Ενενήντα χρόνια Νέα Ιωνία μέσα από το βιβλίο «Η Νέα Ιωνία του 1933»

Του Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά

Έκτο δημοσίευμα

Στο προηγούμενο δημοσίευμα ο Άθως Τριγκώνης αναφέρθηκε για μικρή εκκλησία, την Ευαγγελίστρα, που δεν χωράει πλέον τους πρόσφυγες, για τηλέφωνο που δεν υπάρχει στη Νέα Ιωνία, για τα βρώμικα νερά που τρέχουν στους δρόμους (χωματόδρομους), για την έλλειψη δημοτικού ιατρείου και για την υγιεινή κατάσταση των κατοίκων. Στο σημερινό συνεχίζει την έρευνά του με εύστοχες και τολμηρές παρατηρήσεις. Διαβάζουμε:

«ΑΝ ΕΙΧΑΜΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ…

Είναι ανάγκη να το πούμε, άραγε; Αν είχαμε υγειονομική υπηρεσία, πραγματική και όχι στα χαρτιά και στα μισθολόγια, θα είχαν γίνει στατιστικές και προ παντός, θα είχαν ληφθή τα κατάλληλα και απολύτως αναγκαία μέτρα για να προληφθή η απειλούμενη εξάπλωση του κακού και για να σωθούν όσα ατυχή θύματα της τρομεράς αυτής αρρώστειας ήταν δυνατόν σήμερα να σωθούν.

Ασφαλώς όμως, θα φανή τουλάχιστον σόλοικον, να ζητή κανένας μια ολόκληρη υγειονομική υπηρεσία με θερμουργόν ενδιαφέρον και αντίληψη, τη στιγμή που δεν υπάρχει ένα απλούστατο, σχεδόν ανέξοδο, αλλά εντελώς απαραίτητο λαϊκό ιατρείο (η υπογράμμιση είναι του δημοσιογράφου). Τ’ ακούτε: Ένα λαϊκό ιατρείο. Αλήθεια, είνε ν’ απελπίζεται κανένας από τα χάλια μας και την ελεεινότητά μας.

ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ

Έχει ο συνοικισμός Νέας Ιωνίας κι ένα καλοφτιαγμένο πράγμα να παρουσιάση, ένα πράγμα που βρίσκεται στη θέση και στον τόπο του: Είνε τα δύο καινούρια δημοτικά σχολεία του. Νεοκτισμένα, αρχιτεκτονικώς τέλεια, πληρούντα όλους τους όρους της υγιεινής, με αίθουσες ευρύτατες, με ταράτσες, με αυλές, αποτελούν πρότυπα σχολείων.

Τα κτίρια έγιναν από τα χρήματα του «Εκπαιδευτικού δανείου» Το κράτος έδωσε περί τα τέσσερα εκατομμύρια δραχμών και ο Δήμος παρεχώρησεν τα οικόπεδα αξίας άλλων διακοσίων χιλιάδων δραχμών (σημείωση: Ανηγέρθησαν επί υπουργού Παιδείας Γεωργίου Παπανδρέου. Η δημοπρασία για την κατασκευή τους έγινε στις 5 Φεβρουαρίου 1931 και τελείωσαν στο τέλος του 1932 – αρχές του 1933. Είναι τα δημοτικά σχολεία 7ο και 8ο, που στεγάζονταν τότε και στεγάζονται ακόμη σήμερα σε ενιαίο κτήριο με 12 αίθουσες.

Στα δύο σχολεία του συνοικισμού διδάσκουν περί τους δέκα δημοδιδάσκαλοι και φοιτούν περί τα χίλια προσφυγόπουλα, αγόρια και κορίτσια. Νομίζω δε ότι ο αριθμός των, είναι αρκετά μεγάλος και ότι πρέπει οι αρμόδιοι να σκεφθούν από τώρα για τη δημιουργία ενός ακόμη δημοτικού σχολείου, όπου θα διοχετευθούν οι πλεάζοντες μαθηταί των δύο προηγουμένων (σημείωση: Ο διδάσκαλοι που υπηρετούσαν τότε ήταν: Ιωάννης Οικονόμου, διευθυντής του 7ου δημ. σχολείου, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Νικόλαος Μπρούζος, Φρόσω (Ευφροσύνη) Μεταφτσή-Σπανοπούλου, Ουρανία Τριανταφυλλίδου, Ανδρονίκη Βατσαρέα, διευθύντρια του 8ου δημ. σχολείου, Ιουλία Ζαχαροπούλου, Δέσπω Αναστασιάδου και η νηπιαγωγός Ζηνοβία Κορδάτου, εφημ. «Λαϊκή Φωνή», 19-06-1933).

Τα καινούρια αυτά σχολεία, αν και λειτουργούν από καιρό, δεν έχουν ακόμη εγκαινιασθή επισήμως. Προ ημερών, λοιπόν, έγεινε μια επιτροπή από κατοίκους της Νέας Ιωνίας, η οποία απεφάσισε εν συννενοήσει με τους διευθυντάς των δυο δημοτικών, να γίνουν τα εγκαίνια επισήμως το πρωΐ της 4ης Ιουνίου, το δε απόγευμα να δοθή μέσα στις ευρυχωρότατες αυλές των σχολείων μια κοσμική γιορτή, με χορό κ.λπ. – ένα γκάρντεν πάρτυ, όπως μου είπαν. Ας γίνη κι’ αυτό, αφού, θεωρείται αναγκαίον, ότι για να γιορτάσουν τα παιδιά το ξεσκλάβωμά των από τις ανθυγιεινότατες τρώγλες όπου μέχρι σήμερα μαθαίναν λίγα γράμματα, πρέπει να χορέψουν, να πιουν, να ευφρανθούν και να επιδειχθούν, οι μεγάλοι ή αυτοί που δεν έχουν ακόμη παιδιά (σημείωση: Αυτή η γιορτή έγινε το Σάββατο και την Κυριακή 17 και 18 Ιουνίου 1933 και στη «Λαϊκή Φωνή» της Δευτέρας 19 Ιουλίου 1933 γίνεται μια εκτεταμένη περιγραφή με τίτλο: ΔΥΟ ΗΜΕΡΑΙ ΛΑΜΠΡΩΝ ΕΟΡΤΩΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΝ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ. Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΓΚΑΡΝΤΕΝ ΠΑΡΤΥ (βλέπε στο «Χρονικό της Νέας Ιωνίας 1924-1994» σελ. 193-194.

ΚΥΡΙΑΚΗ 7 ΜAΪΟΥ 193     

Τα σπίτια μ’ ένα δωμάτιο και οι αυλές τους. – Η Νέα Ιωνία είνε η μεγαλύτερη εργατική συνοικία του Βόλου. – Η ζωή που ξεχύνεται κάθε πρωΐ στον συνοικισμό. – Η ανεργία μαστίζει τον εργατικό πληθυσμό της Νέας Ιωνίας. – Περισσότεροι άνδρες άνεργοι. – Οι μικροεπαγγελματίαι του Συνοικισμού και τα ζητήματά των. – Δοκιμάζονται όσο ποτέ άλλοτε από την κρίσιν. – Μία ηλεκτρική λάμπα που χρειάζεται.

V

ΜΙΑ ΑΔΙΚΟΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΙΣ

Ωρισμένοι κάτοικοι του συνοικισμού Νέας Ιωνίας, αυτοί που είναι ιδιοκτήται των «μονοκάμαρων» δηλ. των μ’ ένα δωμάτιο σπιτιών, χωρίς βοηθητικά δωμάτια, κουζίνα κ.λπ. έχουν ένα παράπονο. Η Υπηρεσία τους απαγορεύει να κτίσουν δίπλα στο δωμάτιο- σπίτι τους και μέσα στα προκήπια, στις μικρές αυλίτσες αυτών των σπιτιών, τα βοηθητικά δωμάτια που τους λείπουν σήμερα: Και ρωτούν: Είνε δυνατόν να εννοηθή σπίτι χωρίς κουζίνα, πλυσταριό και αποχωρητήριο; Και έως πότε θα κρατήση αυτή η απαγόρευση και μαζύ, η δικιά των ταλαιπωρία-αφού είναι εντελώς αδύνατον να κτίσουν πουθενά αλλού τα βοηθητικά δωμάτια που χρειάζονται;

Πρέπει, νομίζομεν, η Υπηρεσία να προσέξη το ανωτέρω δίκαιον παράπονον, αυτών των ανθρώπων. Και πρέπει να τους επιτρέψη να κτίσουν θυσιάζοντας, έστω, τα προκήπια. Γιατί δεν μπορεί να γίνη αλλοιώς. Και γιατί, δεν μπορούν εξ αιτίας αυτής της απαγορεύσεως, να ταλαιπωρούνται επ’ άπειρον. Ας σημειωθή επίσης ότι οι ιδιοκτήται των «μονοκάμαρων» σπιτιών, είνε οι υπό χειροτέρας συνθήκας εγκατεστημένοι κάτοικοι του Συνοικισμού.

Ο ΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ

Τον συνοικισμό Νέας Ιωνίας θα μπορούσαμε να τον θεωρήσουμε ως την μεγαλύτερη εργατική συνοικία του Βόλου. Οι κάτοικοί του ανέρχονται στις δώδεκα με δεκατρείς χιλιάδες. Απ’ αυτούς δε οι περισσότεροι είναι εργάτες. Πολλοί άντρες και πολλές γυναίκες εργάζονται στα καπνά. Ένα μεγάλο επίσης ποσοστό γυναικών, είναι εργάτριες των γύρω εργοστασίων Μουρτζούκου, Ετμεκτσόγλου, Παπαγεωργίου και του Ματσάγγου (σημείωση: Για την ιστορική ακρίβεια, όταν γίνεται λόγος για τη βιομηχανική ανάπτυξη του Βόλου εκείνης της εποχής, πρέπει να τονίζεται και η συμβολή των προσφύγων εργατών και εργατριών της Νέας Ιωνίας, που με παραστατικότητα περιγράφει ο δημοσιογράφος την κάθοδό τους στον Βόλο, αλλά και την επιστροφή τους το βράδυ στη Νέα Ιωνία).

Θα ’θελα να σας συστήσω να πάτε ένα πρωΐ και να σταθήτε στην μεριά της Κεντρικής γέφυρας του συνοικισμού που βλέπει προς το Βόλο. Θα δήτε ένα χαρακτηριστικό θέαμα. Από τη γέφυρα αυτή ξεχύνονται βαδίζοντας βιαστικά και σε γκρουπ τριών ή τεσσάρων, άντρες και γυναίκες, κυρίως όμως κορίτσια, μ’ ένα μικρό πακέτο στο χέρι, για το μεσημεριανό πρόγευμα, με χάχανα με γέλοια με άφθονες κουβέντες. Περνώντας τη γέφυρα, χωρίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις του Βόλου. Κι’ έτσι καθώς αδιάκοπα περνούν, σας δίνουν την εντύπωση πως ένας στρατός ολόκληρος περνάει-ο στρατός της τίμιας δουλειάς και του παραγωγικού μόχθου κι’ όπως ξεχύνονται μέσα στις διάφορες αρτηρίες του Βόλου, σας φαίνεται πως μοιάζουν με νέο αίμα που, εισερχόμενο στον οργανισμό της πόλεως, η οποία μόλις ξυπνάει, θα τονώση τη ζωή της και θα επιταχύνη τον αργό ρυθμό της.

Θα ’πρεπε όμως να ξαναπάτε και να σταθήτε στο μέρος αυτό της γέφυρας, την ώρα που μουχρώνει, και που η μέρα σβύνει. Θα δήτε να φτάνουν προς τη γέφυρα απ’ όλες τις μεριές του Βόλου, σα να τους τραβάη κάποιος μαγνήτης, τα ίδια γκρουπ των εργατών και εργατριών. Και το μόνο που θα παρατηρήσετε είναι πως το βάδισμά τους καθώς μπαίνουν στο συνοικισμό είναι πολύ αργότερο, από το πρωϊνό, πως το κεφάλι τους είναι βαρύ κι’ οι κουβέντες τους λιγοστές. Σας δίνουν την εντύπωση ότι τους λείπει η ζωή και δεν είνε το παρακάνω απίθανο, αφού, όλη την ημέρα έδωσαν τη ζωή τους, για να δυναμώση, για να τονωθή, για να δημιουργηθή μάλλον, μια άλλη ζωή, κίνηση-η βιομηχανία και το εμπόριο του Βόλου. Η ίδια αυτή εικόνα επαναλαμβάνεται κάθε μέρα. Όσο κάποτε… Αλλά οι ρωμαντισμοί-ή όπως θέλετε αλλοιώς πέστε τους-ίσως να μην στέκουν σε μια τέτοιου είδους έρευνα (σημείωση: Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας).

ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟ;  

Μα είναι και να το ρωτάη κανένας ακόμη; Με τη σημερινή οικονομική κρίση, με το γενικό σταμάτημα των εργασιών, αυτοί που περισσότερο από όλους πλήττονται είναι οι εργάτες. Αυτοί κάθονται άνεργοι κι’ αυτοί μένουν, μαζύ με τις οικογένειές τους, χωρίς ψωμί, χωρίς φωτιά, χωρίς τίποτα. Είνε φυσικό λοιπόν, ο συνοικισμός Νέας Ιωνίας, ο οποίος αποτελείται, σχεδόν αποκλειστικώς, από εργάτες, να έχη με την σημερινή οικονομική κρίση, πολλούς ανέργους. Δεν υπάρχουν, δυστυχώς, στατιστικές για να ξέρωμε τον αριθμό των ανέργων. Το βέβαιο μόνον είναι ότι δεν είναι καθόλου μικρός ο αριθμός των και ότι η ανεργία έχει λάβει στον συνοικισμό ένα χαρακτήρα μονιμότητος.

Τώρα τελευταίως το ποσοστόν των ανέργων καπνεργατών ιδίως, έχει ελαττωθεί, διότι εργάζονται σχεδόν όλαι αι καπναποθήκαι του Βόλου. Αυτή όμως η ελάττωσις είναι εντελώς προσωρινή. Επίσης αξίζει να σημειωθή, ότι η ανεργία, τα περισσότερα θύματά της τα βρίσκει μεταξύ των εργατών, ενώ οι εργάτριες επειδή ίσως είναι τοποθετημένες σε δουλειές μονιμώτερες-όπως τα εργοστάσια κ.λπ.-μένουν λιγώτερο άνεργες.

Η ανεργία, είναι το ζήτημα που απασχολεί, περισσότερο από κάθε άλλο ανεξαιρέτως όλους τους κατοίκους της Νέας Ιωνίας. Κι’ έχουν δίκαιο ν’ απασχολούνται μ’ αυτό το ζήτημα που έχει καταντήση το σαράκι, το σκουλήκι που ρουφάει κάθε ικμάδα ζωής, του συνοικισμού των. Αρκεί να σκεφθή κανένας ότι όλα τα καταστήματα της Νέας Ιωνίας, έχουν ως αποκλειστικούς πελάτας τους κατοίκους της. Όταν λοιπόν, αυτοί μένουν άνεργοι κινδυνεύουν τα καταστήματα αυτά να κλείσουν».

Συνεχίζεται την επόμενη Κυριακή