Εξωδικαστικός μηχανισμός – Φρένο σε χρέη και πλειστηριασμούς

Της Σωτηρίας Σκαλιάπα,
δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω

Τις τελευταίες εβδομάδες μονοπωλεί στα Μ.Μ.Ε. η είδηση ότι 280.000 ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι έχασαν την ασφαλιστική τους ικανότητα εξαιτίας μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών. Συμπολίτες μας, δηλαδή, στερούνται την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη για συνταγογράφηση, διαγνωστικές εξετάσεις και θεραπευτικές πράξεις από ιδιώτες γιατρούς, που σε κάποιες περιπτώσεις είναι απολύτως αναγκαίες. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι κυρίως μετά την πανδημία και τις εξαιρετικές συνθήκες που αυτή δημιούργησε, συσσωρεύτηκαν χρέη συμπολιτών μας σε χρηματοδοτικούς φορείς (Τράπεζες και Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων), Δημόσιο και Ασφαλιστικά Ταμεία, τα οποία έχουν εκτοξευτεί από το 2022 έως και σήμερα.

Η λύση που προτείνεται ως μονόδρομος, προκειμένου να εξέλθουμε του αδιεξόδου είναι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών. Ο ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός νέων αιτήσεων στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού τον τρέχοντα μήνα, αποτυπώνει την αγωνία χιλιάδων Ελλήνων να αποκτήσουν και πάλι την ασφαλιστική τους ικανότητα, έστω και πρόσκαιρα, να λάβουν ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, καθώς και να απαλλαγούν από τις καθημερινές τηλεφωνικές οχλήσεις των εισπρακτικών εταιρειών, που ζητούν πλέον υπέρογκες προκαταβολές προκειμένου να προχωρήσουν σε ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων δανείων τους, η οποία τις περισσότερες φορές είναι μη βιώσιμη.
Ας επιχειρήσουμε να διασαφηνίσουμε κάποια ζητήματα του προτεινόμενου αυτού εργαλείου, ώστε να κρίνουμε αν αποτελεί πραγματική λύση ή όχι. Μέσω της πλατφόρμας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού έχουν δικαίωμα να υποβάλλουν αίτηση όλοι οι οφειλέτες, ιδιώτες, ελεύθεροι επαγγελματίες και απασχολούμενοι, επιχειρήσεις, αλλά και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ασκούν οικονομική δραστηριότητα για ρύθμιση του συνόλου των οφειλών τους προς το Δημόσιο, τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, Τράπεζες και Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων και πιο συγκεκριμένα με ποσό οφειλών που υπερβαίνει τα 10.000€, όχι μόνο ληξιπρόθεσμων, αλλά και ενήμερων ή εξυπηρετούμενων οφειλών, εφόσον αποδεικνύεται επιδείνωση της οικονομικής κατάστασής τους κατά ποσοστό τουλάχιστον 20%. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε μία σημαντική αλλαγή, καθώς δεν ισχύει πια ο αποκλεισμός από τη διαδικασία προσώπων (φυσικών και νομικών) με οφειλές σε ποσοστό 90% επί του συνόλου των οφειλών τους σε έναν μόνο Χρηματοδοτικό Φορέα.
Μετά την υποβολή της αίτησης και την αξιολόγησή της από τους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία, ακολουθεί η πρόταση αναδιάρθρωσης των οφειλών, η οποία προκύπτει αυτοματοποιημένα βάσει του ειδικού αλγορίθμου της πλατφόρμας και λαμβάνει υπόψη την αξία της περιουσίας και του διαθέσιμου εισοδήματος, μετά την κάλυψη των εύλογων και ανελαστικών δαπανών τόσο του οφειλέτη, όσο και των συνοφειλετών – εγγυητών του, με την προϋπόθεση ότι έχουν συναινέσει να συμμετέχουν στη διαδικασία.

Στα αρνητικά της διαδικασίας, συγκαταλέγεται το γεγονός ότι τα Τραπεζικά Ιδρύματα και οι Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων, έχουν δικαίωμα να αρνηθούν την υποβολή πρότασης αναδιάρθρωσης των οφειλών του αιτούντα. Ωστόσο, ειδικά για τους ευάλωτους οφειλέτες, ορίζεται πλέον ως αυτόματη και υποχρεωτική η αποδοχή από Τράπεζες και Δημόσιο της πρότασης αναδιάρθρωσης του χρέους τους, εφόσον έχει εκδοθεί η Βεβαίωση Ευάλωτου Οφειλέτη μέσω του gov.gr.
Η δυνατότητα μερικής διαγραφής που προβλέπεται, μπορεί να φτάσει στα ακόλουθα ποσοστά: έως 75% επί της βασικής οφειλής προς το Δημόσιο, έως 85% επί των προσαυξήσεων των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΑΑΔΕ και e-ΕΦΚΑ, έως 95% επί των προστίμων της ΑΑΔΕ και έως 80% επί της βασικής οφειλής, καθώς και έως 100% επί των τόκων προς τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων.

Για τις περιπτώσεις των μη ευάλωτων για τους οποίους έχει εκδοθεί πρόγραμμα πλειστηριασμού τίθεται όριο, έως 10% επί της οφειλής, στο ύψος της προκαταβολής που μπορούν να ζητούν οι πιστωτές προκειμένου να συναινέσουν σε ρύθμιση και να ανασταλεί έτσι ο πλειστηριασμός.
Το μακροχρόνιο πλάνο αποπληρωμής μπορεί να διαμορφωθεί ως εξής: Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να ρυθμιστούν έως 240 δόσεις. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τις Τράπεζες και τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων μπορούν να ρυθμιστούν έως 420 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια, έως 240 δόσεις για οφειλές φυσικών προσώπων που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια και για οφειλές νομικών προσώπων που καλύπτονται ολικώς ή μερικώς από ειδικά προνόμια και έως 180 δόσεις για οφειλές νομικών προσώπων που δεν καλύπτονται από ειδικά προνόμια. Το επιτόκιο για όλες τις ρυθμίσεις οφειλών προς Δημόσιο, Τράπεζες και εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη.

Στα θετικά της ένταξης ενός οφειλέτη στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό μπορούμε να συμπεριλάβουμε: Την αναστολή των μέτρων ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη (π.χ. πλειστηριασμοί και κατασχέσεις), εφόσον τηρείται η ρύθμιση, την έκδοση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, τη ρύθμιση των δανείων που έχουν εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, τη δυνατότητα διαγραφής βασικής οφειλής, τόκων, προστίμων και προσαυξήσεων, αλλά και τη μερική διαγραφή χρέους.
Παρά το γεγονός, ότι πλέον η διαδικασία ολοκλήρωσης της αίτησης, από δίμηνη που ήταν αρχικά, έχει καταλήξει σε πολύμηνη με αρκετές καθυστερήσεις, γεγονός που απαιτεί την υπομονή όλων των εμπλεκόμενων, θεωρώ ότι αξίζει η προσπάθεια όλων να υπαχθούν στη διαδικασία, να ρυθμίσουν τα χρέη τους και να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους. Ας μην απογοητευόμαστε με τα αδιέξοδα των τελευταίων χρόνων, λύσεις εξακολουθούν να υπάρχουν.