Της
Σοφίας Μαυρουδή,
νοσηλεύτριας Ειδικού
Σχολείου Αγριάς,
MSc Ψυχικής Υγείας
Ο χώρος της Ειδικής Αγωγής και της Νοσηλευτικής είναι εξοικειωμένος με τη βιβλιογραφία που αφορά κήπους συμπεριφορικών, θεραπευτικών και αισθητηριακών παρεμβάσεων για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. Από τον χώρο της Αρχιτεκτονικής έως αυτόν της Παιδοψυχολογίας και της Ιατρικής, μελέτες διαφόρων ερευνητών, όπως των Roger Ulrich, Theodor Sørensen, Peter Kahn, Stephen Kellert, Anu Turunen κ.ά., υποστηρίζουν ότι η βιωματική εμπειρία της φύσης μπορεί να υποβοηθήσει τη διαδικασία αποκατάστασης της ψυχολογικής και σωματικής ευεξίας των παιδιών που σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη δημιουργικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων.
Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της μελέτης των Chang and Chang έδειξαν ότι τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές, τα οποία περνούν περισσότερο χρόνο σε ανοιχτούς χώρους και επιδίδονται, ακολούθως, σε υπαίθριες δραστηριότητες, παρουσιάζουν βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων με κυρίαρχη την πρωτοβουλία έναρξης αλληλεπίδρασης με τρίτους (κοινωνική αποκατάσταση), σημαντική μείωση σε αισθητηριακές ευαισθησίες (αισθητηριακή αποκατάσταση) και μείωση των μη επιθυμητών συμπεριφορών και των στερεοτυπικών αντιδράσεων. Επίσης, εμφανίζεται βελτίωση στην ικανότητα προσαρμογής του παιδιού σε μεταβαλλόμενα δεδομένα και καταστάσεις (συμπεριφορική αποκατάσταση) και μείωση επιθετικών αντιδράσεων με χαρακτηριστική τη διατήρηση ψυχολογικής ηρεμίας, που πιθανότατα να συσχετίζεται με μειωμένα επίπεδα άγχους (συναισθηματική αποκατάσταση). Σημαντική δε είναι η μείωση των περιπτώσεων ΔΕΠΥ, καθώς επισυμβαίνει αύξηση της συγκέντρωσης και της λεκτικής επικοινωνίας (γνωστική αποκατάσταση). Τέλος, παρατηρήθηκε αύξηση της φυσικής-σωματικής άσκησης, μέσω σχετικών δραστηριοτήτων και η συνεπακόλουθη βελτίωση σωματοκιναισθητικών δεξιοτήτων (σώματο-κιναισθητική αποκατάσταση).
Δυστυχώς, τα σχολεία ειδικής αγωγής στη χώρα μας δεν διαθέτουν θεραπευτικούς κήπους – κι αν υπάρχουν αποτελούν φωτεινή εξαίρεση. Παρόλα αυτά, πρέπει να συμφωνήσουμε ότι τα σχολεία του Νομού Μαγνησίας έχουν εύκολη πρόσβαση στα χωριά του Πηλίου που αυθύπαρκτα είναι ευεργετικοί τόποι για την υγεία. Επιπλέον, με τον κατάλληλο σχεδιασμό και οργάνωση από μέρους των θεραπευτών του σχολείου, η επίσκεψη σ’ αυτά μπορεί να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη θεραπευτική παρέμβαση για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές.
Με αυτό το σκεπτικό και τη διάθεση για ουσιαστική παρέμβαση, ομάδα δώδεκα μαθητών του σχολείου μας και αντίστοιχος αριθμός εκπαιδευτικών-συνοδών, για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των μαθητών, μετακινηθήκαμε στον Άγιο Λαυρέντιο. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χωριό του κεντρικού Πηλίου σε υψόμετρο 600 μ., το οποίο απέχει μόλις 15 χλμ. από το σχολείο μας στην Αγριά. Προηγήθηκε επικοινωνία με τον Πολιτιστικό – Αναπτυξιακό Σύλλογο του χωριού όπου η αντιπρόεδρος Ελένη Βλάχου προθυμοποιήθηκε να μας ξεναγήσει στον όμορφο αυτόν τόπο.
Μπαίνοντας στο κεντρικό καλντερίμι με κατεύθυνση την πλατεία του χωριού, ήρθαμε σε επαφή με την πηγή και το κρύο τρεχούμενο νερό της. Από την πηγή αυτή ξεκίνησε και το πολύ-αισθητηριακό μας ταξίδι! Ο ήχος και η θερμοκρασία του τρεχούμενου νερού, τα κελαηδίσματα των πουλιών, το πράσινο των δέντρων, το πέτρινο καλντερίμι με τις μικρές υψομετρικές διαφορές που διεγείρουν το αιθουσαίο σύστημα και ενισχύουν την ισορροπία, οι μυρωδιές των λουλουδιών, η αίσθηση της δροσιάς από τα πλατάνια πλημμύρισαν τις αισθητηριακές μας οδούς. Με άλλα λόγια, τα παιδιά ήλθαν σε επαφή με ένα πολύ-αισθητηριακό περιβάλλον που δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστεί μέσα από αντίστοιχες εκπαιδευτικές διαδικασίες σε κλειστούς χώρους.
Στην πλατεία μας περίμενε ο Παντελής με τα άλογά του. Εκεί ήρθαμε σε επαφή με τα υπέροχα αυτά ζώα, μας μίλησε για αυτά ο ιδιοκτήτης τους, τα χαϊδέψαμε και μερικά παιδιά θέλησαν να τα ιππεύσουν. Η Ελένη μάς μίλησε για την ιστορία του χωριού και στην συνέχεια επισκεφτήκαμε το παλαιό παντοπωλείο όπου εκεί ένας μαθητής πήρε μια μικρή συνέντευξη από τον ιδιοκτήτη του, Δημήτρη, για την ιστορία του μπακάλικου. Κατόπιν, επισκεφτήκαμε την εκκλησία του Αγίου Απόστολου του Νέου μέσω ενός στενού καλντεριμιού, όπου υπάρχει η διαφορά της κλίμακας από το κεντρικό καλντερίμι, γεγονός που συμβάλλει στη διάθεση εξερεύνησης και ανάπτυξης της χωρικής νοημοσύνης, όπως και το αγνάντεμα της θάλασσας και η ένδειξη της κατεύθυνσης του σχολείου μας από ψηλά. Έπειτα, επισκεφθήκαμε τον Στρατώνα, χώρο εκδηλώσεων του χωριού, όπου οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά ένα πιάνο με ουρά και να παίξουν αυτοσχέδιες μελωδίες. Η βόλτα μας κατέληξε στον φούρνο όπου απολαύσαμε παραδοσιακές πίτες από την κυρία Κατερίνα.
Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από όλα αυτά τα ερεθίσματα! Όπως και οι ενήλικες! Παρατηρήσαμε, εμπειρικά, όλα αυτά που επικαλούνται οι έρευνες στα συμπεράσματά τους και επιπλέον συλλέξαμε χρήσιμες πληροφορίες για τους μαθητές μας, όπως η υπέρμετρη τρυφερότητα που εκδήλωσε ένας μαθητής μας για τα άλογα και τους σκύλους στην πλατεία, καθώς και την έφεση του μικρότερου σε ηλικία μαθητή της ομάδας μας για τη μουσική.
Η Flo Longhorn, άλλωστε, ήδη από το 1988 ισχυρίζεται ότι «χωρίς διέγερση και αφύπνιση των αισθήσεων, παιδιά με πολλαπλές μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορούν να κατανοήσουν τις εμπειρίες τους και να ξεκινήσουν να μαθαίνουν».
Η δράση μας αυτή αποτέλεσε μια μικρή γιορτή αειφορίας για τη φύση και την πολιτιστική κληρονομιά με όλα τα ευεργετικά της οφέλη για τους μαθητές μας. Θα ήταν δε παράλειψη να μην εκφράσουμε θερμές ευχαριστίες στην Ελένη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Αγίου Λαυρεντίου, καθώς και στον Παντελή, τον Δημήτρη και την κυρία Κατερίνα που μας υποδέχτηκαν τόσο θερμά και μας ξενάγησαν στο χωριό.