Άρθρα

Εξαίρετες δράσεις από το Εκθεσιακό Κέντρο του Φορέα Διαχείρισης Κάρλας στα Κανάλια της Μαγνησίας

Της Αγγελικής Θάνου,
συνταξιούχου PhD
εκπαιδευτικού
και συγγραφέα

Στην είσοδο των Καναλίων Μαγνησίας, από τον παρακάρλιο δρόμο, ο επισκέπτης συναντά μια δίγλωσση επιγραφή που γράφει «Εκθεσιακό κέντρο λίμνης Κάρλας», η οποία τον κατευθύνει σε ένα υπερσύγχρονο πέτρινο συγκρότημα πλησίον του Λυκείου της περιοχής. Εκεί υλοποιούνται εξαίρετες δράσεις, τις οποίες πρόθυμα και αναλυτικά μας περιγράφει ο κ. Γιάννης Βέργος, συντονιστής – βιολόγος Msc, μέσα από τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Ο Φορέας (Κα.Μα.Κε.Βε.Δε.Πη.) είναι φανερό ότι συστάθηκε έχοντας συγκεκριμένη αποστολή. Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε περιληπτικά τους άξονες αυτής της αποστολής;
Ο Φορέας Διαχείρισης Κα.Μα.Κε.Βε.Δε.Πη. αποτελεί Ν.Π.Ι.Δ. υπαγόμενο στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με στόχο την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας, του περιβάλλοντος και των υδατικών πόρων 16 περιοχών του Δικτύου NATURA 2000 της Ανατολικής Θεσσαλίας, εντός των ορίων των οποίων περικλείεται η υδρολογική λεκάνη της λίμνης Κάρλας.
Σκοπός ύπαρξης του Φορέα είναι η προστασία, διατήρηση, διαχείριση και ανάδειξη της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε τμήματα της περιοχής Κάρλας – Μαυροβούνιου – Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου – Δέλτα Πηνειού.
Απασχολεί 8 άτομα προσωπικό, εκ των οποίων 5 άτομα είναι φύλακες-επόπτες και 3 άτομα επιστημονικό προσωπικό, οι υποχρεώσεις του οποίου συνοψίζονται στα παρακάτω:
-Παρακολούθηση της πανίδας, ιχθυοπανίδας της λίμνης, χλωρίδας, τύπων οικοτόπων.
-Παρακολούθηση της στάθμης της λίμνης, που πρέπει να κυμαίνεται μέσα στα όρια που προβλέπεται στην ΚΥΑ 112839/2000.
-Παρακολούθηση των φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων ποιότητας των νερών της λίμνης και των λοιπών ταμιευτήρων.
-Φύλαξη και επόπτευση της προστατευόμενης περιοχής και καταγραφή των ανθρωπογενών και άλλων πιέσεων.
-Γνωμοδότηση στις αρμόδιες υπηρεσίες για κάθε δραστηριότητα ή έργο, δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα που λαμβάνει χώρα στην περιοχή αρμοδιότητάς του, όταν αυτό απαιτείται από τη σχετική περιβαλλοντική νομοθεσία.
-Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών.
Σύμφωνα με τον Ν. 4685/2020 «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις» επίκειται η κατάργηση του Φ.Δ. και η μεταφορά του προσωπικού και των αρμοδιοτήτων του στην αντίστοιχη Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, η οποία θα αποτελεί μια από τις 24 λειτουργικές μονάδες του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ).

Η έρευνα αποτελεί στόχευση του Φορέα Διαχείρισης. Συμμετέχετε σε κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα αυτό το διάστημα;
Ο Φορέας Διαχείρισης έχει συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα όπως:
Το πρόγραμμα «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» με αντικείμενο την παρακολούθηση και διαχείριση επιφανειακών και υπόγειων υδατικών πόρων.
Το πρόγραμμα LIFE – Διατήρηση και Διαχείριση του κιρκινεζιού σε 3 Ζώνες Ειδικής Προστασίας της Ελλάδας.
Το πρόγραμμα Karla School με αντικείμενο την ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση νέων επιστημόνων, αγροτών και εκπαιδευτικών για την προστασία και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας – Μαυροβουνίου – Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου.
Για το χρονικό διάστημα 07/2020 – 31/12/2023 ο Φ.Δ. υλοποιεί στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2014 – 2020 δράσεις βελτίωσης του καθεστώτος διατήρησης της περιοχής ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου-Δέλτα (Υλοποίηση με Ίδια Μέσα)» της Πράξης «Επιχορήγηση του Φορέα Διαχείρισης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου-Δέλτα Πηνειού για δράσεις διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ειδών και οικοτόπων συνολικής δημόσιας δαπάνης ύψους 1.000.000,00 ευρώ.

Πόσο διαχειρίσιμη είναι η απύθμενη κληρονομιά της λίμνης Κάρλας;
Η ανάδειξη και προστασία τόσο του φυσικού πλούτου, όσο και της πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής της λίμνης Κάρλας απαιτούν συνέργειες τόσο σε τοπικό, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Η σύνθεση απόψεων, η διάχυση ιδεών μεταξύ των χρηστών και η υιοθέτηση «καλών» πρακτικών στους τομείς της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, του τουρισμού και της εκπαίδευσης αποτελούν προϋποθέσεις για την αειφορική διαχείριση της κληρονομιάς του υγρού στοιχείου.

Ορνιθοπαρατήρηση

Πώς έχετε αξιολογήσει τη σχέση των ντόπιων με την ξαναγεννημένη λίμνη μετά από τόσα χρόνια απουσίας της;
Η αποξήρανση του λιμναίου οικοσυστήματος πριν από εξήντα περίπου χρόνια σήμανε μεταξύ άλλων και τη βίαιη διακοπή της σχέσης του με τον άνθρωπο, μια σχέση αρμονικής συνύπαρξης χιλιάδων ετών. Η επιστροφή του υγρού στοιχείου και η σταδιακή ένταξή του στην παραγωγική διαδικασία, την καθημερινότητα και τις συνήθειες των κατοίκων των παρακάρλιων χωριών αποτελεί ένα win-win στοίχημα που θα ενισχύσει τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της ορθολογικής χρήσης των φυσικών πόρων. Ο πρωτογενής τομέας (με έμφαση στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία) και η ώθηση που μπορούν να δώσουν η τυποποίηση και η μεταποίηση των τοπικών προϊόντων στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας αποτελούν τα σημαντικότερα εργαλεία του επαναπροσδιορισμού της σχέσης αυτής.

Έχετε εκτιμήσει τη συνύπαρξη του παρακάρλιου ανθρώπου με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον του;
Το φυσικό περιβάλλον καθορίζει τις συνθήκες, στις οποίες ζει και δημιουργεί ο παρακάρλιος άνθρωπος, ο οποίος με τη σειρά του το διαμορφώνει και το επηρεάζει, θετικά και αρνητικά. Η συνύπαρξη περιβάλλοντος και ανθρώπου, όπως σχεδόν σε κάθε σημείο του πλανήτη χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις συμφερόντων και προτεραιοτήτων, οι οποίες προκύπτουν από την ορθολογική ή μη χρήση και φυσικών πόρων όπως το νερό, το έδαφος, τα δασικά αποθέματα και τα ιχθυοαποθέματα. Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του Φ.Δ. επικεντρώνεται στην προώθηση της ορθολογικής χρήσης των φυσικών και ιδιαίτερα των υδατικών πόρων της περιοχής, με έμφαση, στην εφαρμογή των αρχών της αειφορίας.

«Ήπιες μορφές εναλλακτικού τουρισμού». Ρίξτε λίγο φως σε αυτή την πολυχρησιμοποιημένη φράση σε σχέση με την περιοχή φύσης που διαχειρίζεστε;
Ο τομέας του εναλλακτικού τουρισμού χαρακτηρίζεται αφενός από την ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών ενός τόπου (πρωτογενής παραγωγή, φυσικός πλούτος και οικολογική αξία, πολιτισμός και ιστορία) και αφετέρου από το μικρό οικολογικό αποτύπωμα σε σύγκριση με τις συμβατικές μορφές τουριστικής εκμετάλλευσης. Η ευρύτερη περιοχή της λίμνης Κάρλας και του Μαυροβουνίου, ουσιαστικά τουριστικά αναξιοποίητη αποτελεί ιδανική περιοχή εγκατάστασης και ανάπτυξης επιχειρήσεων που θα ασχοληθούν με τον αγροτουρισμό, τις εναλλακτικές αθλητικές δραστηριότητες (πεζοπορία, ποδηλασία βουνού, αναρρίχηση, ιππασία). Απαραίτητες προϋποθέσεις όλων αυτών αποτελούν η δημιουργία υποδομών (π.χ. εντός και γύρω από τον Ταμιευτήρα για δραστηριότητες, όπως η ερασιτεχνική αλιεία, η κωπηλασία και η ιστιοπλοΐα), αλλά και η ένταξη σε χρηματοδοτικά προγράμματα με ευνοϊκούς όρους νέων, αλλά και υφιστάμενων επιχειρήσεων που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στους τομείς αυτούς.

Ο εθελοντισμός αποτελεί δύναμη ελπίδας στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο Φορέας ενισχύει τη βιοπολιτική του εθελοντισμού;
Εθελοντές κάθε ηλικίας συμμετέχουν σε βιωματικές δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης (καθαρισμοί παραθαλάσσιων και παραλίμνιων εκτάσεων, περισυλλογή και περίθαλψη τραυματισμένων άγριων ζώων), αλλά και στο πρόγραμμα παρακολούθησης ειδών και οικοτόπων που υλοποιεί ο Φ.Δ. (μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις υδρόβιων πουλιών, απογραφές πελαργών, ερωδιών και πελεκάνων). Στο πλαίσιο αυτό ο Φ.Δ. συνεργάζεται με περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η ΑΝΙΜΑ-Σύλλογος Προστασίας Άγριας Ζωής, Η Δράση για την Άγρια Ζωή.

Η λίμνη Κάρλα

Υπάρχουν αδερφές δομές στην τόσο ξεχωριστή πορεία του Φορέα; Έχετε αναπτύξει κάποιο αλληλοϋποστηρικτικό δίκτυο;
Ο Φορέας Διαχείρισης έχει συνάψει σύμφωνο με την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την παραχώρηση, χρήση και συντήρηση του Εκθεσιακού Χώρου Φυσικής Ιστορίας και Πολιτισμού Κάρλας και Μαυροβουνίου στα Κανάλια και του Κέντρου Πληροφόρησης Στεφανοβικείου και τον Δήμο Ρήγα Φεραίου για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των κτιριακών υποδομών. Παράλληλα έχει υπογράψει πρωτόκολλα συνεργασίας με τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας – ΚοινΣΕπ «Ρήγας Φεραίος» με έδρα το Βελεστίνο, «Πολιτισμός και Ευημερία» με έδρα τα Κρέστενα Ηλείας και τον «Πολιτιστικό και Εξωραϊστικό Σύλλογο Κερασιωτών Πηλίου» για τη συνεργασία στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων με έμφαση στην αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος, τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη και τη διά βίου μάθηση.

Υπάρχουν στοιχεία επισκεψιμότητας πολιτών ή ομάδων στον εκθεσιακό χώρο έως σήμερα;
Ο αριθμός των επισκεπτών που ξεναγήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2019 στον Εκθεσιακό Χώρο Καναλίων και το Κέντρο Πληροφόρησης Στεφανοβικείου ήταν 1.644 άτομα, μεταξύ των οποίων μαθητές, φοιτητές, μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων και συλλόγων, αλλά και μεμονωμένοι επισκέπτες. Δυστυχώς τα τελευταία δύο έτη, τα μέτρα προστασίας για τον περιορισμό της πανδημίας Covid-19 επηρέασαν αρνητικά σε μεγάλο βαθμό την ολοένα και αυξανόμενη επισκεψιμότητα στην προστατευόμενη περιοχή γενικότερα.

Τι θα συστήνατε στην εκπαιδευτική κοινότητα, ανεξαρτήτως βαθμίδων, αναφορικά με τη σωστή αξιοποίηση του χώρου σας στην παιδαγωγική διαδικασία;
Η εκπαιδευτική κοινότητα μπορεί να απευθυνθεί στον Φορέα Διαχείρισης καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους, αλλά και πέρα από αυτό για την ξενάγηση μαθητών, εκπαιδευτικών και συνοδών τόσο στο πεδίο, όσο και τους χώρους ανάδειξης της προστατευόμενης περιοχής. Παράλληλα, οι κτιριακές υποδομές και ο εξοπλισμός τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διεξαγωγή ημερίδων, εκπαιδευτικών δράσεων και περιβαλλοντικών προγραμμάτων, στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των οποίων μπορεί να εμπλακεί άμεσα και έμμεσα το προσωπικό του Φ.Δ.

Περίθαλψη τραυματισμένων ειδών ορνιθοπανίδας

Τι θα συμβουλεύατε τους υποψήφιους επισκέπτες σας, γενικά;
Ο σεβασμός του φυσικού περιβάλλοντος και η τήρηση κανόνων δημόσιας και προσωπικής υγιεινής και ασφάλειας, αποτελούν τα κύρια ζητούμενα της ανθρώπινης παρουσίας και μετακίνησης στην προστατευόμενη περιοχή. Μεριμνούμε για την καθαριότητα των σημείων που επισκεφθήκαμε και προσπαθούμε όσο το δυνατό να παραμείνουμε στον ρόλο του παρατηρητή αποφεύγοντας να αλληλεπιδρούμε με ήχους και κινήσεις με τα είδη χλωρίδας και πανίδας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αναπαραγωγής και άνθισης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδεικνύουν οι ορνιθοπαρατηρητές και οι φωτογράφοι άγριας ζωής όσον αφορά την τήρηση αποστάσεων για τη μη όχληση πουλιών και άγριων ζώων γενικότερα, καθώς και οι χειριστές μη επανδρωμένων αεροσκαφών – drone, οι οποίοι θα πρέπει να συμμορφώνται με την κείμενη νομοθεσία που διέπει τη χρήση τους. Χρήσιμη είναι η επικοινωνία με το Τμήμα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης του Φ.Δ. (καθημερινά στο τηλ. 2428073856, 10.00 – 15.00 – υπεύθυνος Κωνσταντίνος Μάγγος) για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με ενδιαφέρουσες διαδρομές και σημεία ενδιαφέροντος για ορνιθοπαρατήρηση, αλλά και για συνεννόηση για οργανωμένες ομαδικές ξεναγήσεις.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το