Σχεδόν δυόμισι χρόνια πέρασαν από την έκδοση του 21ου τόμου του Αρχείου Θεσσαλικών Μελετών από την Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών. Εδώ και λίγες ημέρες κυκλοφόρησε ο καινούργιος τόμος, που έχει επετειακό χαρακτήρα με πυκνές αναφορές στο 1821 και τη συμμετοχή της Μαγνησίας στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Ο ερευνητής και συγγραφέας κ. Γρηγόρης Καρταπάνης, ο οποίος κατέχει τη θέση του αντιπροέδρου στην πάντοτε δραστήρια ΕΘΕ, μίλησε για την έκδοση που συνέπεσε, μάλιστα, με τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την πρώτη έκδοση του επιστημονικού οργάνου της Εταιρείας.
Δεκατρείς μελέτες – κατανεμημένες σε δύο μέρη – περιλαμβάνει ο 22ος τόμος. Μέσα από τις 456 σελίδες του και τα σπάνια ντοκουμέντα που συμπεριέλαβαν οι συγγραφείς στα κείμενά τους, αναδεικνύουν με τρόπο μοναδικό την Επανάσταση του 1821 και αφουγκράστηκαν τον αγώνα των προγόνων μας που έπιασαν τα άρματα εναντίον των Οθωμανών υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Ο κ. Καρταπάνης αναφέρθηκε στον τελευταίο τόμο του Αρχείου Θεσσαλικών Μελετών, τονίζοντας τα εξής: «Η επέτειος των δύο αιώνων από την Ελληνική Επανάσταση στάθηκε αφορμή για την Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών να ασχοληθεί εκτενώς με τα γεγονότα της περιόδου εκείνης στη Μαγνησία. Είχαμε προγραμματίσει έγκαιρα το αφιέρωμα, προσεγγίζοντας τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821 καθ’ όλη τη διάρκειά του. Όμως, και οι υπόλοιπες μελέτες – πέντε συνολικά – παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και αναδεικνύουν άγνωστες πτυχές της τοπικής Ιστορίας».
Σχολιάζοντας τις μελέτες που συμπεριλήφθηκαν στον 22ο τόμο, ο αντιπρόεδρος της ΕΘΕ είπε: «Το κείμενο του κ. Γεωργίου Γκέκου, τμήμα της ευρύτερης μελέτης που έχει κάνει μέσα από ελβετικά, κυρίως αρχεία, πραγματεύεται την κατάληξη όσων βρέθηκαν στη Μολδοβλαχία υπό τις διαταγές του Υψηλάντη. Ανάμεσά τους εστίασε στα ονόματα 34 Θεσσαλών αγωνιστών, ταυτοποιώντας δεκάδες άντρες από την ηπειρωτική Μαγνησία και τις Βόρειες Σποράδες. Και εάν αναλογιστούμε τις συνθήκες της εποχής, ήταν ένας άθλος για όσους έφτασαν στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Έχουμε επίσης τη μελέτη του κ. Νίκου Αποστολίδη για τον αγώνα που δόθηκε το 1821 στον Παγασητικό, ερευνώντας τα αρχεία δύο ξένων εθελοντών. Η κ. Ευγενία Κρεμμυδά παρουσιάζει ένα άγνωστο έγγραφο για τον ναυτικό αγώνα στη Μαγνησία, ενώ ο κ. Αριστείδης Παπαδόπουλος έκανε εξαιρετική δουλειά με την καταγραφή δεκάδων τίτλων από ντόπιους συγγραφείς και παρουσίασε μία θαυμάσια εργογραφία για το… πηλιορείτικο ’21. Η μελέτη της κ. Μηλίτσας Ζαρλή – Καραθάνου για τον Φιλιππίδη μάς δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη δράση του στα προεπαναστατικά χρόνια, με την πρόεδρό μας στην Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών, να είναι απόγονος του ονομαστού αυτού λόγιου από τις Μηλιές Πηλίου. Ακολουθεί ένα κείμενο με την υπογραφή του κ. Γιώργου Κοντομήτρου για τη ρήση του Ρήγα Βελεστινλή «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», την οποία ο μεγάλος μας εθνεγέρτης δανείστηκε από τον Ελβετό γιατρό και διανοητή Άλμπρεχτ φον Χάλερ. Το πρώτο μέρος ολοκληρώνεται με τη μελέτη του κ. Αντώνη Σμυρναίου, ο οποίος σκιαγραφεί τα επαναστατικά γεγονότα του 1821 υπό διαφορετικό πρίσμα, πέραν του συνηθισμένου».
Το δεύτερο μέρος του συλλογικού τόμου ξεκινά με αφιέρωμα του κ. Δημήτρη Παλιούρα στο κτιριακό συγκρότημα του «Ξενοδοχείου της Γαλλίας», που στέκει ερειπωμένο στο κέντρο του Βόλου και τις τελευταίες ημέρες έχει μονοπωλήσει την τοπική επικαιρότητα για το εάν πρέπει να κατεδαφιστεί ή όχι. Σειρά παίρνει το αφιέρωμα της κ. Θάλειας Μακρή – Σκοτινιώτη για τη διαδρομή του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν το μακρινό 1909 και μέχρι σήμερα εξακολουθεί να διαδραματίζει έναν πολύπλευρο πολιτιστικό ρόλο στα τοπικά δρώμενα. Ο κ. Νίκος Αποστολίδης υπογράφει και δεύτερη μελέτη, που αναφέρεται στην τοποθεσία «Κυνός Κεφαλές», όπου έγιναν δύο μάχες – ορόσημα στον αρχαίο κόσμο. Οι κ.κ. Αννίτα Πρασσά και Άλκηστις Σανιδά παρουσίασαν τη μελέτη τους για τους πρόσφυγες και τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες στο λιμάνι του Βόλου και τις αλλαγές που επήλθαν στην τοπική κοινωνία, ενώ να σημειωθεί ότι ο τόμος περιλαμβάνει και δύο κείμενα του κ. Καρταπάνη. Το ένα με αναφορές στο 1821 και τη ναυμαχία του Βόλου και το έτερο για τον φάρο του Τρικερίου, που στέκει στην είσοδο του Παγασητικού από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.