Η Έλενα Ψαραλίδου εξέδωσε τη νέα της ποιητική συλλογή με τίτλο “Θυμητάρι ενός ερημοναύτη” και μίλησε στις Διαδρομές της «Θ» για την εσωτερική μοναξιά του ποιητή, αλλά και την “εμπλοκή” των αναγνωστών μετά την έκδοση των ποιημάτων.
Ασκώντας το επάγγελμα της δικηγόρου, εξηγεί τη σχέση της επιστήμης της με την ποίηση, αιτιολογεί γιατί η πεζογραφία έχει ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, παίρνει θέση στο αν και γιατί χρειάζεται η ποίηση στη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί στο ρόλο της στην ομάδα του “Volos Poetry Slam” καθώς και να απαριθμήσει τους δικούς της αγαπημένους ποιητές.
Θυμητάρι ενός Ερημοναύτη,ο τίτλος της ποιητικής σας συλλογής, ενός ναύτη του κοσμικού κενού, όπως αποκαλείτε τον ποιητικό σας εαυτό. Πείτε μας γι” αυτό.
Ο τίτλος και η θεματολογία αυτής της ποιητικής συλλογής μου αναφέρεται στη βίωση της εσωτερικής μοναξιάς. Την αντιμετωπίζω ως ένα ταξίδι της ψυχής για να φτάσει από το Εγώ στο Εμείς . Το πόσο θα προχωρήσει η κάθε ψυχή εξαρτάται από τα βάρη που φέρει από τις δικές της εγγραφές , από τα ίχνη αυτών που προηγήθηκαν, από την διαδρομή που η ίδια αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει.. Εγώ με την δουλειά μου αυτή έχω την αίσθηση ότι κλείνω έναν κύκλο. Βάζω μέσα στο σκάφανδρο του ερημοναύτη μου τεκμήρια και αποδείξεις μιας ζωής παλλόμενης , ζέουσας μοναξιάς και τον αφήνω να πλανηθεί στο κοσμικό κενό. Εγώ μένω στη γη να διαγράψω έναν άλλον κύκλο με περισσότερη ενότητα. Τα βράδια κοιτώ με νοσταλγία στον έναστρο ουρανό να τρεμολάμπει στο διάστημα ο Ερημοναύτης μου.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη.Απέχουν χρονικά ή ως προς το περιεχόμενό τους;
Οι δυο ενότητες της συλλογής οφείλονται στη θεματολογία των ποιημάτων. Η πρώτη ενότητα περιέχει ποιήματα περισσότερο υπαρξιακά και η δεύτερη ποιήματα κυρίως ερωτικά. Βεβαίως αυτά τα δυο συνδέονται και συνέχονται διότι η ύπαρξη μας νοηματοδοτείται και εξελίσσεται μέσα από την ερωτική σχέση της με τον κόσμο και τους ανθρώπους.
Πόσο μοναχική είναι η πορεία ενός ποιητή και ποια η επιθυμητή από αυτόν “εμπλοκή” του αναγνώστη;
Η πορεία του ποιητή μοιάζει με του μεταξοσκώληκα. Αναμασά τα εκκρίματα του (ή τα κρίματά του) , κατασκευάζει το κουκούλι του στο οποίο φυλακίζεται για ένα χρονικό διάστημα μέχρι να μεταμορφωθεί σε χρυσαλλίδα και να πετάξει. Ο ποιητής χρειάζεται την μοναξιά ως προϋπόθεση ενδοσκόπησης , καθώς επίσης τη σκληρή δουλειά για να κατασκευάσει τον κορμό της ποίησης του ώστε να αναδυθεί από αυτήν η ουσία των πραγμάτων με την απλότητα και την τελειότητα μιας χρυσαλλίδας. Ο αναγνώστης υπεισέρχεται κατά στην διαδικασία της συγγραφής ως ο ιδανικός αποδέκτης του ποιήματος ζητώντας αυτό που εκφράζεται από τον ποιητή να τον αφορά. Με τη δημοσίευση του ποιήματος επιδιώκεται η συναισθηματική και διανοητική εμπλοκή του αναγνώστη ώστε με αφορμή αυτό να δημιουργήσει το δικό του ποίημα, δηλαδή να δώσει τις δικές του ερμηνείες ανεξάρτητα από αυτό που σκεφτόταν ο ποιητής. Η αυτόνομη πορεία του ποιήματος στην ύπαρξη του αναγνώστη-αποδέκτη ολοκληρώνει την λειτουργία του ποιήματος.
Πώς συνδυάζετε(αι) το επάγγελμα της μαχόμενης δικηγορίας με αυτή της ποιήτριας;
Η δικηγορία είναι κατά την άποψη μου ένα επάγγελμα ανθρωπιστικό που στοχεύει στην υπεράσπιση ή διεκδίκηση των έννομων αγαθών των πολιτών απέναντι σε αυτούς που τα θίγουν. Έχει στοιχεία επικοινωνίας και στοιχεία σύγκρουσης προκειμένου να συνεισφέρει στην αποκατάσταση της διαταραχθείσας δικαιοσύνης. Το αίτημα της δικαιοσύνης ως άνθρωπο και πολίτη με αφορά βαθύτατα και για το λόγο αυτό με ενδιαφέρει η δικηγορία. Η ποίηση αναφέρεται στο πνευματικό και συναισθηματικό κομμάτι της ύπαρξης το οποίο τραυματίζεται από τη ζωή και μέσα από την τέχνη ζητά την κάθαρση. Ασκώντας τη δικηγορία και παράλληλα ασχολούμενη με την ποίηση προσφέρω στον εαυτό μου μια σφαιρικότερη θεώρηση των πραγμάτων .
Γιατί η ποίηση δεν τυγχάνει ανάλογης αποδοχής με την πεζογραφία;
Στην ποίηση ο λόγος είναι σύντομος, αφαιρετικόςμεταφορικός και ίσως κρυπτικός. Η πεζογραφία είναι αναλυτική , έχει χαρακτήρες, πλοκή, έκταση, ώστε ο αναγνώστης την προσεγγίζει και ταυτίζεται ευκολότερα. Η ποίηση απαιτεί μια μύηση, μια εξοικείωση, την οποία εάν αποκτήσεις σου προσφέρει ευκολότερα από την πεζογραφία τα δώρα της : τον στίχο που διεγείρει το νου και την καρδιά να νιώσει, να σκεφθεί και ίσως να πράξει.
Πραγματικά στις μέρες μας δεν πραγματοποιούν μεγάλες κυκλοφορίες τα βιβλία ποίησης . Αυτό έχει να κάνει με τον προσανατολισμό της κοινωνίας μας στην χρησιμοθηρία και την αντιμετώπιση της παιδείας ως μέσο για την οικονομική αποκατάσταση . Αν η παιδεία μας γίνει και πάλι ανθρωπιστική, προσανατολισμένη στις αξίες του αρχαιοελληνικού πνεύματος και του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, ο άνθρωπος και πάλι θα αντέξει να κοιτάξει μέσα του και να βρει τις ρίζες του που αρδεύουν ο Όμηρος και οι ραψωδοί καθώς και οι αρχαίοι έλληνες δραματουργοί εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Πόσο έχει “βλάψει” τη διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού της ποίησης η αντίληψη πολλών ότι ποίηση σημαίνει άκρατη έκφραση συναισθημάτων ή ακατανόητων νοημάτων; Ποιος φταίει γι’ αυτό;
Το μερίδιο συμμετοχής των ίδιων των «ποιητικολογούντων» στην απαξίωση της αντίληψης για την ποίηση δεν είναι ασήμαντο. Όπως προσφυώς επισημαίνετε κατά καιρούς υπήρξε άκρατη έκφραση συναισθημάτων και ακατανόητων ή αντικρουόμενων θα συμπλήρωνα, νοημάτων μέσω των ποιημάτων . Παρατήρησα σε μια σειρά σύγχρονων ποιημάτων την έλλειψη του ρήματος. Πώς να στερεώσεις ένα νόημα δίχως το ρήμα; Το ποίημα χρειάζεται να αφορά πέρα από τον συγγραφέα του και τον οποιονδήποτε αναγνώστη ανεξάρτητα από το μορφωτικό του επίπεδο γιατί έχει ανάγκη να αναφέρεται στην ουσία των πραγμάτων. Θα μεταχειριστώ μια ρήση του Κάφκα: « Τα ποιήματα σας έχουν πολύ θόρυβο ακόμα. Ψάξτε για τη Σιωπή» Και αναφέρεται στη σιωπή που Σημαίνει. Ζητούμενο η απλότητα, όπως αυτή στους στίχους του Σεφέρη: «Είτε βραδιάζει/ είτε φέγγει/μένει λευκό το γιασεμί»
Διαδίκτυο και ποίηση..Είστε υπέρ ή κατά;
Το διαδίκτυο είναι ένα σύμπαν δυνατοτήτων, ένας χώρος ελεύθερης κυκλοφορίας ιδεών. Ο καθένας έχει την ευθύνη να διαχειρισθεί την ελευθερία που του προσφέρεται δημιουργικά και όχι περιοριστικά. Πραγματικά δίνει τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση οιάνθρωποι που ενδιαφέρονται στο έργο και τα βιογραφικά στοιχεία των ποιητών. Δημιουργήθηκαν ηλεκτρονικά περιοδικά ποίησης διαθέσιμα στους χρήστες του διαδικτύου. Εκδίδονται και διακινούνται ηλεκτρονικά βιβλία ποίησης. Τα ποιήματα κυκλοφορούν στους ιστούς του όπως τα χελιδόνια στα σύρματα , οι συγγράφοντες εκθέτουν τα δημιουργήματά τους σε έναν αόριστο αριθμό προσώπων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, γίνονται ηλεκτρονικά φίλοι και συνομιλητές και έτσι ταξιδεύουν τα ποιήματα. Δεν θα μπορούσα να είμαι αντίθετη με αυτό, αν και δεν είμαι αρκετά εξοικειωμένη με το διαδίκτυο.
Στα χρόνια της Κρίσης που διανύουμε, σε τι χρειάζεται η Ποίηση;
Στα χρόνια της κρίσης οι άνθρωποι στρέφονται στις πραγματικές αξίες για να στηριχθούν. Ψάχνουν τον εαυτό τους και κοιτούν τον άλλον στα μάτια. Εκεί συναντούν την ποίηση για να νοηματοδοτήσει «τον κόσμο τον μικρό τον μέγα», τα ασήμαντα που περιέχουν τα σημαντικά. Γιατί, όπως καταθέτει ο Οδυσσέας Ελύτης στην αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο: «Περί αυτού πρόκειται. Η ποίηση έγινε για να διορθώνει τα λάθη του θεού ή εάν όχι, τότε για να δείχνει πόσο λανθασμένα εμείς συλλάβαμε τη δωρεά του… Σε ένα ποίημα κανένα από τα φλέγοντα προβλήματα που απασχολούν τον άνθρωπο δε λύνεται, καταλύεται όμως η συλλογιστική που τα προκάλεσε»
Θέλετε να μας πείτε για το Volos Poetry Slam;
Η ποιητική σκηνή VOLOS POETRY SLAM δημιουργήθηκε από το έτος 2010 μετά από πανελλήνιο διαγωνισμό ποίησης slam και εμψυχώνεται από εμένα . Στην ομάδα μας κατά καιρούς συμμετείχαν οι Μάρω Αισώπου, Κατερίνα Ζούζουλα, Ευ-Αγγελος Κάβουρας, Ελένη Καραβασίλη, Σπύρος Μακρυγιάννης, Ποιητής εκ Πηλίου, Τeuta Sadiku, Έλλη Σαμαλίδου που μελοποιεί και τραγουδά τους στίχους της, Αλέξανδρος Μακρυγιάννης, Sirona Medicus, Στέλιος Πελασγός.Παρουσιάζουμε θεματικές εκδηλώσεις με ποιήματα που γράφονται από εμάς για την κάθε εκδήλωση , πάνω σε θέματα που απασχολούν την καθημερινότητα, ψυχική, κοινωνική , πολιτική, ζητώντας μέρη και περιστάσεις για να φέρουν την ποίηση σε χώρους και ανθρώπους που δεν θα την αναζητούσαν, ανεξάρτητα από ηλικία και μόρφωση. Το ύφος κυμαίνεται από το χιούμορ και το παιχνίδι ως το λυρικό και το τραγικό. Όλες οι εκδηλώσεις στηρίζονται στον εθελοντισμό , έχουν ελεύθερη είσοδο και συνοδεύονται από μουσική και τραγούδι. H ανταπόκριση του κοινού στις εμφανίσεις μας μάς κάνει να συνεχίζουμε με μεγαλύτερη διάθεση.
Τι ήταν αυτό που καθόρισε την ενασχόλησή σας με την ποίηση;
Την ενασχόληση μου με την ποίηση καθόρισε η συνάντηση μου με σημαίνοντες ανθρώπους. Η τύχη που είχα να συνδιαλεχθώ μαζί τους και να εμπνευστώ από το παράδειγμά τους υπήρξε καθοριστική για την επιλογή μου να επισημοποιήσω την ενασχόληση μου με την ποίηση μέσα από δημοσιεύσεις ποιημάτων. Κυρίως με βοήθησαν να αποδεχτώ το κομμάτι αυτό της ύπαρξης μου ως ισότιμο με τα άλλα και να μην του επιφυλάξω μια απαξιωτική αντιμετώπιση όπως αυτή που συνοδεύει τους ποιητές ως εκτός πραγματικότητας σε αντιπαράθεση με τον ρεαλισμό του επαγγέλματος της δικηγορίας. Μνημονεύω τον μεγάλο Νίκο Κολοβό που με το παράδειγμα του απέδειξε ότι μπορείς εξίσου να θεραπεύεις την Τέχνη, την Επιστήμη και το επάγγελμα, ως τρόπους για την επίτευξη του ευ ζην και της προσφοράς μέσα στην κοινωνία και τους ανθρώπους. Αισθάνομαι τυχερή γι’αυτό.
Ποιοι είναι δικοί σας αγαπημένοι ποιητές;
Έχουμε την ευτυχία να διαθέτουμε πλειάδα σημαντικών παλαιότερων και σύγχρονων ελλήνων ποιητών που δεν μπορώ να απαριθμήσω. Θα δοκιμάσω να απαντήσω στο ερώτημα σας περιδιαβαίνοντας την βιβλιοθήκη μου. Συναντώ τον μέγα μάγιστρο Ελύτη, τον ηδονικό Καβάφη. με τους οποίους συχνά συνομιλώ στα ποιήματα μου, τον σοφό Σεφέρη, τον απεριόριστο, πολύμορφο προφήτη της απελευθέρωσης του ανθρώπου Εμπειρίκο, τον συνομιλητή των πουλιών Σαραντάρη, , τον Καββαδία, την Δημουλά, τον Αναγνωστάκη , τον Μέσκο, τον Αλεξάκη, αλλά και τον Lorca, τον Saint John Perse, τον Octavio Paz, τον Rafael Alberti, τον Fernando Pessoa. Aς σταματήσω εδώ. Ευγνωμονώ τους ποιητές .
Έλενα Ψαραλίδου,”Θυμητάρι ενός Ερημοναύτη”
ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΒΛΑΠΤΕΙ
Τσιγάρο η ζωή
Δίχως το φίλτρο την καπνίζω
Τα στήθη μου γεμίζει, καίει τη γλώσσα
και όσο σώνεται, τόσο ρουφάω πιο βαθιά
σπίθες λαμπρές , καπνό από λέξεις και αισθήματα,
επιθυμίας νεφέλες που όσο μακραίνουν, μεγαλώνουν
μα πριν να τις θαυμάσω, χάνονται
Στα χέρια μένει η υπόμνηση της μυρωδιάς, η απόχρωση της νικοτίνης
Το κάπνισμα, λεν, βλάπτει σοβαρά, εμένα και τους γύρω μου
Αν όμως δεν καπνίσω, πώς θα γνωρίσω
ποιος ο εαυτός μου , ποιοι οι γύρω μου ;
Άθλημα επικίνδυνο η ζωή
βλάπτει εμένα
βλάπτω κι εγώ τους γύρω μου
με το χαρμάνι από θάνατο στο αίμα που κυλά
Μα τι να κόψω απ’το λάθος μου
αφού ζωή και πάθος είναι ένα
Φωτιά όπου καίγονται αισθήματα και φαντασίες
αφήνοντας πίσσας κατάλοιπο
Κραυγή σε άδειο δωμάτιο,
χρώματα σε λευκό καμβά
Επί ποινή ζωής , ναι, θα καπνίσω!
(Από τη συλλογή)
Το βιβλίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία ΠΑΙΔΕΙΑ και ΧΑΡΤΑ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Έλενα Ψαραλίδου –Φιλιππιτζή, ξανθιώτισσα στην καταγωγή και πολίτης του Βόλου από το 1987, είναι νομικός και πιστοποιημένη διαμεσολαβήτρια.
Ασχολείται με την ποίηση και την προφορική μετάδοσή της μέσα από την διαδραστικότητα της με τις άλλες τέχνες.
Από το 1997 διοργανώνει ποιητικές εκδηλώσεις , όπου οι στίχοι μεταγράφονταν σε μουσική , ζωγραφική , χορό , φωτογραφία , ο χώρος λειτουργεί ως σκηνικό και χρησιμοποιούνται στοιχεία θεατρικότητας.
Εμψυχώνει την ποιητική σκηνή «Volos Poetry Slam» με την οποία από το 2010 παρουσιάζουν θεματικές ποιητικές δράσεις σε χώρους της καθημερινής ζωήςπάνω σε θέματα που αφορούν την κοινωνία και τον άνθρωπο.
Είναι μέλος των διεθνών ποιητικών οργανώσεων Poetas Del Mundo και World Poetry Movement και έλαβε μέρος σε διεθνή συνέδρια ποίησης.
Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές:
«ΤO ΡΙΓΟΣ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ», εκδόσεις Πλέθρον ,1997, «ΤΗΣ ΑΘΕΑΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ / Face Invisible» , δίγλωσση έκδοση στα Ελληνικά και Γαλλικά, εκδόσεις Νησίδες, 2005, «ΑΦΗ ΣΚΙΩΝ», εκδόσεις Νησίδες, 2007,«TOUCHE D’ OMBRES» ποιήματα σε Γαλλική απόδοση Ελένης Σεφεριάδου–Πρίντζου,2007,«ΣΩΜΑΤΑ ΛΟΓΙΑ», εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2008,«CORPES ET PAROLES» ποιήματα σε Γαλλική απόδοση Ελένης Σεφεριάδου – Πρίντζου, 2008,«ΘΥΜΗΤΑΡΙ ΕΝΟΣ ΕΡΗΜΟΝΑΥΤΗ» Βόλος, 2014.
Ποιήματά της μεταφράστηκαν στα Γαλλικά, Αγγλικά , Ιταλικά , Αραβικά , Αλβανικά, Ινδικά και Ισπανικά.