Του
Βασίλειου Ε. Τριτάκη,
ιατρού
Α’ Μέρος
Τον Σεπτέμβριο του 1979 βρέθηκα τυχαία στο Αφγανιστάν… Κόντεψα να χάσω τη ζωή μου, διότι έπεσα σε μία ενέδρα – μάχη με τους Μουτζαχεντίν, αλλά βγήκα ζωντανός και άλλαξε η ζωή μου από τότε, διότι ανακάλυψα τον Ελληνισμό τής μακρινής Ασίας (και παράλληλα με τους νέους δρόμους που αντίκρισα και διάβηκα – άλλαξαν και οι κατευθύνσεις μου και οι αναζητήσεις μου στην Ιατρική).
Το ότι βρέθηκα ξαφνικά από τον Βόλο στην «Αλεξάνδρεια εν Αρείοις» στη Βακτριανή (στη σημερινή Χεράτ τού Αφγανιστάν) και εκεί ήμουν πλέον αποκλεισμένος μέσα σε έναν πόλεμο, ήταν ένα συγκλονιστικό ταρακούνημα που σε ξυπνά και σε θέτει σε πλήρη εγρήγορση, βγάζοντάς σε όμορφα από την ήρεμη υπνηλία τής αργόσυρτης καθημερινότητας…
Ήμουν τριτοετής φοιτητής Ιατρικής Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) όταν αποφάσισα από περιέργεια να «πεταχτώ» με οτοστόπ στις Ινδίες (η αφέλεια και η άγνοια κινδύνων τής νεότητας, άλλοτε ανοίγει τυχαίους τυχερούς δρόμους – και σου παρουσιάζει μεγάλα αναπάντεχα «περάσματα», ενώ άλλοτε αποβαίνει μοιραία. Στη δική μου περίπτωση: Η τύχη ήταν αγαθή προς εμένα… και το σύμπαν λες και με οδηγούσε προσεκτικά και προστατευτικά, στο να ανακαλύπτω σταδιακά διάφορα χρήσιμα πράγματα – που θα ήταν ενθουσιωδώς ενδιαφέροντα για μένα, παράλληλα ήταν δημιουργικά, αλλά και χρήσιμα για τους γύρω μου, οι οποίοι ωφελούνται και απολαμβάνουν τώρα – τις φυσικές Ιατρικές που ανακάλυψα στην Ασία και τις εφαρμόζω εδώ και 35 χρόνια στην Ελλάδα).
Αφού πήγα μέχρι την Κωνσταντινούπολη με οτοστόπ (ήμουν ο νέος – ο οικολόγος, που ζούσε τα καλοκαίρια μέσα στη φύση με σλίπινγκ μπαγκ και με καρπούζι…) άρχισα να παρατηρώ ότι τα πράγματα αγριεύουν… Τελείωσε η ασφάλεια που δίνει η ζωή στην Ελλάδα και τελείωσε ο σεβασμός στον άνθρωπο που είχα συνηθίσει στον τόπο μου… Έτσι κοντά στο Καπαλί τσαρσί, με τράβηξε μία ταμπέλα που έλεγε «Magic Bus», Κωνσταντινούπολη – Τεχεράνη, άνετο ταξίδι με λεωφορείο σε 5 μέρες και εμφανώς φθηνό!
Χωρίς να το ξέρω τότε, είχα μπει κι εγώ στον δρόμο «Hippie trail» που είχε ανοίξει από το 1963 και μετέπειτα …όταν οι Beatles πήγαν στις Ινδίες και γεύθηκαν τον υπερβατικό διαλογισμό με τον δάσκαλο Μαχαρίσι στα Ιμαλάια …Και έκτοτε ξεκινούσαν από Αγγλία και από Ολλανδία, διάφορα νεαρά παιδιά με μακριά μαλλιά και κιθάρες και ταξίδευαν υπομονετικά με διάφορα μέσα για τις Ινδίες… Αργότερα διαμόρφωναν μεγάλα μεταχειρισμένα λονδρέζικα διώροφα λεωφορεία τής αστικής συγκοινωνίας, έδεναν πολλά μπιτόνια με βενζίνη από πίσω ή πάνω στην οροφή και πέρναγαν από τη Θεσσαλονίκη με κατεύθυνση τις Ινδίες και το Νεπάλ… Άλλοι νέοι από Ολλανδία και από Γερμανία διαμόρφωναν μεταχειρισμένα βανάκια Φολκσβάγκεν με κουβέρτες και σλίπινγκ μπαγκ, και πέρναγαν κι αυτοί από Θεσσαλονίκη, έμεναν 2-3 βραδιές κοντά στον Λευκό Πύργο να ανασυνταχτούν και να αγοράσουν εφόδια ή να επισκευάσουν τα λάστιχά τους στα βουλκανιζατέρ, και τα βράδια έπαιζαν με τις κιθάρες τους κοντά στο άγαλμα του Μεγαλέξανδρου και πολλές φορές πουλούσαν κασέτες με ροκ μουσική και ξεφορτώνονταν τους δίσκους βινυλίου που είχαν μαζί τους…
Από το 1974 που πέρασα στην Ιατρική Θεσσαλονίκης, έβλεπα αυτές τις εικόνες και συχνά μιλούσα με αυτούς τους ταξιδευτές που πήγαιναν στην άγνωστη και μακρινή Ανατολή… Οπότε τον Αύγουστο του 1979, είχε ωριμάσει και σε μένα αυτό το ερωτηματικό: Πού πάνε όλοι αυτοί οι τουρίστες… και τι βλέπουν στις Ινδίες;
Όταν έφτασα στην Τεχεράνη (2 Σεπτεμβρίου 1979) τα πράγματα ήταν ακόμη πιο δύσκολα και επικίνδυνα… Λεφτά για ξενοδοχεία δεν διέθετα, οπότε τα βράδια κοιμόμουνα έξω στα πάρκα και στις πλατείες, αλλά σύντομα οι καλόκαρδοι και ευγενικοί Πέρσες με μάζευαν στις αυλές τους για να με προστατεύσουν (με μεγάλο ενθουσιασμό και κεράσματα – όταν μάθαιναν ότι είμαι Έλληνας). Άκουγα ριπές πολυβόλων τα βράδια, ενώ μου εξηγούσαν οι ντόπιοι ότι οι άνθρωποι του Σάχη προσπαθούν μάταια να αντισταθούν, ενώ είχε έρθει στην Τεχεράνη ο Αγιατολάχ Χομεϊνί τον Φεβρουάριο του 1979 και ακόμη επιχειρούσαν οι φανατικοί μουσουλμάνοι να καταλάβουν όλες τις γειτονιές… Τότε είδα και έμαθα τι είναι το καλάσνικοφ…
Η Τεχεράνη τού Σάχη είχε έναν πλούτο και μία αίγλη που ακόμη δεν είχα αντικρίσει στην Ελλάδα, με ζαχαροπλαστεία σαν να βρισκόμουνα στο Παρίσι και ωραίους, άνετους δρόμους με πλατάνια και λουλούδια σαν να βρισκόμουνα σε μία μεγάλη και άνετη πρωτεύουσα της Ευρώπης… Παρόλα αυτά το μίσος, η κακία, ο φόβος και η μαύρη μιζέρια τού ισλάμ που άρχισε να διασπείρεται στην Τεχεράνη επικρατούσαν στα πρόσωπα των ανθρώπων και τα πράγματα ήταν πολύ πιο επικίνδυνα από την Τουρκία… Έτσι σύντομα κατέφυγα πάλι σε ένα γραφείο ταξιδιών που έγραφε σε μία μεγάλη ταμπέλα: «Magic Bus» Τεχεράνη – Δελχί , άνετο ταξίδι με λεωφορείο σε 6 μέρες… και μόνον 60 δολάρια USD!!
Στα σύνορα του Αφγανιστάν Islam Qala, φτάσαμε αργά το απόγευμα, ύστερα από ατελείωτη σκόνη που φάγαμε στις ανατολικές ερήμους του Ιράν. Και με τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις των συνόρων – για να βγεις από το ένα κράτος και να μπεις στο άλλο, είχαμε άπλετο χρόνο – οι Ευρωπαίοι νεαροί τουρίστες που ταξιδεύαμε με το «Magic Bus» να περιεργαστούμε ένα πρωτότυπο μουσείο που είχαν στήσει οι Ιρανοί συνοριοφύλακες, που έδειχνε τους τρόπους και τις «ευφυείς» προσπάθειες που έκαναν διάφοροι τουρίστες, οι οποίοι επέστρεφαν από τις Ινδίες – μέσω Αφγανιστάν, ώστε να περάσουν χασίς και όπιο προς την Ευρώπη… Άλλος τα έκρυβε στις σόλες από τις αρβύλες του, άλλος τα έκρυβε στη φόδρα από τη βαλίτσα του, άλλος στον πάτο τής τσάντας του, άλλος στο ντεπόζιτο της βενζίνης τού φορτηγού του και διάφορες άλλες απίθανες κρυψώνες… Έτσι 23 ετών τότε, απονήρευτος φοιτητής, άρχισα να καταλαβαίνω ότι πολλοί πήγαιναν στο Αφγανιστάν όχι για να θαυμάσουν τα τοπία, να δουν τους μεγάλους χειμάρρους, να συναντήσουν περίεργες φυλές ανθρώπων και να εκστασιαστούν μπροστά σε μυθικούς περίτεχνους ναούς διαφόρων θρησκειών, αλλά για να καπνίσουν ινδική κάνναβη και να φέρουν πίσω στην Ευρώπη να πουλήσουν διάφορες τέτοιες ακριβές πραμάτειες, που θα τους άφηναν πολλά λεφτά κέρδος, ώστε να κάθονται έπειτα άνεργοι και αργόσχολοι για 2-3 χρόνια…
Στην πόλη τής Χεράτ, μας ανακοίνωσαν οι δύο Τούρκοι οδηγοί τού λεωφορείου, ότι θα μέναμε τουλάχιστον 2 μέρες, διότι έπρεπε να επισκευάσουν μία βλάβη στο Mercedes… Και όντως υπήρχαν τεχνίτες Αφγανοί που μερικοί είχαν σπουδάσει στη Γερμανία, οι οποίοι βέβαια επισκεύαζαν περίτεχνα όλες τις μάρκες των αυτοκινήτων – μικρών και μεγάλων – και ό,τι έπιαναν στα χέρια τους το έκαναν καινούργιο με την ευστροφία και την ευρηματικότητα που αναπτύσσει ένας άνθρωπος, που έχει μάθει στη ζωή του να μην έχει τίποτε και συνεχώς να προσπαθεί να επιβιώσει…
Εγώ για να κάνω οικονομία στα λιγοστά δολάρια που είχα από Ελλάδα, είχα επιλέξει να κοιμηθώ στην ταράτσα τού πλινθόκτιστου διώροφου πανδοχείου, που βρισκόταν κοντά στο κέντρο τής Χεράτ (για τα δεδομένα εκείνης τής μικρής κωμόπολης το λασπόχτιστο πανδοχείο μας φάνταζε σαν το Καψής Hotel στον Βαρδάρη τής Θεσσαλονίκης…).
Ήμασταν 26-27 τουρίστες, οι ταξιδιώτες τού λεωφορείου Magic Bus και οι περισσότεροι έμειναν σε δωμάτια του πανδοχείου. Οι τουαλέτες ήταν κοινές και καταλάβαινες κατά πού βρίσκονταν από τον ήχο και από το βουητό – από τις χιλιάδες μύγες… Έτσι ως φοιτητής ιατρικής, άρχισα να μαθαίνω και να καταλαβαίνω πώς προέρχεται η χολέρα, ο τύφος και η λεϊσμανίαση που ενδημούσαν για δεκαετίες σε εκείνες τις περιοχές… Πλήρωνα 12 δραχμές τη βραδιά (το δολάριο τότε αντιστοιχούσε σε 32 δραχμές) για να κοιμηθώ στην ασφάλεια του πανδοχείου, διότι παντού έξω όταν νύχτωνε, ακούγονταν αψιμαχίες με πυροβολισμούς και ο ήχος των καλάσνικοφ ήταν γνώριμος…
Την άλλη μέρα νωρίς το πρωί, ξεκινούσαμε από τη Χεράτ το μεγάλο και δύσκολο ταξίδι μας για να φτάσουμε στην Καμπούλ (οι Έλληνες την ονόμαζαν Ορτόσπανα) Μας είχαν πει ότι ο δρόμος ήταν δύσβατος, με πολλές στροφές, με πολλές χαράδρες και πολλά δύσκολα περάσματα. Θα φτάναμε την επόμενη μέρα το μεσημέρι στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, αν όλα πήγαιναν καλά… Αλλά, δυστυχώς, οι αντάρτες φανατικοί μουσουλμάνοι Μουτζαχεντίν είχαν άλλη άποψη… Είχαν στήσει ενέδρα σε μία δύσκολη ανηφόρα και χτυπούσαν από μακριά με μυδράλια όποιο κρατικό λεωφορείο έβλεπαν, για να κάνουν αντιπερισπασμό και φθορές, επειδή ο τότε πρόεδρος Ταράκι ήταν αριστερός φιλορώσος και είχε επιτρέψει στους κομουνιστές άθεους Ρώσους να περάσουν με τα τανκς μέσα στην πατρίδα τους… Έτσι κάνοντας αντίσταση στο καθεστώς, χτυπούσαν παντού τα κρατικά λεωφορεία… Νόμιζαν ότι είμαστε το λεωφορείο τής γραμμής…
Σκοτώθηκαν 5 άτομα μέσα στο λεωφορείο Magic Bus… Ο ένας οδηγός έφαγε 3-4 σφαίρες στα χέρια και στα πόδια και ο άλλος που ήταν από την πλευρά των πυρών, έφαγε 8-9 σφαίρες στο σώμα του, 6 στην κοιλιά… Γι’ αυτόν (που δεν θυμάμαι πλέον το όνομά του) έδωσα αίμα την άλλη μέρα για να σωθεί και να ζήσει… «Ένας Έλληνας φοιτητής ιατρικής έδωσε αίμα για να σωθεί ένας Τούρκος οδηγός λεωφορείου» έπρεπε να γράφουν οι εφημερίδες… Ποτέ όμως δεν έγιναν γνωστές τέτοιες λεπτομέρειες… Και όλοι όταν φύγαμε από το σημείο τής ενέδρας και καταφέραμε να γυρίσουμε πίσω στη Χεράτ τα είχαμε χαμένα… Αρχίσαμε μάλιστα να συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει πόλεμος γύρω μας…
Στο νοσοκομείο τής Χεράτ κάποιοι μιλούσαν αγγλικά και σιγά-σιγά αρχίσαμε να μαθαίνουμε τα νέα και να ξεδιαλύνουμε γιατί μας επιτέθηκαν…
Έμεινα αποκλεισμένος στη Χεράτ επί 15 μέρες ψάχνοντας ασφαλείς τρόπους να ξεφύγω και να γυρίσω πίσω στην ασφάλεια και στον πολιτισμό τού Ιράν… Αυτά τα δύο γειτονικά κράτη είναι σαν να έχουν χάσμα 100 ετών στον χρόνο… Η πολιτισμική διαφορά είναι πολύ μεγάλη, παρόλο που είναι μουσουλμανικές περιοχές…
Αν διέθετα άνετα 50 δολάρια, θα μπορούσα να πάρω μία πτήση με την αφγανική Ariana Airlines από τη Χεράτ και να βρεθώ σε δυόμιση ώρες στο Νέο Δελχί…
Όσοι συνταξιδιώτες ξεμείναμε στην πόλη Χεράτ, βρήκαμε ένα απόμερο φτηνό πανδοχείο να μείνουμε τις επόμενες μέρες και οργανωθήκαμε σαν να γνωριζόμασταν χρόνια, ώστε να βοηθήσουμε όσους τραυματίστηκαν… Οι «εχθροί» μας ήταν πλέον οι μύγες και τα κουνούπια και κανονίσαμε δίωρες βάρδιες, ώστε να βρισκόμαστε κοντά στους τραυματισμένους συνταξιδιώτες μας να τους δίνουμε λίγο νερό στο στόμα, είτε να τους διώχνουμε τις μύγες την ημέρα και τα κουνούπια τις νύχτες…
Τις ελεύθερες ώρες μου κυκλοφορούσα στην όμορφη πόλη τής Χεράτ και κυρίως στην αγορά, όπου έφταναν τα νέα από τις γύρω εμπόλεμες περιοχές. Άρχισα να κάνω στατιστική και να διαμορφώνω γνώμη ώστε να φύγω κάποτε από το Αφγανιστάν χωρίς να πέσω πάλι σε μάχη… Κατάλαβα, ότι οι Μουτζαχεντίν χτυπούσαν τα χαράματα, διάφορα κρατικά μέσα και κονβόι, ενώ όταν άρχιζε να καίει ο ήλιος (μετά τις 10 το πρωί) κρυβόταν στις σπηλιές τους μέσα στα βουνά για να κοιμηθούν, και απλώς ένας κρατούσε τη σκοπιά – φύλαγε τσίλιες…
Συνεχίζεται…