Άρθρα

«Η Ελευσίνα πετάει στην Ευρώπη, με Βολιώτικα φτερά»

Του Γιάννη Πολυμενίδη*

Πριν από λίγες μέρες και συγκεκριμένα στις 11 Νοεμβρίου, ανακοινώθηκε επίσημα , από τον Τίμπορ Νάβρατσιτς, επίτροπο αρμόδιο για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη νεολαία και τον αθλητισμό, η επιλογή της Ελευσίνας, ως «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021», Την τριάδα των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης για το 2021 συμπληρώνουν η πόλη Τιμισοάρα στη Ρουμανία και το Νόβι Σαντ στη Σερβία, μια υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ. Η Ελλάδα θα φιλοξενήσει την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για τέταρτη φορά μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006. Σημειώνεται πως οι πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, ξεκίνησαν το 1985, με πρωτοβουλία της τότε υπουργού Πολιτισμού, Μελίνας Μερκούρη. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, το αρχικό κίνητρο του θεσμού είναι πιο επίκαιρο από ποτέ: να δώσει στους Ευρωπαίους την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα για τον πολιτισμό κάθε χώρας, να απολαμβάνουν την κοινή ιστορία και τις κοινές αξίες τους και να αρχίσει διαπολιτισμικός διάλογος. Με την πάροδο των ετών, οι πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης διευρύνθηκαν σε μέγεθος και εμβέλεια και συμβάλλουν στην πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη πολλών πόλεων και των γειτονικών τους περιφερειών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο αρμόδιος επίτροπος εκτίμησε πως «Όπως έχουν δείξει πολλές προηγούμενες πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, ο τίτλος μπορεί να αποφέρει σημαντικά μακροπρόθεσμα πολιτιστικά, καθώς και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, που μπορεί να αποκομίσει πλέον και η Ελευσίνα». Ξεφυλλίζοντας (ηλεκτρονικά) τον φάκελο υποψηφιότητας, η κεντρική ιδέα του προγράμματος της Ελευσίνας, συνοψίζεται στην φράση «Μετάβαση στην EUphoria». Το όραμα του καλλιτεχνικού προγράμματος πυροδοτείται από την πρόκληση της βιωσιμότητας και τρέφεται από την πεποίθησή ότι η τέχνη και ο πολιτισμός είναι τα «κλειδιά» για την οικοδόμηση ενός βιώσιμου μέλλοντος. Εμπνέεται από το τρίπτυχο Ευ-Μετάβαση-Ελευσίς και επιχειρεί να απαντήσει στην ερώτηση: Πώς θα ήταν μια πόλη αν η τέχνη και ο πολιτισμός βρίσκονταν στο επίκεντρο κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας; Τόσο η Ελευσίνα όσο και η Ευρώπη, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, καλούνται να επαναφέρουν το «ευ» στην καθημερινότητα, να επαναπροσδιορίσουν ένα μοντέλο βιωσιμότητας προκειμένου να προχωρήσουν με αισιοδοξία στο μέλλον. Το όραμά του Δήμου Ελευσίνας συμπυκνώνεται σε ένα πρόγραμμα που συστηματοποιεί το λεξιλόγιο της μετάβασης στην EUphoria. Τροφοδοτείται από την ιστορία και τη σημασία της Ελευσίνας και χρησιμοποιεί την πόλη ως καθρέφτη που αντανακλά τα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την Ευρώπη. Δημιουργεί συνάψεις σε όλη την Ευρώπη με ανθρώπους που αναζητούν νέες προοπτικές, με πρωτοβουλίες που θέτουν εναλλακτικές προτάσεις για την υπέρβαση της κρίσης, με προτάσεις που κινούνται πέρα από το προφανές. Η τέχνη και ο πολιτισμός είναι η συγκολλητική ουσία αυτών των συνάψεων. Είναι η κοινή βάση εργασίας. Άλλωστε, αναφέρεται στον φάκελο, οι ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες αποτελούν διαχρονικά βασικό στοιχείο του χαρακτήρα της Ελευσίνας. Στην αρχαιότητα, τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η μόνη τελετή ανοιχτή σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης, ενώ στη σύγχρονη εποχή, η πόλη διαμορφώνεται από ένα μωσαϊκό ανθρώπων από διάφορα σημεία της Ελλάδας και του κόσμου, που ήρθαν, αναζητώντας εργασία στη βιομηχανία. Και συνεχίζουν, δεδομένου αφενός ότι η Ελευσίνα είναι η “παραγωγική μηχανή” της Ελλάδας και αφετέρου ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε μια χρονική συγκυρία που καλείται να επαναπροσδιορίσει συνολικά την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, θεωρούμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη που επιδιώκουμε στην Ελευσίνα μέσα από τη σύνδεση των παραγωγικών τομέων με την τέχνη και τον πολιτισμό θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην ανάπτυξη της χώρας συνολικά. Την τελευταία δεκαετία, η Ελευσίνα αποδεικνύει τη δέσμευσή της στην πολιτιστική ανάπτυξη επενδύοντας σταθερά το 5,5% του ετήσιου προϋπολογισμού στον πολιτισμό. Σε απόλυτα ποσά, η επένδυση αυτή αγγίζει κάθε χρόνο το 1.000.000€.

Δεν μπορώ να πω, ότι δεν ζήλεψα, σαν Βολιώτης, διαβάζοντας τον φάκελο της υποψηφιότητας της Ελευσίνας, αφού ο Βόλος, ήταν στις αρχικές υποψήφιες πόλεις για την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, για το 2021 και μάλιστα μέσα στα «φαβορί». Διαπιστώνοντας την αρτιότητα της επιστημονικής δουλειάς που έγινε, έγκαιρα και στοχευμένα, και κλείνοντας την ανάγνωση του φακέλου, στο τελευταίο παράρτημα, υπήρχε μια γλυκόπικρη έκπληξη. Γλυκιά, γιατί όλη η Ομάδα Μελετών Αξιολόγησης Αντικτύπου του φακέλου υποψηφιότητας, ήταν το Εργαστήριο Τουριστικού Σχεδιασμού, Έρευνας & Πολιτικής (ΕΤΟΥΣΕΠ) του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.. Όλη η ομάδα μελετών, απαρτίζοταν από καθηγητές, καταξιωμένους επιστήμονες, του Πανεπιστημίου της πόλης μας. Πικρή όμως, γιατί δεν είδαμε αυτή την συνεργασία, να γίνεται με τον Δήμο Βόλου, για να πανηγυρίζαμε εμείς τώρα, την επιλογή της πόλης μας για πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ωρίμασε μέσα στην πόλη του Βόλου και ο Βόλος εξελίσσεται στην σύγχρονη εποχή, μαζί με το Πανεπιστήμιο. Δεν προχωράνε όμως μαζί, δεν υπάρχει συνεργασία, η οποία θα ωφελήσει και τους δυο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνογνωσία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η ερευνητική του δραστηριότητα, το ανθρώπινο δυναμικό του, θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν την πόλη και την ευρύτερη περιοχή σε όλα σχεδόν τα πεδία. Το Πανεπιστήμιο δείχνει διαθέσιμο για μια τέτοια “εξαγωγή” προς την κοινωνία. Έχει διαμορφώσει όμως η πόλη ατζέντα με δυνητικά πεδία δράσης ? Έχει συγκροτήσει φορέα που θα έχει αυτό ακριβώς το αντικείμενο? Φροντίζει να αξιοποιήσει το τεχνοκρατικό κεφάλαιο του ιδρύματος στα επί μέρους ζητήματα της τοπικής ζωής ? Αντιλαμβάνεται κανείς ότι υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο Βόλος και η ευρύτερη περιοχή, θα έπρεπε να είχαν “υιοθετηθεί” από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τη μορφή της εφαρμογής ειδικών μοντέλων ή την παροχή τεχνικών συμβουλών σε όλα τα επίπεδα. Το ίδιο όμως και η πόλη θα έπρεπε να είχε υιοθετήσει το Πανεπιστήμιο, και όχι απλώς να το αξιοποιεί σαν πηγή άντλησης εσόδων, με περισσότερη έμφαση στο φοιτητικό δυναμικό. Θα μπορούσαμε να κάναμε περισσότερα για τους φοιτητές, μετατρέποντάς τους σε δια βίου νοσταλγούς και διαφημιστές της πόλης ή και απορροφώντας τους, σαν επιστήμονες, σε κομβικές δραστηριότητες.

*Ο Γιάννης Πολυμενίδης είναι Αγρ. & Τοπογράφος μηχανικός, Υπ. Διδάκτωρ Πολεοδομίας, Χωροταξίας Π.Θ., Μ.Δ.Ε. Πολεοδομίας – Χωροταξίας Π.Θ.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το