Τοπικά

Ερημώνει από αγρότες η περιοχή της Κάρλας “Θ”

karla

Το 60% των εκμεταλλεύσεων δεν έχει διάδοχο, ενώ πολλοί σκέφτονται να στραφούν σε άλλες δουλειές

Δυσοίωνες προδιαγράφονται οι προοπτικές για την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Κάρλας, καθώς ο αγροτικός πληθυσμός μειώνεται, το 60% των εκμεταλλεύσεων δεν έχει διάδοχο και πολλοί κάτοικοι σκέπτονται να στραφούν σε άλλη δουλειά ή και να μεταναστεύσουν. Η ολοκλήρωση των έργων στον ταμιευτήρα είναι αναγκαία όσο ποτέ, προκειμένου να περισωθεί οτιδήποτε και να παραμείνει ζωντανή μια μεγάλη γεωργική περιοχή που συνδέει τη Μαγνησία και τη Λάρισα. Ακόμη το 92,8% των κατοίκων θεωρεί θετική την ανασύσταση της λίμνης, καθώς θα έχει και νερό για την άρδευση, όμως ένα επίσης σημαντικό ποσοστό υπογραμμίζει ότι ο ταμιευτήρας μολύνεται, γιατί ο Πηνειός ρίχνει εκεί τα απόβλητά του.

Η νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και οι αντιλήψεις των αγροτών για το άμεσο μέλλον, περιγράφονται ανάγλυφα στην έρευνα με τίτλο «Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες στην περιοχή της λίμνης Κάρλας» που εκπόνησε ο διδάκτωρ κ. Χρυσόστομος Φαφούτης από το Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Η εργασία αποτέλεσε μέρος του ερευνητικού προγράμματος «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ – Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και διαχείρισης ποσότητας και ποιότητας υδατικών πόρων αγροτικών λεκανών απορροής υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Εφαρμογή στη λεκάνη απορροής της λίμνης Κάρλας» και παρουσιάστηκε στην ημερίδα παρουσίασης αποτελεσμάτων του προγράμματος την Παρασκευή 27 Μαρτίου 2015 στο Αμφιθέατρο του Τμήματος Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Το πρόγραμμα «ΥΔΡΟΜΕΝΤΩΡ» χρηματοδοτήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του υπουργείου Παιδείας στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα», Δράση Εθνικής Εμβέλειας «Συνεργασία», ΕΣΠΑ 2007-2013.
Η λίμνη Κάρλα, ή Βοιβηίς των αρχαίων, βρίσκεται δίπλα στους πρόποδες των βουνών Πηλίου και Μαυροβουνίου, νοτιοανατολικά της πεδιάδας της Λάρισας στα όρια των Νομών Λάρισας και Μαγνησίας. Παρουσιάζει σχήμα κλειστής επιμήκους λεκάνης με μήκος 35 χλμ. και πλάτος 9-15 χλμ. Η έκτασή της δεν ήταν σταθερή, αλλά μεταβαλλόταν εξαιτίας των εισροών του νερού που προέρχονταν κυρίως από τις βροχοπτώσεις και τις υπερχειλίσεις του ποταμού Πηνειού, καθώς και από το λιώσιμο των χιονιών και των εκροών που οφείλονταν στην εξάτμιση από τον πυθμένα και τις παρυφές της. Η λεκάνη έχει όρια στο Βορρά τον ποταμό Πηνειό και τον ορεινό όγκο της Όσσας, στην Ανατολή τους ορεινούς όγκους του Μαυροβουνίου και του Πηλίου, στο Νότο το Χαλκοδόνιο όρος και το Μεγαβούνι και στη Δύση το Φυλλήιον όρος.

Στόχος της εργασίας ήταν η μελέτη της σχέσης αλληλεπίδρασης μεταξύ περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών παραμέτρων στην περιοχή μελέτης (λίμνη Κάρλα και οι δημοτικές ενότητες που την περιβάλουν). Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν οι ιστορικές και σύγχρονες σχέσεις ανάμεσα στις ανθρώπινες δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή μελέτης, στην κατάσταση των φυσικών και υδάτινων συστημάτων και στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους.
Στο πλαίσιο της έρευνας μοιράστηκαν ερωτηματολόγια σε 100 αγρότες, κατοίκους, φορείς και έγιναν οι απαραίτητες συνεντεύξεις. O συνολικός αριθμός των ερωτηματολογίων κατανεμήθηκε κατά το δυνατόν ισόρροπα στην παρα-Κάρλια περιοχή, και συγκεκριμένα στα χωριά Στεφανοβίκειο, Ριζόμυλος, Κανάλια, Βελεστίνο, Γλάφυρα, Κερασιά, Αρμένιο, Σωτήριο και Νίκη.

Το 90% υπέρ
της ανασύστασης
της λίμνης

Από το υλικό το ερωτηματολογίων που συλλέχθηκε (περίοδος Φεβρουάριος – Ιούνιος 2014), καθώς και τις ανοικτές συνεντεύξεις με κατοίκους και κρίσιμους τοπικούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες, προέκυψαν εξαιρετικά χρήσιμα συμπεράσματα.
Βασικό εύρημα είναι ότι οι γνώμες των κατοίκων των παραλιμνίων δημοτικών ενοτήτων καθορίζονται με βάση την προσωπική τους κοινωνικο-οικονομική θέση, αλλά και με τα θεωρούμενα «τοπικά οικονομικά» συμφέροντα που έχει η κάθε δημοτική ενότητα.
Προκύπτει λοιπόν, πως η μεγάλη πλειοψηφία (92,8%) θέλει να γίνει το έργο με την προοπτική ότι θα τους προσφέρει δωρεάν ή πολύ χαμηλού κόστους αρδευτικό νερό (48,2%). Αυτό γιατί το νερό της λίμνης δίνει στους ερωτώμενους, τουλάχιστον σε πολλούς από αυτούς, τη δυνατότητα να μειωθεί το κόστος άντλησης και αγοράς εξοπλισμού άντλησης, αυξάνοντας έτσι το κέρδος των καλλιεργητών.

Η δεύτερη σε σειρά κυρίαρχη άποψη, όπως προέκυψε από τις απαντήσεις που συλλέχθηκαν, αφορά σε όσους βλέπουν το έργο σαν περιβαλλοντικό και αρδευτικό ταυτόχρονα (44,6%). Η άποψη αυτή, αν και περισσότερο ολιστική σε σχέση με την πρώτη, δεν αφορά τόσο στη βελτίωση της περιβαλλοντικής ισορροπίας ή στην αναγκαία περιβαλλοντική προστασία, αλλά άπτεται μίας αντίληψης που θέλει την περιβαλλοντική αναβάθμιση και τα τοπικά οφέλη ως απόρροια της υλοποίησης του αρδευτικού έργου.

Υπάρχει και μια τρίτη άποψη που θεωρεί το έργο είναι καταστροφικό (7,2%). Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με την άποψη αυτή, στο γεγονός ότι η έκταση που χρησιμοποιήθηκε προήλθε κυρίως από δημοτικές ενότητες που είχαν τα εδάφη αυτά σαν κυρία πηγή εισοδήματος, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να μένουν για μια δεύτερη φορά χωρίς αντικείμενο εργασίας – αρχικά σαν παλαιοί ψαράδες που πήραν γη σαν «αποζημίωση» και έγιναν σταδιακά αγρότες και πρόσφατα σαν αγρότες που έχασαν τη γη τους και αναζήτησαν άλλες λύσεις.
Η σημερινή εγκατάλειψη του έργου, καθώς και το γεγονός ότι έμεινε ατελές δίνουν στους ερωτώμενους τη διάχυτη εντύπωση, σε ποσοστό 47%, πως έγινε κακός σχεδιασμό και υλοποίηση αυτού, σε συνδυασμό με σπατάλη πόρων και κακοδιαχείριση. Η πεποίθηση των ερωτώμενων για κατάχρηση και αμέλεια ενισχύεται από το γεγονός πως ενώ προχώρησε σε σημαντικό βαθμό το έργο της επανασύστασης, εντούτοις όμως δεν συνδέθηκε πότε με το δίκτυο ηλεκτροδότησης ώστε να λειτουργεί.

Η κατασκευή της λίμνης αποτέλεσε παράλληλα ένα μεγάλο πλήγμα στην τοπική κτηνοτροφία, καθώς προκάλεσε απώλεια βοσκοτόπων. Επίσης, οδήγησε σε απώλεια της μονάδας παραγωγής φτηνών ζωοτροφών που στην πράξη αποτελούσαν τα εδάφη του ταμιευτήρα. Τα εν λόγω εδάφη μετά το περάς της καλλιεργητικής περιόδου και μέχρι την έναρξη της επόμενης χρησιμοποιούνταν από τους κτηνοτρόφους της περιοχής σαν βοσκότοποι.

Ο Πηνειός μολύνει
τον ταμιευτήρα

Από τα δεδομένα του ερωτηματολογίου προκύπτει επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος των ερωτηθέντων (80,7%) πιστεύουν ότι υπάρχει σημαντική μόλυνση στον ταμιευτήρα από το νερό που εισέρχεται από τον Πηνειό. Δεν είναι λίγοι που διατύπωσαν την άποψη ότι το έργο έγινε για να διώχνει ο Νομός της Λάρισας τα «απόβλητά» του, αναπαράγοντας έτσι γνωστές τοπικές αντιθέσεις. Στη άποψη αυτή συντελούν τα συχνά φαινόμενα ύπαρξης νεκρών ψαριών.
Το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού (59%) ήταν αρνητικό στην ερώτηση για καταβολή ενός αντιτίμου για την ολοκλήρωση και εν συνεχεία την προστασία/διατήρηση της λίμνης Κάρλας. Tο επιχείρημα της άρνησης αυτής ήταν είτε η αδυναμία καταβολής σχετικού ποσού, είτε η αδιαφορία που προκύπτει από τη γενικότερη απαξίωση του έργου και των προοπτικών της περιοχής.

Πληθυσμιακή ερήμωση
Ο κ. Φαφούτης επισημαίνει στην έρευνά του πως «με βάση τα παραπάνω δεδομένα και την δημογραφική μείωση σε συνδυασμό με την κακή οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή, αλλά και στη γεωργία ειδικά, δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες εκμεταλλεύσεις δεν έχουν διάδοχο (60,8%). Σημαντική μερίδα των ερωτώμενων και κατοίκων επίσης φαίνεται να προσανατολίζεται στο να βρει αλλού δουλειά ή ακόμα και να μεταναστεύσει.
Γίνεται συνολικά αντιληπτό ότι αν δεν ανακοπούν οι τάσεις αυτές σε λίγα χρόνια θα έχουμε μια δραστική μείωση πληθυσμού της περιοχής και εγκατάλειψη των εκμεταλλεύσεων. Η επιτυχής ολοκλήρωση του έργου αποκατάστασης της λίμνης Κάρλα είναι αναγκαία και πρέπει να ολοκληρωθεί το ταχύτερο δυνατό».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το