δικό τους τρόπο, ανάλογα με τις κινητικές ή γνωστικές τους ικανότητες. Το Μουσείο περιλαμβάνει γλυπτά που οι επισκέπτες μπορούν να αγγίξουν με τα χέρια τους και απτικά μοντέλα ορισμένων πινάκων, πολύγλωσσες και απλές γλωσσικές πληροφορίες.
Το Λουξεμβούργο ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που ξεκίνησε να παρέχει δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες. Οι στάσεις λεωφορείων του Λουξεμβούργου είναι εξοπλισμένες με ράμπες και iBeacon. Το iBeacon είναι μια μέθοδος παροχής υπηρεσιών και πληροφοριών και η οποία εκτιμάται ιδιαίτερα από άτομα με προβλήματα όρασης.
Για παράδειγμα όταν ένα άτομο πλησιάζει μια στάση λεωφορείου εξοπλισμένη με iBeacon, λαμβάνει μια ειδοποίηση που το ενημερώνει για το όνομα της στάσης, τον αριθμό και τον προορισμό του επόμενου λεωφορείου και την προβλεπόμενη ώρα άφιξής του. Επιπλέον στα οχήματα δημόσιας συγκοινωνίας γίνονται οπτικές και φωνητικές ανακοινώσεις, διαδικτυακά ή μέσω γραπτών μηνυμάτων.
Κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων της πόλης, τα άτομα με αναπηρίες μπορούν να μετακινηθούν δωρεάν από το σπίτι τους με ειδικά μικρά λεωφορεία, τα οποία λειτουργούν και ως λεωφορεία για ηλικιωμένους και γονείς με καροτσάκια.
Οι πινακίδες στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και στις πλατφόρμες του Λουξεμβούργου έχουν εύκολα σύμβολα (εικονογράμματα), ώστε όλοι οι άνθρωποι να μπορούν να τις καταλάβουν, και παρέχουν καθοδήγηση προς χειρολισθήρες, ανελκυστήρες και ειδικούς χώρους στάθμευσης. Οι οθόνες έχουν συχνά λειτουργία μετατροπής κειμένου σε ομιλία ώστε όσοι είναι τυφλοί να μπορούν να τις ακούσουν. Οι σιδηροδρομικός σταθμός του Λουξεμβούργου διαθέτει ειδικούς χώρους στάθμευσης και προσβάσιμες εγκαταστάσεις τουαλέτας.
Η πόλη του Λουξεμβούργου εργάζεται για τη δημιουργία ενός σχεδίου δράσης με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της, λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένες ανάγκες και προτάσεις των κατοίκων. Η πόλη του Λουξεμβούργου έλαβε 150.000 ευρώ για το Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης 2022 που κέρδισε.
Το 2ο Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης 2022 κέρδισε η πόλη του Ελσίνκι στη Φινλανδία. Περίπου 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν μέσα ή γύρω από το Ελσίνκι, περίπου το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού της Φινλανδίας. Η πόλη έχει μια μακροχρόνια δέσμευση για την προώθηση της προσβασιμότητας, την ενσωμάτωσή της σε στρατηγικές, πολιτικές και διαδικασίες σχεδιασμού.
Το 3ο Βραβείο Προσβάσιμης Πόλης 2022 κέρδισε η Βαρκελώνη. Τα τελευταία 40 χρόνια, η Βαρκελώνη εργάζεται συνεχώς για την άρση των φυσικών και κοινωνικών φραγμών για τα Άτομα με Αναπηρία και τους ηλικιωμένους (21% των κατοίκων).
