Ελπίδες σε εκατοντάδες δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο και στη Μαγνησία δίνουν δύο αποφάσεις του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, οι υπ’ αριθ 799/2017 και 800/2017, επί των συλλογικών αγωγών που ασκήθηκαν κατά της Εθνικής Τράπεζας και της Alpha Bank και έγιναν δεκτές.
Το ακριβές κείμενο των αποφάσεων δεν έχει γίνει ακόμα γνωστό, καθώς βρίσκονται στο στάδιο της καθαρογραφής. Ωστόσο, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, είναι ανάλογο της 334/2016 απόφασης εναντίον της Eurobank.
Οι δύο νέες αποφάσεις προστίθενται στο οπλοστάσιο των δανειοληπτών, στη μεγάλη μάχη του Εφετείου, που αναμένεται να εκδώσει απόφαση επί της έφεσης της τράπεζας στην 334/2016, η οποία έρχεται πλέον σε εξαιρετικά δυσμενή θέση.
Η πρόσφατη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που δέχθηκε το σκεπτικό συλλογικής αγωγής Ενώσεων Καταναλωτών και του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου, αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» για τις τράπεζες. Και αυτό όχι μόνο γιατί είναι συλλογική, αλλά επίσης καλά στοιχειοθετημένη, εντάσσοντας τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο στην κατηγορία των επενδυτικών προϊόντων.
Οι παραδοχές του δικαστηρίου που οδήγησαν στη θετική έκβαση για τους δανειολήπτες αναφέρουν ότι οι συμβάσεις αυτές δεν ήταν συνηθισμένες, έφεραν έντονο το στοιχείο του επενδυτικού εγχειρήματος, η δε τακτική ενημέρωσης από πλευράς τραπεζών δεν πληρούσε το αναγκαίο πλαίσιο ενημέρωσης και τις ασφαλιστικές δικλείδες.
Το διατακτικό της απόφασης απαγορεύει στην τράπεζα να διατυπώνει, να επικαλείται και να χρησιμοποιεί στις συναλλαγές της, με τους εν λόγω δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο, τον γενικό όρο σύμφωνα με τον οποίο «η αποπληρωμή του δανείου λαμβάνει χώρα με την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος την ημέρα της καταβολής». Επίσης, απαγορεύει την καταγγελία των συμβάσεων των δανείων, εάν οι δανειολήπτες καταβάλλουν στο ισόποσό τους σε ευρώ τις τοκοχρεωλυτικές τους δόσεις σε ελβετικό φράγκο, βάσει της ισοτιμίας των δύο νομισμάτων «κατά τον χρόνο εκταμίευσης του δανείου και χορήγησης σε ευρώ».
Δεν παύει, όμως, να ισχύει το γεγονός ότι το 10% των δανείων στεγαστικής πίστης των ελληνικών τραπεζών έχουν συναφθεί σε ελβετικό φράγκο. Πρόκειται για δάνεια ονομαστικής αξίας 7 δισ. ευρώ που συνάφθηκαν στην περίοδο 2006 – 2009, με ισοτιμία ευρώ/ελβετικού 1,55 – 1,65 και με μεσοσταθμικό περιθώριο 1,6% πάνω από το libor. Σήμερα, τα δάνεια αυτά δημιουργούν ένα άληκτο κεφάλαιο 12 δισ. ευρώ για τις τράπεζες και εφόσον υποστούν «κούρεμα» 40% – 50%, κινδυνεύουν να δημιουργήσουν κεφαλαιακή «τρύπα» στις τράπεζες, περί τα 6 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή χαρακτηρίζει ως ειδική κατηγορία τα στεγαστικά δάνεια, τα οποία έχουν συναφθεί με ρήτρα ελβετικού νομίσματος, καθώς λόγω της αλλαγής της ισοτιμίας, πολλοί δανειολήπτες βρέθηκαν σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση, αφού διαπίστωσαν ότι οι οφειλές τους αυξήθηκαν σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό.
Η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014/17, δίνει τη δυνατότητα στους δανειολήπτες που θα δανείζονται εφεξής σε ξένο νόμισμα, όταν υπάρχει διακύμανση μεγαλύτερη από είκοσι τοις εκατό (20%) μεταξύ του συνολικού οφειλόμενου ποσού και του ποσού που ίσχυε κατά τη σύναψη της σύμβασης, να μπορούν να το μετατρέψουν σε εναλλακτικό νόμισμα. Από την ίδια την Οδηγία ωστόσο δεν υπήρχε περιθώριο νομοθετικής ρύθμισης με αναδρομική ισχύ, ώστε να καταλαμβάνονται και οι ήδη συναφθείσες δανειακές συμβάσεις.
Το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης και η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, με έγγραφό του επισημαίνει ότι για να νομοθετήσει βάσει δικαστικών αποφάσεων, δεν θα πρέπει να βασίζονται σε εξειδικευμένα και μεμονωμένα περιστατικά της εκάστοτε κρινόμενης περίπτωσης, αλλά επί τη βάση αγωγών δανειοληπτών, οι οποίοι προσφεύγουν ομαδικά, με ομαδικές αγωγές. Στις περιπτώσεις αυτές το σκεπτικό των αποφάσεων βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά, τα οποία καλύπτουν έναν μεγάλο συγκριτικά αριθμό δανειοληπτών. Το σκεπτικό των δικαστικών αποφάσεων δέχεται κατά γενική ομολογία ότι η συμπεριφορά των Τραπεζών αφορούσε μεγάλο αριθμό δανειοληπτών.
Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία παρακολουθεί τις δικαστικές εξελίξεις επί του θέματος αυτού και αναμένει τις αποφάσεις, οι οποίες θα δικαιώνουν αμετάκλητα τους δανειολήπτες, στη βάση των ομαδικών αγωγών τους.
Επιπροσθέτως, τονίζει ότι οι δανειολήπτες που έχουν δανειστεί σε συνάλλαγμα, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν αγορά πρώτης κατοικίας, δύνανται να επωφεληθούν των ευνοϊκών διατάξεων του Ν. 3869/2010 και να επιδιώξουν τη δικαστική ρύθμιση της οφειλής τους, με -παράλληλα- διάσωση της πρώτης κατοικίας.