Της Μαρίας Σπανού
Το Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου υλοποιεί εδώ και μέρες ένα όραμα: Επιτελεί έναν βασικό ρόλο της σύγχρονης μουσειολογίας και του νέου μοντέλου της μουσειακής επικοινωνίας, συστήνοντας εκ νέου μοναδικά αντικείμενα από τις μόνιμες συλλογές του και εντάσσοντας αρμονικά σ’ αυτές καινούργια εικαστικά έργα.
Διαμέσου της καινοτόμας έκθεσης «Meta-κίνηση», που οργανώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και τον Εικαστικό Σύλλογο Βόλου, ο επισκέπτης/θεατής υποβάλλεται σ’ ένα κρίσιμο ερώτημα, εάν αναγνωρίζονται οι επιδράσεις της κλασικής τέχνης στη σύγχρονη. Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι σίγουρα ναι. Επίσης, εάν τελικά επαναπροσδιορίζει την κρισιμότητα της μνημειακής κληρονομιάς ως συστατικού στοιχείου της σύγχρονης κοινωνίας και εάν το Αρχαιολογικό Μουσείο συνδέεται οργανικά με την κοινωνία την οποία υπηρετεί, δίδοντάς του τη δυνατότητα να το καθιστά λειτουργικό και φιλικό στο ευρύ κοινό. Η απάντηση είναι και πάλι θετική. Ο διάλογος που δημιουργείται είναι τόσο πετυχημένος, που, σε κάθε βήμα της νέας εκθεσιακής τροχιάς που εκτείνεται στη νέα πτέρυγα και στους χώρους των περιοδικών εκθέσεων, ο επισκέπτης μέσα από τα πολύτιμα υλικά κατάλοιπα της αρχαιότητας νιώθει να συναντάται με τη ζωντανή και ευαίσθητη ματιά των σύγχρονων εικαστικών, εισπράττοντας συγκίνηση και άφατη ευχαρίστηση.
Πρόκειται για ένα συναπάντημα συμβολικό και πολύ δημιουργικό που προκύπτει από τις εξαιρετικές δημιουργίες των καλλιτεχνών, οι περισσότεροι των οποίων ζουν στην πόλη μας. Οι 14 συμμετέχοντες καλλιτέχνες αφουγκράστηκαν το παρελθόν του Μουσείου, συντονίστηκαν με την ενέργεια των εκτιθέμενων αντικειμένων του, μετασχημάτισαν την αποκτημένη γνώση και εικονοποίησαν το αφήγημά του. Δημιούργησαν εν τέλει νέα έργα, χρησιμοποιώντας υλικά ευτελή, όπως το σύρμα, το μαλλί, τον πηλό, το χαρτί, τις νέες τεχνολογίες σε μια ευρηματική γραμμή σύνδρασης με τα αρχαία μάρμαρα, την αρχαία κεραμική και πολλές εκφράσεις άλλων υλικών της αρχαιότητας. Κατάλοιπα δηλαδή, που σχετίζονται με την εμπορική δραστηριότητα, την κατάκτηση της περιοχής μας και τη δημιουργία νέων και ισχυρών κέντρων εξουσίας, την ιδεολογία, τη διάδοση λατρειών, την ψυχολογία, τις ανάγκες, τη δραστηριότητα των νεότερων εποχών και γενεών και βρήκαν την απόλυτη έκφρασή τους στην έκθεση «Meta-κίνηση». Πηγή έμπνευσης της οποίας είναι «ο άνθρωπος «που ταξιδεύει από τόπο σε τόπο για να επιβιώσει, να ανταλλάξει αγαθά, ιδέες, τεχνογνωσία, να κατακτήσει ή να αποφύγει την κατάκτηση και τέλος να μεταβεί στα «Ηλύσια πεδία». Οι ταξιδιώτες στα αρχαία λιμάνια της Μεσογείου, τα εμπορεύματα, οι λατρείες που εξαπλώνονται και διαδίδονται από τόπο σε τόπο ιδιαίτερα μετά από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι εξαγωγές πολύτιμων αγαθών ή συσκευασιών με πολύτιμο περιεχόμενο, αλλά και η απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής που αποχαιρετά τα εγκόσμια με θλίψη, αλλά και την προσδοκία της ευδαίμονος αιώνιας ζωής, αποκτούν φωνή και συνομιλούν με τα σύγχρονα έργα που προβληματίζουν, ερμηνεύουν, προκαλούν σκέψεις και συναισθήματα…» (από τον πρόλογο της Ανθής Μπάτζιου, προϊσταμένης της ΕΦΑ Μαγνησίας στον κατάλογο της έκθεσης).
Κοντολογίς, αυτό που κατάφεραν οι καλλιτέχνες είναι να γίνει το Μουσείο ένας δυναμικός σύνδεσμος του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Η αρχαία ελληνική τέχνη για άλλη μια φορά απέδειξε με παρρησία ότι εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Έτσι, το παρελθόν του τόπου μας υποδέχεται φιλόξενα στην «εστία» του το εικαστικό παρόν και όλα μετουσιώνονται σε μια ωραία ποιητική συντροφιά και ο μουσειακός χώρος από συλλογικός πόλος μνήμης και ιστορίας, μεταμορφώνεται σε δημιουργικό εργαστήρι πολιτισμικής ώσμωσης. Ένα πεδίο που δίνει τη δυνατότητα να το προσεγγίσουν νέες ομάδες κοινού, ενδυναμώνοντας τον κοινωνικό ρόλο του «νέου» μουσείου. Αυτό έδειξε η προχθεσινή συρροή κόσμου που δεν την αποτελούσαν μόνον αρχαιολόγοι, φιλίστορες και ειδικοί. Ήταν καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί, επιστήμονες κάθε είδους, καθημερινοί άνθρωποι που τους απασχολεί η αισθητική και το γούστο, η αγάπη για την πόλη τους, ανάμεσα στους οποίους και αρκετοί νέοι.
Οι καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν από τις συλλογές του Μουσείου και με φρέσκια ματιά έγιναν οι πρεσβευτές του, προσκαλώντας μας στο να το ξαναδούμε με άλλη οπτική είναι: Λίλα Αγραφιώτη, Γεώργιος Ανανιάδης, Έρρικα Γκούτενβαγκερ, Νεκταρία Γιακμογλίδου, Αφροδίτη Δημοβίτη, Ελπινίκη Καμόσου, Κατερίνα Κασσαβέτη, Ιωάννα Kαφίδα, Αιμιλία Κοτζαογλανίδη, Βάντα Μαυροειδή, Βιβή Νικολού, Κλειώ Παπαϊωάννου, Άννα Πιάτου και Μαρία Χατζηνικολάου. Τους αξίζουν πολλά μπράβο για τις υπέροχες δημιουργίες τους, όπως πολλά συγχαρητήρια και στην προϊσταμένη της ΕΦΑ Μαγνησίας και τους συντελεστές της Εφορείας για την πετυχημένη σύμπραξη που μόνο καλά πράγματα προμηνύει.
Αξίζει τον κόπο να αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο αυτό το καλοκαίρι και να επισκεφθεί την έκθεση. Μιας έκθεσης που η αφήγησή της ρέει μέσα στις αίθουσες και σαν μαγνήτης σε τραβά να σπεύσεις σε κάθε σημείο της, στοχεύοντας να αναδείξει τις κοινές συνισταμένες. Αυτές που εκτείνονται σε διαφορετικές χιλιετίες και πολιτισμούς και που σαν υφάδια αλληλοπλέκονται με το σύγχρονο εικαστικό παρόν. Είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία, να βλέπεις παλιά και νέα έργα να αναπνέουν μαζί ως ένα αδιατάραχτο σύνολο που λούζεται από ελληνικό φως.
Εν κατακλείδι, η εκδήλωση αυτή εντάσσεται στην αναγκαιότητα της μεταλλαγής των ελληνικών μουσείων σε ανοικτούς οργανισμούς στην υπηρεσία της κοινωνίας και στον επαναπροσδιορισμό του πολυσήμαντου ρόλου τους, ώστε, όπως έγραψε ο μουσειολόγος Duncan Cameron, να μετατρέπονται «από ναοί για τη μετάδοση ιερών γνώσεων στις παθητικές μάζες, σε φόρουμ ζωντανών διαβουλεύσεων και αλληλεπιδράσεων».