Τοπικά

Ένας αρχαίος οικισμός στην καρδιά της πόλης

Ένα ζωτικό σημείο αναφοράς των αρχαίων χρόνων βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, χωρίς ωστόσο να έχει μέχρι στιγμής αναδειχθεί. Ο λόγος για τον οικισμό που στη θέση Κάστρο στα Παλαιά του Βόλου. Ένας οικισμός που αποτελούσε σημαντικό κέντρο από την εποχή του χαλκού, δίνοντας πληροφορίες για τη ζωή των ανθρώπων ανά εποχές.
Για τον οικισμό μίλησε σήμερα στο 5ο Αρχαιολογικό Έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, οι εργασίες του οποίου πραγματοποιούνται στο αμφιθέατρο Κορδάτος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας η κ. Ευαγγελία Σκαφιδά, Επίτιμη Προϊσταμένη Αρχαιολογικών Χώρων & Αρχαιογνωστικής έρευνας στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας.

Αρχαιολογικός χώρος Παλαιών Βόλου Παιδικές ταφές της Πρώιμης εποχής Σιδήρου κάτω από δάπεδο σπιτιού

Αρχαιολογικός χώρος Παλαιών Βόλου Παιδικές ταφές … πρώιμης εποχής Σιδήρου κάτω από δάπεδο σπιτιού – Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της κ. Σκαφιδά σημειώθηκε μεταξύ άλλων, πως βρέθηκε τάφος μικρού παιδιού κάτω από το δάπεδο σπιτιού, γεγονός που καταδεικνύει πως η ταφή προσώπων της οκογένειας κάτω από τις οικίες ήταν κάτι σύνηθες για την εποχή

Ο οικισμός στα Παλαιά ταυτίζεται από τους περισσότερους μελετητές με την αρχαία Ιωλκό, σημαντικό κέντρο της εποχής του Χαλκού (από το 2.500 π. Χ.) και πόλη της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου στο μυχό του Παγασητικού.
Στα νομίσματα που έκοψε η πόλις της Ιωλκού κατά τον 4ο αι. π. Χ εικονίζεται πλοίο, σημαντικό σύμβολο της χιλιετούς ναυτικής της δύναμης.
Το ερευνητικό διεπιστημονικό πρόγραμμα με στόχο τη μελέτη, επαναξιολόγηση και δημοσίευση των αρχαιολογικών δεδομένων της Ύστερης Εποχής Χαλκού, που προήλθαν από τις ανασκαφικές έρευνες των Δ. και Μ. Θεοχάρη κατά την περίοδο 1956-1961 στον οικισμό επί του λόφου «Κάστρο-Παλαιά», πραγματοποιείται από πλειάδα ερευνητών με τη στήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και του INSTAP.

λοφος.jpg

Λόφος Παλαιών, Δωμάτια 2 και 7 από μεγάλο μυκηναϊκό συγκρότημα προς ανάδειξη
Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της τελευταίας τριετίας (2012-2014) του προγράμματος:

α) της γεωλογικής έρευνας τόσο στο λόφο των Παλαιών, όσο και στο διόροφο κτηριακό συγκρότημα που ο ανασκαφέας είχε ερμηνεύσει ως μυκηναϊκό “ανάκτορον”,
β) της στρωματογραφικής και αρχαιολογικής του τεκμηρίωσης, με την ανασύνθεση της τεχνογνωσίας της κοινωνίας της “Ιωλκίτιδος Ακτής” κατά την Ύστερη εποχή του Χαλκού, σχετικά με τα δομικά υλικά κατασκευής και τις οικοδομικές τεχνικές και μεθόδους,
γ) της μελέτης της κεραμεικής και
δ) της αρχαιομεταλλουργικής και αρχαιομετρικής μελέτης των χωνευτηρίων και των μεταλλικών αντικειμένων.
Γίνεται εκτενής αναφορά στα δύο θραύσματα πινακίδων Γραμμικής Β γραφής που εντοπίσθηκαν, των πρώτων σχετικών τεκμηρίων διοικητικών πρακτικών από περιοχή βόρεια του ανακτορικού κέντρου της Θήβας, το οποίο θεωρούνταν μέχρι τώρα το βορειότερο μυκηναϊκό διοικητικό κέντρο.
Οι πινακίδες αποτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα, τόσο γιατί αλλάζει η θέση και ο ρόλος όλης της Θεσσαλίας, που δεν μπορεί να εντάσσεται πλέον στην “περιφέρεια” του μυκηναϊκού κόσμου, όσο και γιατί πιστοποιείται η ύπαρξη αρχείου ή αρχείων, καθώς και η ύπαρξη μίας ενεργής και εγγράμματης διοικητικής αρχής. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο οικισμός στη θέση “Κάστρο-Παλαιά” χαρακτηρίζεται ως μυκηναϊκό διοικητικό κέντρο, αν όχι ανακτορικό.

Τέλος, έγινε αναφορά στην μελέτη στερέωσης, συντήρησης και ανάδειξης του διώροφου κτιριακού συγκροτήματος. Η μελέτη στοχεύει στη διάσωση των αρχιτεκτονικών δομών της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και στην δημιουργία, σε συνδυασμό και με την υπερκείμενη Βυζαντινή οχύρωση, του πρώτου επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου εντός του αστικού πυρήνα του πολεοδομικού συγκροτήματος του Βόλου.

Η αρχαιολογική μελέτη εκπονήθηκε από τους αρχαιολόγους Ε. Σκαφιδά, Α. Καρναβά, Δ. Αγνουσιώτη και Ι. Γεωργίου, η Μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης από τους συντηρητές της ΙΓ΄Εφορείας Αρχαιοτήτων Βόλου Χ. Τόπα, Μ. Διονυσίου, Ε. Τζουμουσλή και Μ. Μαργαριτώφ και η Μελέτη ανάδειξης από την αρχιτέκτονα της ΙΓ’ Ε.Π.Κ.Α. Ρ. Γεωργίου και από τον Πολιτικό Μηχανικό Μ. Χατζηγιάννη, ειδικού σε στερεώσεις αρχαίων μνημείων.

Κάστρο Παλαιά, Δωμάτια 2 και 7 από μεγάλο μυκηναϊκό συγκρότημα προς ανάδειξη

Κάστρο Παλαιά, Δωμάτια 2 και 7 από μεγάλο μυκηναϊκό συγκρότημα προς ανάδειξη

Η μελέτη συντάχθηκε για να συμπληρώσει το έργο της ανάδειξης του Βυζαντινού τείχους, καθώς η οχύρωση που χρονολογείται από την παλαιοχριστιανική μέχρι και την μετά-βυζαντινή περίοδο βρίσκεται σε άμεση συνάφεια (υπέρκειται) του μυκηναϊκού κτιριακού συγκροτήματος, το οποίο ο ανασκαφέας είχε ερμηνεύσει ως «ανάκτορο». Η βυζαντινή οχύρωση και το μυκηναϊκό κτιριακό συγκρότημα αποτελούν πλέον ένα ενιαίο μνημείο και η ανάδειξη των δύο συνδέεται άρρηκτα.
Η σημασία του προτεινόμενου έργου είναι πολύ μεγάλη για την πόλη του Βόλου γιατί, αφενός θα συμπληρώσει την εικόνα της διαχρονικής κατοίκησης του λόφου και θα αναδείξει το ιστορικό βάθος της κατοίκησης στην περιοχή, αφετέρου θα αποτελέσει τον πρώτο και μοναδικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο εντός της πόλης του Βόλου.
Το προτεινόμενο για στερέωση και ανάδειξη μυκηναϊκό κτηριακό συγκρότημα βρίσκεται σε περίοπτη και εύκολα προσβάσιμη τοποθεσία, σε κεντρικό σημείο της πόλης, σε άμεση επαφή και συνάφεια με διατηρητέα Νεώτερα Μνημεία αρμοδιότητας της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Θεσσαλίας (Σιδηροδρομικός Σταθμός, Πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα, Χάνια, αποθήκες και καταστήματα).
Το μυκηναϊκό κτιριακό συγκρότημα αποτελεί τμήμα του ακμαίου μυκηναϊκού διοικητικού κέντρου στην θέση «Κάστρο-Παλαιά», του μόνου μέχρι στιγμής στη Θεσσαλία και ενός από τα ελάχιστα στον ελλαδικό χώρο (μαζί με Θήβα, Μυκήνες, Τίρυνθα, Πύλο, Ίκλαινα Μεσσηνίας, Αγ. Βασίλειο Λακωνίας, Χανιά και Κνωσό).
Ο λόφος των Παλαιών είναι η μόνη αρχαιολογική θέση στον κόλπο του Βόλου που ήταν αδιάλειπτα κατοικημένη από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ.

Η μελέτη έχει εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού και χρειάζονται μόνον 200.000 ευρώ, για να υλοποιηθεί. Μπορεί να ενταχθεί στα υπόλοιπα ‘εργα ΕΣΠΑ, αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση τόσο από την Πολιτεία, όσο και από το Δήμο Βόλου, που εδώ και χρόνια, ποτέ δεν έδειξε ένα ενδιαφέρον, αν και είναι το μόνο Μνημείο μαζί με το Βυζαντινό τείχος, στην καρδιά της πόλης του Βόλου,  κατέλειξε η κ. Σκαφιδά κατά τη διάρκεια της ομιλίας της.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το