Το Κέντρο Πολιτισμού «Ιωλκός», οι εκδόσεις Καστανιώτη και το βιβλιοπωλείο «Η Πένα» θα παρουσιάσουν το μυθιστόρημα της Γιώτας Κούγιαλη «Απόψε τι βλέπεις γύρω σου;» αύριο Δευτέρα 12 Ιουλίου και ώρα 9 μ.μ., στο αρχοντικό Ζαφειρίου στον Άγιο Ονούφριο.
Με τη Γιώτα Κούγιαλη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και δρ. αφηγηματολογίας Μαγδαληνή Θωμά. Την εκδήλωση θα συντονίσει η Ντία Μουτσινά, πρόεδρος του Κέντρου Πολιτισμού «Ιωλκός».
Συνέντευξη ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Απόψε τι βλέπεις γύρω σου; ο τίτλος του βιβλίου σας. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Το βασικό θέμα του βιβλίου μου είναι η ευρύτερη κοινωνία κατά τη δεκαετία του εξήντα και η ζωή στις παιδοπόλεις, μέσα από μία βιωματική εμπειρία διάφορων παιδιών που οι μαρτυρίες τους εμβολίζουν το μυθιστόρημα και συχνά αντικρούονται μεταξύ τους. Παρακολουθούμε τη ζωή της Αθηνάς και της Ευθαλίας, που αμέσως μετά την, υπό περίεργες συνθήκες, αυτοκτονία της μητέρας τους, η μία μπαίνει στην Παιδόπολη της Λάρισας και η άλλη πηγαίνει στην Αθήνα όπου παντρεύεται έναν βίαιο και χειριστικό άντρα. Παράλληλα, μέσα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της εποχής, παρακολουθούμε όλα τα μεγάλα γεγονότα που καθόρισαν την εποχή εκείνη, όπως η δολοφονία του Λαμπράκη, η άνοδος του Κέντρου στην εξουσία, η Χούντα, η φυγή της βασιλικής οικογένειας στο εξωτερικό, η δολοφονία του Κένεντι, ο πόλεμος του Βιετνάμ και πολλά άλλα. Παρά τις δραματικές ανατροπές που υπάρχουν στην ιστορία του κειμένου, πιστεύω ότι μέσα από αυτό αναδύεται μία αισιόδοξη θέση για τη ζωή.
Οι ηρωίδες σας παλεύουν να επιβιώσουν σε περιβάλλοντα εγκλεισμού. Πόσο δύσκολο ήταν να κερδίσουν τη μάχη σε μια εποχή με τόσες δυσκολίες και ταμπού;
Αν και στη δεκαετία του εξήντα το κίνημα του φεμινισμού ήταν στην άνθισή του, η θέση της γυναίκας στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, ήταν υποβαθμισμένη. Όποιο όμως και αν είναι το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε, παίζει ρόλο και ο χαρακτήρας μας και η φλόγα της καρδιάς μας, που μας οδηγεί να σπάσουμε, όσους καταφέρουμε, από τους νοητούς φραγμούς που έχουν στήσει ολόγυρά μας. Οι ηρωίδες μου, αν και δείχνουν χαμηλό προφίλ, είναι αγωνίστριες με τα όλα τους.
Οι ταξικές διαφορές της εποχής του ’60 είναι άλλος ένας άξονας γύρω από τον οποίο κινείται το βιβλίο. Τι πιστεύετε ότι έχει αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων;
Στην εποχή μας έχουμε την αίσθηση ότι έχουν αμβλυνθεί οι ταξικές διαφορές. Δεν το πιστεύω πολύ αυτό. Υπάρχει ακόμη ένας αθέατος κόσμος της «καλής κοινωνίας» που ζει, ώς έναν βαθμό, διακριτικά, για να μη σκανδαλίζει τον λαό. Οι διαφορές σήμερα εντοπίζονται κυρίως στην κατοχή πλούτου, όπου υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις που καθορίζουν και τον τρόπο ζωής και, κατά κάποιο τρόπο, την… ψευδή λάμψη μιας καλύτερης κοινωνικής θέσης.
Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας δεν έχει εξαλειφθεί ούτε καν ελαχιστοποιηθεί. Τι φταίει γι’ αυτό και τι μπορούν να κάνουν τα θύματα;
Θα έλεγα ότι η ενδοοικογενειακή βία έχει ρίζες βαθιές στον τρόπο που αναπτύχθηκε η κοινωνία μας. Στους διακριτούς ρόλους που δίνουμε στα δύο φύλα, ο άντρας να είναι σκληρός με «θεληματικό πηγούνι», η γυναίκα να είναι γλυκιά, να κάνει παραχωρήσεις στο αρσενικό ακόμη και σε παράλογες απαιτήσεις, να ακούει, να υπακούει, να μη μιλά. Κυρίως το τελευταίο. Να μη μιλά. Ακόμη και όταν βιάζεται η ψυχή της ή το σώμα της. Έχει μάθει ότι, όπως και να έχει, αυτή θα φορτωθεί το έγκλημα του βιαστή, αυτή δεν ήταν σωστή, αυτή το προκάλεσε.
Τι να κάνουν τα θύματα. Δεν είμαι η ειδική, θα πω τι πιστεύω. Να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα σημάδια ενός άντρα χειριστικού, που θέλει να ελέγχει τη «γυναίκα του». Αν της απαγορεύει να μιλάει όταν βρίσκονται με άλλους, αν την απομονώνει απ’ το περιβάλλον της, αν τη χτυπάει και στη συνέχεια της λέει πως δεν φταίει αυτός, αλλά η ίδια φταίει με τη λάθος συμπεριφορά της κ.λπ. Κρυφά και αθόρυβα να ενημερωθεί για τις δυνατότητες που θα έχει να βρει βοήθεια. Να μιλήσει στην οικογένειά της, σε ανθρώπους εμπιστοσύνης. Να απευθυνθεί σε συλλόγους που στηρίζουν γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας για να πάρει σωστές οδηγίες. Να οργανώσει αθόρυβα τη φυγή της, αφού πρώτα συγκεντρώσει κάποια χρήματα και πάρει νομικές συμβουλές, στην περίπτωση που έχει παιδί, για να μην κατηγορηθεί για εγκατάλειψη εστίας και αρπαγή ανηλίκου.
Πώς θα περιγράφατε με λίγες λέξεις τη δική σας εμπειρία από την παιδόπολη;
Στην αρχή όλα ήταν δύσκολα. Τώρα ξέρω ότι, εξαιτίας της φιλοξενίας μου στην παιδόπολη, η ζωή μου άλλαξε στο καλύτερο, είμαι ευγνώμων.
Τι χρειάζεται κάποιος για να προχωρήσει στη ζωή του εκτός από ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον;
Για να πάει κανείς μπροστά, εκτός της οικογένειας, παίζει ρόλο και το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο κινείται. Σε μεγάλο βαθμό όμως παίζει ρόλο και η κληρονομιά του, το DNA του, να το λέει η καρδιά του, να έχει μάθει πως όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή πέφτουμε, ήρωες όμως είναι αυτοί που παλεύουν να σηκωθούν όρθιοι.
Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν λογοτέχνη;
Να μην επαναλαμβάνεται.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Είμαστε μονάδες ενός κοινωνικού συνόλου είτε αυτό είναι οικογένεια είτε πατρίδα είτε ο κόσμος όλος. Θεωρώ ότι υπέρτατη αξία είναι να βάζουμε το κοινωνικό σύνολο πάνω από τον εαυτό μας. Αυτό έκαναν και οι αγωνιστές τους ’21, τους οποίους τιμούμε φέτος. Δεν λογάριασαν εαυτόν, προέταξαν τα στήθη στα βόλια των εχθρών για να χαρίσουν την ελευθερία στους απογόνους τους, την ελευθερία που χαιρόμαστε σήμερα. Φαντάζομαι κανείς από αυτούς δεν ήθελε να πεθάνει, η ζωή είναι γλυκιά. Σήμερα ζούμε έναν άτυπο πόλεμο, αυτόν του Covid-19. Καλούμαστε να παραμερίσουμε τους φόβους μας και να εμβολιαστούμε. Να βάλουμε το κοινό καλό πάνω από το ατομικό. Να χαρίσουμε τη ζωή στα παιδιά μας, σε όσους αγαπάμε και, γιατί όχι, σε άγνωστους συνανθρώπους.
Ασχολείστε με τη συγγραφή κάποιου νέου βιβλίου;
Έχω αρχίσει να γράφω κάτι που αφορά στον Βόλο στις αρχές του 19ου αιώνα.