Ελένη – Φαίη Σταμάτη: Κιβωτός παράδοσης και πολιτισμού Πηλίου

Πριν από σαράντα χρόνια ακριβώς, μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία του Μουσείου Μηλεών. Η σημερινή επετειακή εκδήλωση στο «Ευδόξειο» Πνευματικό Κέντρο Μηλεών για το δημοτικό, πλέον, μουσείο, το οποίο αγαπήθηκε από την πρώτη στιγμή και εξακολουθεί να κερδίζει τις εντυπώσεις στο ιστορικό χωριό του Πηλίου, στάθηκε αφορμή για τη συζήτηση με την επίτιμη διευθύντριά του κ. Ελένη – Φαίη Σταμάτη γύρω από το έργο της στον τόπο καταγωγής της οικογένειάς της.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την παρότρυνση του σπουδαίου Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη, μαζί με τον αρχιτέκτονα σύζυγό της Κωνσταντίνο Σταμάτη που έφυγε από τη ζωή τον Ιανουάριο του 2020 σε ηλικία 94 ετών, δημιούργησαν στις Μηλιές έναν χώρο επισκέψιμο για το κοινό, με εκθέματα για την ιστορία και την παράδοση του χωριού. «Κάποια στιγμή, επισκέφτηκα με την κόρη μου, Εύα, τον Τσαρούχη στο σπίτι του στην Πεύκη και εκείνος μου πρότεινε να προχωρήσω. Ο πρώτος χώρος ήταν σ’ ένα παλιό πεταλωτήριο, που λειτουργούσε και ως τσιπουράδικο ταυτόχρονα, αφού όση ώρα οι ιδιοκτήτες των ζώων περίμεναν τον πεταλωτή να τελειώσει τη δουλειά του, έπιναν το τσίπουρό τους. Εκεί βάλαμε τις πρώτες φωτογραφίες», αποκάλυψε στην αρχή της κουβέντας.
Το 1987 μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία του Μουσείου, που πλέον στεγάζεται στο δημοτικό κατάστημα, κοντά στην πλατεία του χωριού. Πριν από 35 χρόνια η ιδιωτική συλλογή της οικογένειας Σταμάτη δωρίστηκε στην πρώην Κοινότητα Μηλεών, στη μνήμη του προγόνου τους Δανιήλ Φιλιππίδη, λόγιου κληρικού και εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (το ενδιαφέρον του ζεύγους για τις Μηλιές προέκυψε από τη στιγμή που πληροφορήθηκαν τη συγγένεια μαζί του). «Τις Μηλιές τις πρωτογνώρισα το 1955. Το παλαιό αρχοντοχώρι του Πηλίου έστεκε ρημαγμένο, καμένο από τη φωτιά του γερμανικού στρατού και πληγωμένο από τους σεισμούς. Και το αρχοντικό μας, το Φιλιππιδέικο έστεκε εκεί κουφάρι, με μόνο ένα μικρό μέρος του αναστηλωμένο. Έφυγα. Θα ξαναγύριζα μετά από χρόνια. Παντρεμένη πια, αποφασίσαμε μαζί με τον άνδρα μου να ξαναστήσουμε το παλιό αρχοντικό. Έχοντας πια σπίτι στις Μηλιές πηγαίναμε συχνά. Τις αγαπήσαμε. Ίσως αυτό εξηγεί τη μικρή ιδιωτική συλλογή, αλλά και όσα έγιναν μετά και από τους δυο μας», είπε η κ. Σταμάτη, η οποία πέρα από το συγγραφικό της έργο και την καταγραφή της παράδοσης του τόπου, επί σειρά ετών διοργάνωσε πρωτοποριακές για την εποχή εκθέσεις και άλλες δράσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό (Ελβετία, Κύπρο κ.ά.), αποδεικνύοντας έτσι τη διορατικότητά της, αλλά και την αντίληψη γύρω από τη λειτουργία ενός μουσείου (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα οι «Μικροί Φίλοι του Μουσείου», με δραστηριότητες που αφορούσαν στα παιδιά).
Σήμερα, η λαογραφική συλλογή του Δημοτικού Μουσείου Μηλεών περιλαμβάνει παραδοσιακές φορεσιές και εργόχειρα, εκθέματα που παρουσιάζουν τοπικά έθιμα και εργαλεία παραδοσιακών επαγγελμάτων που χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Το γεγονός ότι παραμένει σημείο αναφοράς για τους επισκέπτες του χωριού, είναι η σημαντικότερη παρακαταθήκη που αφήνει η κ. Φαίη Σταμάτη. «Πολλά χωριά διαθέτουν μουσεία, αλλά σήμερα δεν είναι ενεργά. Έπαψαν να έχουν δράσεις, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις Μηλιές. Ελπίζω πως κάποια στιγμή ο χώρος θα εξελιχθεί – υπήρξε σχετική πρόταση – , αλλά όλα αυτά τα χρόνια, ο συγκεκριμένος τρόπος εκθεσιακής ανάρτησης παραμένει συνεπής και αυτό κρατάει «ζωντανό» το Μουσείο Μηλεών», κατέληξε η στυλοβάτισσα του μουσείου, η οποία με σεμνότητα και ήθος συνεχίζει την προσφορά της οικογένειάς της στα γράμματα και τον πολιτισμό.
* Η σημερινή εκδήλωση είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει στις επτά το απόγευμα. Tο πρόγραμμα περιλαμβάνει τους χαιρετισμούς επισήμων, απονομή αναμνηστικών και τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας «Οι Μηλιές του χθες», ενώ θα ακολουθήσει μικρή δεξίωση.