«Επί του Όρους Μετεμορφώθης…» Το Θαβώριον Φως μέσα από την Ορθόδοξη Υμνογραφία

Tου Κων/νου Χαριλ. Καραγκούνη,
καθηγητού της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών,
kxkaragounis8@gmail.com,
www.kxkaragounis.gr

Ποιος μπορεί να παρουσιάσει το γεγονός τής Μεταμορφώσεως τού Ιησού Χριστού καλύτερα από την Ορθόδοξη Υμνογραφία; Γι’ αυτό, σήμερα, θα δανειστώ τον υμνογραφικό λόγο για να αναφερθώ στη συγκλονιστικότερη αυτο-αποκάλυψη του Θεανθρώπου, τη Μεταμόρφωσή Του, την οποία ύμνησαν κορυφαίοι άγιοι υμνογράφοι με τα υψηπετή ποιήματά τους.
Ο Ιησούς Χριστός, προγνώριζε τον καιρό τού Μαρτυρίου Του, γνώριζε βέβαια και την κατάληξη που θα είχαν οι Μαθητές Του. Ένας προδότης, ένας αρνητής, άλλοι άτολμοι φυγάδες, επρόκειτο να δουν τον Διδάσκαλό τους στον Σταυρό, τον Κύριο του νερού, που Τον είδαν να το μεταβάλλει σε κρασί• του ψωμιού, που Τον είδαν να το πολλαπλασιάζει• των ιχθύων, που Τον είδαν να τα μαζεύει στα δίχτυα τους• του ανέμου, που Τον άκουσαν να τον φιμώνει• των ασθενειών του λαού, που Τον είδαν να τις εξαλείφει• του θανάτου, που Τον είδαν να τον καταργεί• των δαιμονίων, που τα είδαν να φρίττουν από την παρουσία Του, να Τον προσκυνούν και να Του υποτάσσονται! Αυτόν, τον Κύριο των «επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων», οι Μαθητές θα Τον αντίκριζαν συρόμενο «ως πρόβατον επί σφαγήν», σταυρωμένο αδύναμο θνητό και προσωρινά νικημένο από τον θάνατο. Τί πειρασμός, τι σκανδαλισμός για τους Μαθητές!
Φιλανθρώπως, λοιπόν, ο Σωτήρ, «μικρόν προ του Πάθους Του», λίγο πριν τη Σταύρωσή Του, αποκαλύπτει τη Θεότητά Του στους τρεις εκλεκτούς Μαθητές Του, βεβαιώνοντας, ότι Αυτός είναι ο Κύριος Σαββαώθ τής Παλαιάς Διαθήκης, ο Δημιουργός τού κόσμου, ο αναμενόμενος Μεσσίας τού Ισραήλ. Κάλεσε και ως μάρτυρές Του, τον Μωυσή ως εγγυητή τού Νόμου και τον Ηλία ως εκπρόσωπο των Προφητών και εκείνοι τον αναγνώρισαν: Ήταν Εκείνος με τον Οποίο τότε παλιά συνομιλούσαν· Εκείνος που πέρασε πλάι τους ως αύρα λεπτή. Η αποκάλυψη αυτή έγινε, κατά τον υμνογράφο, «ίνα, όταν Τον ίδωσι σταυρούμενον (οι Μαθητές), το μεν Πάθος νοήσωσιν εκούσιον» και να κατανοήσουν, ότι ο Μεσσίας θα ήταν παθητός από επιλογή Του. «Εαυτόν παρέδωκε ίνα σταυρωθή», όχι από αδυναμία, αλλά από υπέρτατη δύναμη και απερίγραπτη αγάπη.
«Μετεμορφώθης εν τω Όρει, Χριστέ ο Θεός, δείξας τοις Μαθηταίς Σου την Δόξαν Σου», σημειώνει ο υμνογράφος τού Απολυτικίου. Ποια Δόξα απεκάλυψε στην ανθρωπότητα διά των Μαθητών κατά τη Μεταμόρφωσή Του; Αναμφισβήτητα, τη Θεότητά Του. Οράται η Θεότητα; Ούτε οι ασώματοι Άγγελοι δεν βλέπουν τον Άγιο Τριαδικό Θεό, πώς Τον αντίκρισαν οι σάρκινοι Μαθητές; Ο υμνογράφος απαντά: «Καθώς ηδύναντο». Ο Κύριος, κατά τη Μεταμόρφωσή Του, απεκάλυψε απειροελάχιστη δόση τής Δόξας Του, όση μπορούσαν να δουν και να αντέξουν οι Μαθητές. Δεν είδαν όλοι το ίδιο θέαμα τότε, αλλ’ είδε καθένας ό,τι και όσο μπορούσε, κατά τον βαθμό της πνευματικής του καταστάσεως, πάντως όλοι, άσχετα με την «ποσότητα», είδαν την αυτή Δόξα.

[Ειρήσθω εν παρόδω, ότι το ίδιο, κατά τους Πατέρες, συμβαίνει στον Άδη και στον Παράδεισο: Κάθε κεκοιμημένος δέχεται εκεί το Φως τής Θείας Δόξης, το Οποίο, αναλόγως με την πνευματική του πρόοδο ή αστοχία στον επίγειο βίο του, εισπράττει είτε ως φως, είτε ως φωτιά!].
Αντί «καθώς ηδύναντο», άλλος υμνογράφος λέγει, «ως εχώρουν»: «Επί του Όρους μετεμορφώθης // και ως εχώρουν οι Μαθητές Σου, // την Δόξαν σου… εθεάσαντο.» Πώς; Ως φως! Φως, όπως το ξέρουμε εμείς; Όχι, βεβαίως. Αυτό το φως είναι κτιστό. Πηγάζει από κτίσματα τού Θεού ή έργα τού ανθρώπου: τον Ήλιο, την φωτιά, το κερί, τη λάμπα. Στη Μεταμόρφωση δεν ήταν τέτοιο φως. Οι μάρτυρες του γεγονότος, οι Ευαγγελιστές, είναι κατηγορηματικοί: «Τα δε ιμάτια αυτού εγένοντο λευκά ως το φως», δηλαδή, δεν έγιναν φως, αλλά κάτι σαν φως, κάτι απερίγραπτο, αλλά πώς να το περιγράψεις, παρά «σαν φως». Μια λάμψη που δεν είχαν δει ποτέ άλλοτε, αφού δεν τους είχε έως τότε αποκαλυφθεί.
Ο Χριστός, «το Φως το αληθινόν, το φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (κατά την Ευχή), ο Ιησούς Χριστός, το «Ιλαρόν Φως» (που υμνούμε στους Εσπερινούς), απεκάλυψε, τότε, στη Μεταμόρφωσή Του, το Άκτιστον Φως της Θεότητός Του. Ο ιερός υμνογράφος μαρτυρεί, ότι ήταν το «αΐδιον» Φως: «Λάμψον και ημίν τοις αμαρτωλοίς το Φως Σου το αΐδιον», δηληδή, το άναρχο (χωρίς αρχή) και ατελεύτητο (χωρίς τέλος) Φως. Είναι αΐδιον το Θαβώριον Φως, διότι και ο Τριαδικός Θεός είναι αΐδιος, ο μόνος «α-ίδιος» (που δεν έχει ίδιο Του), ο δε Ιησούς Χριστός, πάλι κατά τον υμνογράφο, είναι «του Πατρός το απαύγασμα» (ομοίως, έκφραση φωτός).
Ο Κύριος αποκαλύπτεται σταδιακά στην δημιουργία Του, στον βαθμό που αυτή καθαρίζεται και αγιάζεται, εφόσον «αποτάσσεται» από τον Σατανά και τα έργα του. Αυτό το άκτιστον και αΐδιον Φως, το Θαβώριον Φως, είναι που επιβραβεύει τους αγωνιστές τής Νοεράς Προσευχής, όσοι επικαλούνται αδιάλειπτα το έλεος του Ιησού Χριστού με την Ευχή, «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με». Και όχι μόνον. Είναι το «αληθινόν Φως», το Οποίο βλέπουμε «με τους νοητούς οφθαλμούς τής καρδίας μας» σε κάθε Θεία Λειτουργία, όταν μεταλαμβάνουμε Σώμα και Αίμα Χριστού και γεμάτοι ευγνωμοσύνη ψάλλουμε: «Είδομεν το Φως το αληθινόν…».
Ικετεύουμε μαζί με τον υμνογράφο, «λάμψον και ημίν τοις αμαρτωλοίς το Φως Σου το αΐδιον, πρεσβείαις τής Θεοτόκου, Φωτοδότα…», αλλά δεν αρκεί η δική μας ικεσία. Χρειαζόμαστε τη μεσιτεία και πρεσβεία τής Κυρίας Θεοτόκου, η Οποία κυοφόρησε το Φως, να οδηγεί το αίτημά μας στον Υιό και Θεό Της. Τίισοφά που τακτοποίησε ο Κύριος την Εορτή Του, μέσα στον μήνα τής Παναγίας Μητέρας Του! Καλό φωτισμό σε όλους μας.