Γιατί πονάμε;

Της Χαράς Ζήκα,
χημικού, MSc, δρ Φαρμακευτικής

Ο παράδεισος φαντάζει πολύ ελκυστικός, αφού λένε ότι εκεί δεν υπάρχει πόνος, ούτε σωματικός ούτε ψυχικός. Αν αυτό όμως συνέβαινε στην καθημερινότητά μας, τότε σίγουρα θα βιώναμε μια κόλαση! Ο πόνος, αν και δυσάρεστος, είναι από τα πιο πολύτιμα βοηθήματα που διαθέτουμε ώστε να καταλάβουμε τι είναι ευεργετικό και τι επιζήμιο. Είναι ζωτικής σημασίας αμυντικός μηχανισμός, αποτελεί το σήμα, ώστε να αποφύγουμε κάποια βλάβη και προκαλεί αντανακλαστικά άμυνας ή φυγής.
Για παράδειγμα, η Σάρα, ένα κοριτσάκι εφτά χρονών που ζει στην Αμερική, γεννήθηκε με μειωμένο αριθμό περιφερειακών νεύρων, που στέλνουν σήματα πόνου στον εγκέφαλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η Σάρα να μη θεωρεί τίποτα βλαπτικό στο περιβάλλον της. Έτσι, στα λίγα χρόνια που ζει κατάφερε να κάψει το δεξί της χέρι, να τρυπήσει πέρα ώς πέρα το μάγουλό της με ένα μυτερό μολύβι και να προκαλέσει σοβαρές κακώσεις σε πολλές αρθρώσεις της.
Αντιλαμβανόμαστε τον πόνο με τους υποδοχείς πόνου που υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα σημεία του σώματός μας. Πρόκειται για ειδικά διαμορφωμένα νευρικά κύτταρα, που όταν διεγερθούν με το κατάλληλο ερέθισμα, στέλνουν το αντίστοιχο μήνυμα στον εγκέφαλο μέσω νευρικών ινών. Στο φλοιό του εγκεφάλου θα αναγνωρισθεί με ακρίβεια η περιοχή του πόνου και θα αποφασιστούν οι συνειδητές επιλογές συμπεριφοράς προς αποφυγήν του.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ενώ αρχικά ένα ερέθισμα μπορεί να είναι μη βλαπτικό, η συνεχής τοπική διέγερση μπορεί να προκαλέσει αβάσταχτο πόνο. Χαρακτηριστικό είναι το κινέζικο «βασανιστήριο της σταγόνας», κατά το οποίο πέφτει μια σταγόνα νερού στο μέτωπο του βασανιζόμενου πάντα στο ίδιο σημείο για πολλές ώρες.
Υπό ορισμένες συνθήκες έχουμε τη δυνατότητα ελέγχου του πόνου. Για παράδειγμα, ένας στρατιώτης, στη μανία μιας πολεμικής μάχης, μπορεί να τραυματιστεί αλλά να νιώσει πόνο αργότερα, όταν η απειλή και η ένταση υποχωρήσουν. Στις περιπτώσεις αυτές «κλείνουν» οι δίοδοι από τις οποίες μεταφέρονται τα σήματα του πόνου από τα περιφερειακά νεύρα στον εγκέφαλο. Τότε στον ανθρώπινο οργανισμό παράγονται ουσίες με δράση παρόμοια με αυτή των οπιούχων, με αποτέλεσμα να αναστέλλεται ο πόνος. Οι ουσίες αυτές λέγονται ενδορφίνες και μάλιστα η ενδορφίνη B είναι πενήντα φορές ισχυρότερη στην αναλγητική της δράση από τη μορφίνη!
Συνεπώς δεν πρέπει να φοβόμαστε τον σωματικό ή τον ψυχικό πόνο, διότι είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας προσαρμογής μας στη ζωή. Αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την ωρίμανσή μας και την εξέλιξη της προσωπικότητάς μας, εφόσον βέβαια ο πόνος δεν φτάνει σε υπερβολή.
Απόσπασμα από το βιβλίο μου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ» – Εκδόσεις Ιανός.