Αναδιάρθρωση καλλιεργειών, αλλαγή του τρόπου άρδευσης, κατασκευή μικρών χωμάτινων φραγμάτων είναι μερικές προτάσεις του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Διαχείρισης Υδατικών Συστημάτων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την εξοικονόμηση των αναγκών σε νερό στον θεσσαλικό κάμπο που μπορεί να αγγίξει και το 50%.
Το περασμένο Σάββατο πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα από το Εργαστήριο Υδρολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με θέμα το ελλειμματικό νερό και την ευάλωτη γεωργία σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Ουσιαστικά μπήκαν στο τραπέζι των συζητήσεων τρία πολύ σημαντικά θέματα που αγγίζουν το περιβάλλον.
Διευθυντής Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων που δουλεύει συστηματικά με ευρωπαϊκά και ελληνικά προγράμματα για το θέμα του νερού εδώ και χρόνια, ο κ. Μυλόπουλος επισήμανε μιλώντας στη διαδικτυακή εκπομπή «Θεσσαλία Παντού» μέσα από την ηλεκτρονική έκδοση www.e-thessalia.gr πως «ένα κύριο συμπέρασμα της ημερίδας ήταν ότι υπάρχει πολλή δουλειά να γίνει σε ερευνητικό και επιστημονικό επίπεδο, από πολιτικούς μηχανικούς, υδρολόγους και γεωπόνους και η συνεργασία τους είναι γι’ αυτούς μονόδρομος. Και είναι ο μόνος τρόπος για να λυθούν τα προβλήματα. Άλλωστε η νέα τάση είναι η ολιστική προσέγγιση των προβλημάτων. Στο θέμα του νερού πρέπει να δούμε το ζήτημα του νερού από όλες τις παραμέτρους, όπως της μετεωρολογίας, της υδρολογίας, της κλιματικής αλλαγής, του γεωπόνου, του σχεδιασμού των καλλιεργειών, της οικονομίας».
Παραμένει μεγάλο το έλλειμμα
Αναφερόμενος στη λειψυδρία στη Θεσσαλία είπε πως σύμφωνα «με παλαιότερη μελέτη που κάναμε για τον θεσσαλικό κάμπο, είχαν προκύψει μεγάλα ποσά στο υδατικό έλλειμμα. Δηλαδή ανάλογα με τις ξηρασίες κάθε χρόνο, το υδατικό έλλειμμα μπορεί να αγγίξει και το ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού που για να το καταλάβει κανείς, είναι το νερό που πίνει όλη η Ελλάδα. Βέβαια κάποιες άλλες χρονιές το έλλειμμα μπορεί να πέσει και στα 100.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Και αυτό το νερό που χρειαζόμαστε, προκύπτει από τις γεωτρήσεις που είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα. Το αποτέλεσμα των γεωτρήσεων είναι η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και με μελέτες που κάνουμε, η κατάσταση παραμένει άσχημη, με συνέπεια να έχουμε και την υφαλμύριση του νερού. Ήδη έγιναν κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση για να αλλάξουν τα πράγματα, όμως τώρα βρισκόμαστε στην αρχή της κλιματικής αλλαγής ή καλύτερα της κλιματικής απορρύθμισης. Μέχρι το 2050 αναμένεται να έχουμε μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά τρεις βαθμούς Κελσίου, ενώ έρευνα που έγινε από το εργαστήριό μας έδειξε ότι με ορίζοντα το 2100 θα διπλασιαστούν οι περίοδοι της ξηρασίας, καθώς και των εκτάσεων που θα υφίστανται αυτά τα φαινόμενα. Στο μέλλον θα αλλάξει και ο τρόπος που σχεδιάζουν οι μηχανικοί τα υδραυλικά τους έργα, αφού θα πρέπει να υπολογίζουν τα πλημμυρικά φαινόμενα και πώς θα συλλέγεται το νερό».
Εξοικονόμηση μέχρι και το 50% του νερού
Για τα μέτρα που πρέπει να παρθούν, τόνισε αρχικά την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών. «Θα πρέπει να συζητήσουμε και να εξετάσουμε τι είδους καλλιέργειες θέλουμε στη Θεσσαλία λαμβάνοντας υπόψη τη φέρουσα ικανότητα των υδατικών αποθεμάτων, τη διάχυσή τους στην αγορά, τις τιμές. Πρέπει να σχεδιάσουμε τις νέες καλλιέργειες με γνώμονα την ορθολογική κατανομή των φυσικών πόρων που διαθέτουμε, αλλά και των οικονομικών δυνατοτήτων. Ουσιαστικά οφείλουμε να ξεφύγουμε από τις υδροβόρες καλλιέργειες» επισήμανε ο κ. Μυλόπουλος.
Ο ίδιος συμπλήρωσε πως «η θεσσαλική λειψυδρία οφείλεται σε τέσσερις παράγοντες. Ο πρώτος είναι οι υδροβόρες καλλιέργειες και γι’ αυτό απαιτείται η αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Ο δεύτερος λόγος είναι η σπάταλη του νερού στη μεταφορά του, καθώς δεν έχουμε συλλογικά δίκτυα, αλλά λειτουργούν αυλάκια από τα οποία χάνεται νερό. Τρίτον, απαιτείται αλλαγή των μεθόδων άρδευσης που πολλές είναι υδροβόρες. Αντίθετα υπάρχει η στάγδην άρδευση και άλλα καλά παραδείγματα. Το τέταρτο είναι να αλλάξει ο τρόπος παρεμβάσεων στο χωράφι κα οι γεωπόνοι έχουν να δώσουν πολύ καλές λύσεις μέσα από τη γεωργία ακριβείας».
Ο κ. Μυλόπουλος σημείωσε πως «αν βελτιώσουμε τα πράγματα στη μεταφορά του νερού, τις μεθόδους άρδευσης και τη γεωργία στο χωράφι, τότε μπορούμε να εξοικονομήσουμε ακόμη και το 50% του νερού που χρησιμοποιείται σήμερα. Κοινώς να γλιτώσουμε το μισό νερό».
Μικρά χωμάτινα φράγματα και αυτοματοποιημένο σύστημα μετρητών
Τι θα μπορούσε να γίνει σε επίπεδο υποδομών για να αξιοποιείται το νερό; «Επειδή σε παγκόσμιο επίπεδο εγκαταλείπεται η επιλογή των μεγάλων φραγμάτων που αποδείχθηκαν και αντι-οικονομικά και με μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μπορούμε να οδηγηθούμε για τον θεσσαλικό κάμπο στην επιλογή των μικρών χωμάτινων φραγμάτων ύψους δέκα μέτρων το πολύ. Τα φράγματα αυτά που δεν θα κοστίζουν ιδιαίτερα, θα συγκρατούν το νερό κατά τόπους επιφανειακά, θα γίνεται η χρήση τους εκεί τοπικά γύρω από ένα δίκτυο και ταυτόχρονα θα εμπλουτίζεται ο υδροφόρος ορίζοντας. Πιστεύουμε πως ένα τέτοιο δίκτυο χωμάτινων φραγμάτων θα ήταν ευεργετικό για όλη τη Θεσσαλία. Μάλιστα κατά το παρελθόν έχουμε προτείνει και ορισμένα σημεία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, καθώς είναι και φιλικά προς το περιβάλλον με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό όφελος» απάντησε ο κ. Μυλόπουλος.
«Λόγω της κατάχρησης του νερού έχει προκύψει και ζήτημα ποιότητας από την υφαλμύριση, τη διοχέτευση των διαφόρων λιπασμάτων και φαρμάκων, αλλά και τη νιτροποίηση. Αυτά τα ζητήματα προσπαθούμε στο εργαστήριο να τα αντιμετωπίσουμε ολιστικά» τόνισε ο κ. Μυλόπουλος και πρόσθεσε πως «σχεδιάσαμε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα λήψης αποφάσεων για το νερό στην άρδευση, μέσω της εγκατάστασης αυτόματων μετεωρολογικών και υδρολογικών μετρητών, με δεδομένα σε οποιαδήποτε κλίμακα, στα χωράφια, στα νερά, που θα μεταφέρονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπου μέσα από την επεξεργασία των μοντέλων, θα εκπονούνται σενάρια και θα λαμβάνονται αποφάσεις».