Τοπικά

Ένας νέος σχεδιασμός για χωρική διακυβέρνηση – Οι προκλήσεις της πανδημίας σε διεθνές σεμινάριο που συμμετείχε το Τμήμα Χωροταξίας

Ένας νέος σχεδιασμός απαιτείται για τη χωρική διακυβέρνηση, καθώς η πανδημία φέρνει σημαντικές ανατροπές, στις οποίες οι κοινότητες προσπαθούν να προσαρμοστούν. Το Εργαστήριο Υποδομών, Τεχνολογικής Πολιτικής και Ανάπτυξης του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας Περιφερειακής Ανάπτυξης συμμετείχε σε διαδικτυακό σεμινάριο με καθηγητές και ερευνητές Πανεπιστημίων των Δυτικών Βαλκανίων για τα νέα δεδομένα, που προκαλεί ο κορωνοϊός στη χωρική διακυβέρνηση, το μέλλον των πόλεων και των δραστηριοτήτων των ανθρώπων.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Παντελής Σκάγιαννης τόνισε πως «η περίοδος του covid-19 όπως και οι επιπτώσεις της δεν αφορούν μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Και έχει γίνει σαφές, ότι η πανδημία δεν επηρεάζει μόνο την υγεία των πληθυσμών και τις οικονομίες των χωρών με τη στενή έννοια του όρου, αλλά πολύ γενικότερα σχεδόν όλες τις πτυχές της ζωής και τους τομείς της οικονομίας και των δραστηριοτήτων». «Πολλά ακούμε καθημερινά σχεδόν στις ειδήσεις για τις δυτικές χώρες και τις επιπτώσεις της πανδημίας σ’ αυτές. Τι γίνεται όμως στη γειτονιά μας; Και ένα πιο εστιασμένο ερώτημα, τι γίνεται σε σχέση με τους τομείς, που αναφέρονται στον χώρο: Στις πόλεις, στις δραστηριότητες που έχουν άμεση αναφορά στον χώρο;» ανέφερε ο κ. Σκάγιαννης και συμπλήρωσε πως «μια πρώτη εικόνα της κατάστασης στη γειτονιά μας, υπό αυτές τις οπτικές γωνίες, ήρθε να μας δώσει ένα διαδικτυακό σεμινάριο, στο οποίο συμμετείχαμε ως Εργαστήριο Υποδομών, Τεχνολογικής Πολιτικής και Ανάπτυξης του ΤΜΧΠΠΑ. Στο σεμινάριο, όπου παρουσιάστηκαν επιλεγμένα θέματα, συμμετείχαν καθηγητές και ερευνητές από πανεπιστήμια κυρίως των Δυτικών Βαλκανίων. Από το Ινστιτούτο Χωρικής και Οικονομικής Ανάπτυξης της Σερβίας, το Κέντρο Οικονομικών Αναλύσεων της Βόρειας Μακεδονίας, το Πανεπιστήμιο POLIS και την Co-PLAN της Αλβανίας, το Ινστιτούτο Χωρικών Πολιτικών της Σλοβενίας, το Πανεπιστήμιο της Σόφιας στη Βουλγαρία, το Μητροπολιτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο της Βουδαπέστης στην Ουγγαρία, αλλά και το Politecnico di Torino της Ιταλίας, ενώ το παρακολούθησαν πλήθος άλλων επιστημόνων από διάφορες χώρες, που είναι μέλη του δικτύου για τα Δυτικά Βαλκάνια».

Οι περιορισμοί λόγω πανδημίας και οι επιπτώσεις τους
Ο διευθυντής του Εργαστηρίου αναφέρει πως «στο πεδίο των οικονομιών, παρά τις διαφορές τους, οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν ένα σύνολο κοινών προβλημάτων και αλυσιδωτών επιπτώσεων. Έτσι, προκύπτει σειρά ερωτημάτων, που τίθενται στις κοινωνίες για αντιμετώπιση, και που σε μεγάλο βαθμό αφορούν ζητήματα διακυβέρνησης, ζητήματα σχέσεων κεντρικών και τοπικών κυβερνήσεων. Οι περιορισμοί που είναι αναγκαίοι για το σταμάτημα της πανδημίας, οδηγούν σε περιορισμό της δαπάνης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αυτό επιφέρει πτώση των κρατικών φορολογικών εσόδων. Εκεί όπου οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν πόρους για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής, οι πόροι μειώνονται και θα πρέπει αυτές να τους εξασφαλίσουν από την τοπική φορολογία, πράγμα που στις περισσότερες χώρες προσκρούει σε θεσμικούς περιορισμούς, όπως π.χ. στη Βόρεια Μακεδονία. Από πλευράς επιχειρήσεων, αυτές που είναι τεχνολογικά προχωρημένες, ιδιαίτερα αυτές που τείνουν προς την «4η βιομηχανική επανάσταση», θα υποστούν μικρότερες επιπτώσεις (διασφαλίζοντας εργασία από απόσταση, κλπ.). Όμως ήδη οι επιπτώσεις στην απασχόληση προβάλουν δυσάρεστες, με σημαντικούς τομείς να υποχωρούν, όπως τουρισμός, βιομηχανία, κατασκευές, παιδεία, κλπ. Οι εξελίξεις, αναμφίβολα έχουν χωρικές επιπτώσεις και μας υπογραμμίζουν την τρωτότητα των τοπικών χώρων. Σημαντική είναι και η διαφοροποίηση πληθυσμιακών ομάδων από διάφορες οπτικές, όπως οι επιστρέφοντες μετανάστες (π.χ. στη Βουλγαρία), οι εγχώριες διαφοροποιήσεις, όπως οι κοινότητες των Ρομά, κλπ., τα αθλητικά γεγονότα και οι θρησκευτικές τελετές, πράγματα που συνιστούν «εθνοπολιτισμικά» πρότυπα με διαφοροποιημένες συμπεριφορές».

Η σημασία των τοπικών κυβερνήσεων
«Όσο περισσότερο γίνονται τοπικά τα ζητήματα, τόσο αυξάνεται η σημασία και ο ρόλος των τοπικών κυβερνήσεων», αναφέρει ο καθηγητής και προσθέτει: «Καθώς υπάρχουν διαφορετικά μοντέλα διακυβέρνησης του τοπικού χώρου διεθνώς, έχουμε και διαφορετικές πολιτικές για την ανθεκτικότητα. Στην Αλβανία που είναι αδύναμες οι τοπικές κυβερνήσεις, προβάλει έντονα η ανάγκη ισχυρού συντονισμού (κάθετα και οριζόντια). Παράλληλα, οι πολίτες, καθώς ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες (ακόμη και ηλικιακές: γέροι, παιδιά – που έχουν και αυτά αναγνωρισμένα δικαιώματα), έχουν και διαφοροποιημένη προσβασιμότητα σε αγαθά και υπηρεσίες, πράγμα που με την πανδημία επιδεινώνεται. Τα παραπάνω εγείρουν το ζήτημα της βέλτιστης διακυβέρνησης. Τέτοιας που αφενός να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολιτικές ελευθερίες, και αφετέρου να απαντά στο ζήτημα της ισορροπίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού, όπως και γενικότερα να προτάσσει με σωστό τρόπο το γενικό συμφέρον έναντι των ιδιωτικών επιλογών και προτιμήσεων. Τα ερωτήματα αυτά, που εκφράζουν αντιθέσεις, απαντώνται με τη δημοκρατική διακυβέρνηση, που δεν πρέπει να περιορίζεται στις εκ των άνω λύσεις των κρατικών ελίτ, αλλά να λαμβάνει υπόψη και την εκ των κάτω συμβολή, με έναν όμως κάθετο και οριζόντιο συντονισμό».

Απαιτείται νέος σχεδιασμός σε εθνικό και τοπικό επίπεδο
Ο κ. Σκάγιαννης επισημαίνει πως «η διακυβέρνηση αυτή, εκ των πραγμάτων θα αντιμετωπίσει προϋπάρχοντα προβλήματα, που με την πανδημία αναδεικνύονται οξυμένα. Κυρίως τα ζητήματα ανισοτήτων. Ερωτήματα που διατυπώνονται σήμερα, για παράδειγμα στο χωρικό-τοπικό επίπεδο, είναι για τη σχέση πυκνότητας της κατοικίας με τον covid-19, και γενικότερα του κτισμένου περιβάλλοντος και των δικτύων υποδομών. Πόσο επηρεάζει η εισοδηματική κατάσταση και η πρόσβαση σε υπηρεσίες τη διάδοση του covid-19, πόσο επηρεάζει η έκθεση στο διεθνές εμπόριο και στον τουρισμό, για τη διαφοροποιημένη επίπτωση σε διαφορετικές εισοδηματικές τάξεις και τόπους κατοικίας, αν μπορούν να συμβάλουν νέοι τρόποι μεταφορών (π.χ. περισσότερες μη μηχανοκίνητες μετακινήσεις και επίσης μη ρυπογόνα οχήματα) και ευφάνταστες νέες ρυθμίσεις, τι ρόλος μπορεί να επιφυλαχθεί για μια νέα αντίληψη για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων και υπηρεσιών, ακόμη και κατοικίας και για τη δυνατότητα αλλαγών στις πόλεις στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των ανοιχτών χώρων και του πράσινου. Μπροστά στην κατάσταση αυτή και στα «ατέλειωτα» ερωτήματα που δημιουργούνται, χρειάζεται ένας νέος σχεδιασμός, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, που να περιλαμβάνει ανάμεσα στα άλλα εξοικονόμηση πόρων, ανακατανομές υπέρ των τοπικών κοινοτήτων, επενδύσεις σε έργα και πάγιο κεφάλαιο για δημιουργία θέσεων εργασίας, ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και αλλαγές στο ίδιο το δομημένο περιβάλλον, και όλα αυτά έτσι ώστε να ενισχύεται η αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών και η αξιοπιστία της πολιτικής με δημοκρατική διακυβέρνηση».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το