Της
Αναστασίας Βελέντζα
Οι επιχειρήσεις αποτελούν οντότητες, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το κοινωνικό σύνολο. Ως εκ τούτου οφείλουν να αναγνωρίζουν την ευθύνη που τους αναλογεί απέναντι στην κοινωνία και στο περιβάλλον, να σέβονται τις αρχές και τις αξίες που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μιας κοινωνίας.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (Corporate Social Responsibility) συνδέεται με το επίπεδο υπευθυνότητας των επιχειρήσεων. Αναφέρεται στις ενέργειές τους και στην υιοθέτηση πρακτικών, που αφορούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα και αποτελεί στρατηγική επιλογή της επιχείρησης και όχι περιστασιακή επιλογή.
Επιχειρήσεις που θέλουν να εδραιώσουν τη θέση τους στην αγορά, επιλέγουν να επενδύσουν κεφάλαια, χρόνο και ανθρώπινους πόρους, δημιουργώντας τμήμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, παρόλο που τα οφέλη δεν είναι άμεσα, αλλά παρατηρούνται μακροπρόθεσμα.
Μια σημαντική και απροσδόκητη, όμως, παρατήρηση είναι ότι ο πολιτισμός και οι τέχνες δεν αποτελούν προτεραιότητα ή στόχο στα προγράμματα που σχετίζονται με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.
Μήπως, όμως, είναι καιρός ο επιχειρηματικός κόσμος να κατανοήσει τους πολλούς και σοβαρούς λόγους, για τους οποίους η τέχνη και ο πολιτισμός θα έπρεπε να αποτελούν μέρος των επιχειρηματικών τους στρατηγικών και προγραμμάτων που σχετίζονται με την κοινωνική υπευθυνότητα;
Ο πολιτισμός και οι τέχνες έχουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των κοινωνιών. Ο πολιτισμός είναι ουσιώδες στοιχείο της ανθρώπινης, κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής διάστασης της βιώσιμης ανάπτυξης. Η πνευματική καλλιέργεια και η παιδεία ενισχύει την κριτική σκέψη, την προσαρμοστικότητα του πληθυσμού και τις δημιουργικές πρωτοβουλίες, στις συνεχείς και ραγδαίες εξελίξεις και την καινοτομία. Η πολιτισμική κληρονομιά, η παραγωγή πολιτιστικών αγαθών και η καλλιτεχνική δημιουργία συμβάλλουν στην αύξηση της απασχόλησης, στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και στην επίτευξη της κοινωνικής ευημερίας.
Μέσω λοιπόν, των προγραμμάτων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης των επιχειρήσεων, οι πολιτιστικοί οργανισμοί αποκτούν τους απαραίτητους πόρους για τη παραγωγή των πολιτιστικών αγαθών τους, ενώ από την άλλη πλευρά οι επιχειρήσεις έχουν μεγάλα και σημαντικά οφέλη απ’ αυτή.
Ένα σημαντικό όφελος των επιχειρήσεων είναι ότι βελτιώνουν μακροπρόθεσμα την ποιότητα του εργατικού δυναμικού τους, αυξάνουν την παραγωγικότητα, προσελκύουν εξειδικευμένο προσωπικό και νέους ισχυρούς επενδυτές. Επιπλέον, προσθέτουν αξία στη δημόσια εικόνα τους, ισχυροποιούν τις σχέσεις τους με την κοινότητα, καλλιεργούν την δημιουργικότητα, λειτουργούν ως πηγές καινοτομίας και βοηθούν την επιχείρηση να αποκτήσει έναν εναλλακτικό τρόπο σκέψης.
Στη χώρα μας ο πολιτισμός αποτελεί εργαλείο ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Τα αρχαιολογικά μνημεία, η πλούσια λαογραφική ιστορία, το ευεργετικό φυσικό περιβάλλον και η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελούν στην Ελλάδα πάντα πηγές πολιτιστικού τουρισμού και ο κύκλος εργασιών της οικονομικής δραστηριότητας των πολιτιστικών βιομηχανιών συμβάλει κάθε χρόνο σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη που αφορούν τον πολιτισμό, εστιάζουν κυρίως στη δημιουργία ειδικών μουσείων, με στόχο την ανάδειξη και συνέχιση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας, αλλά και συγκεκριμένων προϊόντων και περιοχών, στην εκπόνηση ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα μουσεία, στη χρηματοδότηση θεματικών εκθέσεων και στη χρηματοδότηση της έκδοσης βιβλίων, τα οποία έχουν σχέση με ιστορικά και περιβαλλοντικά θέματα.
Μια αξιόλογη πρωτοβουλία εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας που αφορά στον πολιτισμό είναι το Μουσείο Λούλη. Η εταιρεία Μύλοι Λούλη, θέλοντας να εστιάσει την κοινωνική της προσφορά στην ανάπτυξη του πολιτισμού και στην εκπαίδευση και να κάνει τη συλλογή της προσβάσιμη στο κοινό, δημιούργησε το Μουσείο Λούλη, στο ιστορικό κτίριο των Μύλων Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι. Το Μουσείο είναι μοναδικό στο είδος του, καθώς διαθέτει μια πολύ σημαντική συλλογή, η οποία έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον κρατικών φορέων και επιστημόνων και εντάσσεται στο πλαίσιο της μακραίωνης βιομηχανικής ιστορίας των μύλων Λούλη/Μύλων Αγίου Γεωργίου. Στόχοι του Μουσείου Λούλη είναι να προσεγγίσει την ιστορία και την παράδοση της καλλιέργειας και επεξεργασίας του σιταριού, να αναδείξει τη σημασία του ψωμιού στην καθημερινή ζωή και τη σπουδαιότητα της μεσογειακής διατροφής ως τρόπου ζωής και στοιχείο πολιτισμού, να ευαισθητοποιήσει το κοινό για το φαινόμενο της σπατάλης και απώλειας τροφίμων, τις επιπτώσεις του και την αντιμετώπισή του και να αναδείξει την σπουδαία βιομηχανική κληρονομιά της διαδικασίας άλεσης στην Ελλάδα.
Ένα άλλο εγχείρημα για την προαγωγή του πολιτισμού, είναι το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας στο συγκρότημα Τσαλαπάτα στον Βόλο, το οποίο έχει δημιουργηθεί από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Στόχος του μουσείου είναι η μελέτη των τεχνικών της πλινθοκεραμοποιίας για τις ανάγκες της προετοιμασίας της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου Πλινθοκεραμοποιίας, το οποίο εντάχθηκε στο Δίκτυο των θεματικών Μουσείων του Ιδρύματος. Η έρευνα αφορά τη μελέτη του κλάδου τόσο παγκοσμίως όσο και στον ελληνικό χώρο, την ιστορική διαδρομή της συγκεκριμένης βιομηχανικής μονάδας, καθώς και την τεκμηρίωση του μηχανολογικού της εξοπλισμού και τη διερεύνηση της τεχνολογίας κατασκευής των κεραμικών της προϊόντων.
Ένα από τα πιο ξεχωριστά αξιοθέατα, το οποίο έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης είναι η ανακατασκευή του αρχαίου μινωικού πλοίου το οποίο αποτελεί παγκόσμια καινοτομία. Η ΑΝΕΚ LINES πιστεύοντας στη σπουδαιότητα αναβίωσης του Μινωικού πολιτισμού συνέβαλλε ως πρώτος Μέγας Χορηγός του Προγράμματος ανακατασκευής του Μινωικού Πλοίου, που 3.500 χρόνια μετά ταξίδεψε ξανά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Επιπλέον, η εταιρεία συμβάλλει κάθε χρόνο στις ερευνητικές – εκπαιδευτικές δραστηριότητές του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης ως χορηγός μεταφοράς, στηρίζει την πολυετή πολιτιστική προσφορά του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης και υπήρξε χορηγός σημαντικού μουσικού υλικού της ελληνικής δισκογραφίας.
Μια σειρά ουσιαστικών προγραμμάτων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, εφαρμόζει και η ελληνική φαρμακευτική εταιρεία Galenica, η οποία συνδέει στενά την ανάπτυξη της επιχειρηματικής της λειτουργίας με την Εταιρική Υπευθυνότητα. Στα πλαίσια των εταιρικών κοινωνικών δράσεων του ομίλου, χρηματοδοτεί επί σειρά ετών το ακαδημαϊκό πρόγραμμα «Διονύσιος Βαρελάς» του Ινστιτούτου Κλασικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τιφλίδας, που αφορά στην ενίσχυση της διδασκαλίας των Βυζαντινών Σπουδών. Επίσης, υποστηρίζει σημαντικά πολιτιστικά δρώμενα που συμβάλλουν στην ενίσχυση της κουλτούρας και στην διάδοση των αξιών του ελληνικού πολιτισμού καθώς και την κυκλοφορία ειδικών εκδόσεων με επιστημονικό, ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον και θεατρικών παραστάσεων.
Οι επιχειρήσεις εκείνες που θέλουν να χτίσουν μια κοινωνική εταιρική κουλτούρα, που να ικανοποιεί τόσο τους εργαζομένους όσο και το κοινωνικό σύνολο, είναι απαραίτητο να ενσωματώσουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη, ως μέρος του σκοπού της ύπαρξης τους.
Σημαντικοί παράγοντες, όμως, είναι η διαφάνεια και η εντιμότητα, καθώς είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τα οποία πρέπει να υφίστανται οπωσδήποτε στην φιλοσοφία της επιχείρησης, διότι σε αντίθετη περίπτωση μπορεί οι κοινωνικά υπεύθυνες δράσεις της να μην μπορούν ούτε να προσδιορίσουν την ανάπτυξη του γενικότερου περιβάλλοντος, ούτε να συμβάλλουν στην επιβίωση και στην παραμονή της επιχείρησης στην αγορά για πολλά χρόνια.
Οι επιχειρήσεις λοιπόν των οποίων τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και γενικότερα οι δραστηριότητες συνεισφέρουν στην αειφορία θα κυριαρχήσουν στις αγορές, με το μάρκετινγκ να παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.